गौर– रौतहट जिल्लाको मौलापुर नगरपालिका-५, पतौरामा छ पुरातात्विक महादेव मन्दिर ।
बस्तीको बीचमा रहेको उक्त पुरानो मन्दिर आसपासको क्षेत्रका भक्तालुका लागि पुजा गर्ने स्थल हो । स्थानीय स्तरमा चर्चा भए पनि यस मन्दिरको ऐतिहासिक तथा पुरातात्विक महत्व बारे राज्य बेखबर थियो ।
यस ऐतिहासिक धरोहरको महत्व तब मात्र उजागर भयो जब पूर्व मन्त्री एवं सांसद प्रभु साहले वि.स. २०६८ सालमा पुरातत्व विभाग तथा संसदलाई जानकारी गराए ।
त्यसयता यस मन्दिरमाथि देशको ध्यान केन्द्रित भएको छ । त्यसपछि पुरातत्व विभागले सो मन्दिरको पुनर्निर्माणको लागि वि.स. २०६८ देखि ७० सालको बिचमा मंदिरको पुननिर्माण गर्न लगाएको थियो ।
हालसालै संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले मुलुकमा थप नयाँ १०० पर्यटकीय गन्तव्य स्थलको सुचीमा मंदिरलाई समावेश गरेपछि यस क्षेत्रमा थप पुरातात्विक अन्वेषण तथा पुननिर्माणको काम भैरहेको छ ।
उत्तखननबाट पुरातात्विक महादेव मंदिर कर्णाटकालीन रहेको पाइएको छ । शिखर शैलीको सप्तरथ आकारमा बनेको यस मन्दिरमा विशेषतः कालो ढुङ्गा र इट्टाको प्रयोग गरिएको पुरातात्विक उत्खननबाट देखिएको हो ।
पुरातत्वविद तारानंद मिश्रका अनुसार यत्र तत्र छरिएर रहेका शिलापत्रहरू मध्ये द्वारस्तम्भ अवशेषहरू छन् । ती मध्ये एउटा शिलापत्रमा गणपतिको मूर्ति समेत कूदिएको छ । मंदिरमा पूर्वपट्टी मुखमंडप, अग्लो अधिष्ठान, गुम्बज, मिनार, स्तंभहरु इत्यादि रहेका छन् ।
मंदिरको पूर्वपट्टीबाट तल नगरको आँगनमा प्रवेश गर्न सीढ़ी रहेको छ यद्यपि नगरको उत्खनन गर्न बाकी नै रहेको छ । मंदिरको आंगन सुर्खी–चूनाले पलास्टर गरिएको हो तथा ३ फिट सम्म चाक्लो पर्खालले चारैतिरबाट घेरिएको छ ।
हाल मन्दिरको संरक्षणका लागि मन्दिरको बाहिरी क्षेत्रमा आधