काठमाडौं-यतिबेला नेपाली राष्ट्रिय फुटबल टोली सन् २०२२ मा कतारमा हुने फिफा विश्वकप तथा २०२३ मा हुने एसियन कप छनोटको तयारीमा व्यस्त छ । प्रशिक्षण शुरु भएको एक महिना भन्दा लामो समय भइसकेको छ । स्वीडिस प्रशिक्षक योहान कालिनले नेपाली टोलीको कमीकमजोरी नियाल्दै खेलाडीलाई त्यसमा अभ्यस्त बनाउने काम गरिरहेका छन् ।

सोमबार बिहान खबरहब टिम सातदोबाटोस्थित एन्फा कम्प्लेक्सको मैदानमा पुग्दा नेपाली टोलीको प्रशिक्षणमा रहेका अधिकाशं खेलाडी मैदानमा थिए भने केही खेलाडी मैदानको बाँया पट्टीको कुनामा पानी पिइरहेका थिए ।

मैदानमा खेलाडीसँगै कुदिरहेका थिए, प्रशिक्षक योहान कालीन पनि । उनी खेलाडीको बलसँग यताउती गर्दै खेलाडीलाई निर्देशन दिइरकेका थिए । त्यस्तै, सहायक प्रशिक्षक किरण श्रेष्ठ मैदानको छेउबाट खेलाडीलाई प्रभावकारी खेल खेलाउन चर्को स्वरमा निर्देशन दिइरहेका थिए ।

आइतबार राति बर्षा भए पनि सोमबार बिहानको मौसम खुला रहेकाले होला सातदोबाटोस्थित मैदानमा साढे ९ बजे पुग्दा घाम चर्को थियो । असिन पसिन खेलाडी मैदानमा बलका लागि भौतारिइ रहेका थिए ।

यस्तै अभ्यासकै क्रममा चोटग्रस्त भएर १ हप्ता आराम गरेका नेपाली टोलीका स्टार खेलाडी नवयुग श्रेष्ठले सोमबारबाटै अभ्यास शुरु गरेका छन् भने मलेसियाविरुद्धको मैत्रिपूर्ण खेलका क्रममा घाइते भएका अर्का युवा खेलाडी अञ्जन बिष्ट पनि मैदान पुगेका थिए । उनी अभ्यासमा अभ्यस्त नभएपनि ‘लाइट’ अभ्यास गरिरहेका छन् । अञ्जन अर्को आइतबारबाट नियमित अभ्यासमा लाग्ने बताउँछन् ।

विराज महर्जनले नेतृत्व गरिरहेको टोलीको अभ्यासमा सबैभन्दा जुनियर खेलाडीका रुपमा यु-१८ टोलीका खेलाडी नितिन थापा छन् । ‘तयारी राम्रो भइरहेको छ । दिन दिनै फरक-फरक ‘शीर्षक’मा प्रशिक्षकले अभ्यास गराइरहेका छन् । साेमबारकाे दिन विङ्गरमा रहँदा कसरी दबाबको खेल खेल्ने भन्नेमा अभ्यास केन्द्रीत छ,’ सहायक गोलकिपर प्रशिक्षक नविन महर्जनले बताए ।

विश्वकप छनोटमा समूह ‘बि’ मा रहेको नेपालको समूहमा अस्ट्रेलिया, जोर्डन, कुवेत र चाइनिज ताइपेइ छन् । यी चारवटै टोली नेपालभन्दा सबैकुरामा बलिया छन् । भौतिक संरचना, शारीरिक, मानसिक अवस्था र अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल महासंघ फिको वरियतामा पनि मजबुद छन् ।

फुटबलमा जति महत्व खेलाडीको खेल कौसलको हुन्छ त्यति नै उनीहरु शारीरिक र मानसिक रुपमा कति बलियो अवस्थामा छन् भन्नेले महत्व राख्दछ । जुन विश्वकप छनोटका अन्य टोलीका खेलाडी भन्दा नेपाली टोलीका खेलाडीसँग कम हुनेछ ।

‘टर्फ’ मैदानमा अभ्यास गर्दा खेलाडीले भोगेको पीडा कसैले महशुस गर्न सकेको छैन् । एसी रुममा बसेर कार्यालय सञ्चालन गरेको एन्फा सचिवालय, युवा तथा खेलकुदको नीति नियम बनाउने र कार्यान्वयन गर्ने युवा तथा खेलकुद मन्त्रालय र राष्ट्रिय खेलकुद परिषद राखेपका सदस्यसचिवले पनि खेलाडीको पीडा बुझेर त्यसलाई मलहम लगाउने काम गर्न सक्नुपर्छ । अनिमात्र सोचे अनुसार खेलको विकास हुनसक्छ ।

मन्त्रालयले नीति नियम बनाउने, बजेटको व्यवस्थापन र खेलाडीलाई प्रोत्साहन गर्ने गरेको छ । राखेप खेलकुदको पुर्वाधार निर्माणको मसिहा हो भने एन्फा नेपाली फुटबलको सर्वोच्च संस्था हो । फुटबलका सबै काम एन्फा मार्फत नै हुने गरेको छ ।

यी तिनवटै संस्थासँग आवद्ध व्यक्तिहरुको काम नै मैदानमा खेलाडीका लागि खेल्ने उचित वातावरण बनाउनु हो । कसैले पूर्वाधार उपलब्ध गराएर, कसैले उनीहरुको मूल्याङ्कन गरेर र कसैले प्रसस्त खेलको वातावरण बनाइ दिएर । तर, नेपालको हकमा यी तीनवटै संस्थाले नतिजा खोजिरहेका छन् । जुन सकारात्मक वा जीत ।

अघिल्ला बर्ष बंगलादेशमा भएको साफ च्याम्पियनसिपमा नेपाल अन्तिम ४ बाट बाहिरियो । त्यतिबेला नेपाल हार्नुको मुख्य कारण बन्यो मैदान । खेलका क्रममा बर्षा भयो । घाँसे मैदानमा खेहिरहँदा बर्षाभएपछि मैदान हिलाम्मे बन्यो । जहाँ नेपाली खेलाडीले उल्लेख्य प्रदर्शन गर्न सकेनन् ।

तर, अहिले विश्वकप छनोटको खेल भइरहँदा पनि नेपाली टोली ‘आर्टीफिसियल’ मैदानमै छ । अभ्यास टर्फ मैदानमा गरेपछि घाँसे मैदानमा गएर खेल्नु पर्दा कस्तो किसिमको खेल हाम्रा खेलाडीले पस्किएलान भन्नेमा अहिले सम्बन्धित निकायको खासै ध्यान देखिदैन । एन्फाले पटक-पटक दशरथ रंगशाला उपलब्ध गराउ माग गरेपछि राखेप र खेलकुद मन्त्रालयले सम्बोधन गरेको देखिँदैन । जसका कारण भूकम्पले क्षति पुर्‍याएको ४ वर्ष वितिसक्दा पनि रंगशाला बनेको छैन ।

गएको बर्ष ए डिभिजन लिग सम्पन्न भइसकेपछि राष्ट्रिय टोलीका कप्तान विराज महर्जनले खेलाडीका लागि दशरथ रंगशाला सबैभन्दा प्यारो स्थान भन्दै त्यहाँ खेल्न नपाउनु दुखद भनेका थिए ।

उनले झण्डै ७ महिनापछि सोमबार खबरहबकर्मीसँग विश्वकप र एसियन कप छनोटको खेल खेल्नका लागि पनि रंगशाला बन्न नसक्नु दुखद् भनेका छन् । ‘हामी खेलाडीका लागि सबैभन्दा प्यारो स्थान नै खेल मैदान हुन्छ । अझ मैले त त्यहाँ धेरै लिगहरु खेलेको छु । अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेलेको छु,’ कप्तान महर्जनले भने,‘५-५ बर्षसम्म पनि रंगशाला बनाउन सरकार असफल रह्यो । यसमा के भन्नु ।’ ‘होम’ एण्ड ‘अवे’ पद्धतीमा हुने खेलमा नेपाल छनोटको पहिलो खेल कुवेतसँग ‘होम’ ग्राण्डमा खेल्ने गरी तालिका बनेको छ ।

नेपालले होम ग्राउन्डमा आउने पाहुना टोलीविरुद्ध सानदार प्रदर्शन गर्नुपर्ने हो। तर, पूर्वाधारको विकास नहुँदा खेलाडीले गरेको अभ्यास र मेहनल बालुवामा पानी जस्तै हुने देखिएको छ ।

जसमा नेपालले पहिलो खेल भदौ १९ गते नेपाल र कुवेतसँग खेल्दैछ । तर, कहाँ ? कसैलाई पनि थाहा छैन । कहाँ भन्ने प्रश्नको स्पष्ट जवाफ कसैसँग छैन् ।
नवनियुक्त सदस्य सचिव रमेश सिलवालले शुरुमा खेल रंगशालामै हुन्छ भने पनि ठेक्का दिँदा गरेको सम्झौता अनुसार निर्माण सम्पन्न नभइसक्दा मैदानमा खेल्न नहुने भन्दै चिनियाँ कम्पनीले बताएपछि राखेप नेतृत्व झस्किएको छ ।

एन्फाका महासचिव ईन्द्रमान तुलाधर सरकारले अहिलेसम्म रंगशाला निर्माण गर्न नसक्नुलाई दुखद् भन्छन् । यसैकाबीच एन्फाकाे म‌गलबार बसेकाे केन्द्रीय समितिकाे आकस्मिक बैठकले कुवेतसँगकाे खेल उसैकाे मैदानमा खेल्ने निर्णय गरेकाे छ ।

‘पहिलो खेल घरेलु मैदानमा पर्नु नेपालका लागि राम्रो संकेत थियाे । हामीले घरेलु मैदानमा खेल्नु पर्दा ‘होम’ ग्राउण्डको एड्भान्टेज हुन्थ्यो । तर, अहिले त्याे सम्भव भएन,’ तुलाधरले भने,‘रंगशाला हाम्रो जिम्मा दियो भने हामी बनाउन सक्थ्यौं । तर, दिनसकेको छैन् ।’

यता खेलाडीहरु भने अन्तर्राष्ट्रिय खेल घरेलु मैदान हुँदा दर्शकको साथ महत्वपूर्ण हुने बताउँछन् । कप्तान महर्जन भन्छन्, ‘हाम्रो टिम घरेलु मैदानमा खेल्न पाउने हो कि होइन भनेर चिन्तित छ । एउटा रंगशाला समयमा बनाइदिएको भए घरेलु मैदानमा खेल्न पाउँदा ठूलो राहत हुन्छ । दर्शकको साथले ठूलो महत्व राख्दछ । हामीले होममा खेल्नु जरुरी छ । हामीले घरेलु मैदानमा जित्यो भने अवे खेलमा ‘ड्र’ मात्रै गर्न सकेपनि राम्रो हुन्छ,’ महर्जन भन्छन् ।

महर्जनले टिमको तयारी राम्रो भए पनि घरेलु मैदानमा भन्दा अवेमा खेल्दा बढी दबाब रहने बताउँछन् । सन् २०१४ को विश्वकप छनोटका क्रममा नेपालले जोर्डनसँग अवे खेलमा ९-० को नतिजा भोगेको थियो भने होम खेलमा १-१ बराबरी गरेको थियो ।

यस्तै राष्ट्रिय टोलीका प्रशिक्षक योहान कालिन पनि टिमको तयारी राम्रो तरिकाले भइरहेको बताउँदै खेलाडीले राम्रो मेहनत गरिरहेको बताउँछन् । ‘तयारी उतार-चढावका साथ अगाडि बढिरहेको छ । हामी अहिले ‘पासिङ’ खेलमा ध्यान दिइरहेका छौं । त्यो सबै सामान्य तरिकाले भइरकेको छ,’ कालिनले भने,‘विपक्षी टोली राम्रो छन् । अस्ट्रेलियासँग उच्च स्तरका खेलाडी छन् । त्यस्तै, जोर्डन, कुवेत र ताइपेइपनि राम्रो टोली छन् । हामीसँग पक्कै पनि खेलका लागि विषेश योजना हुन्छ । त्यसका लागि हामी अहिले देखि नै लागिरहेका छौं ।’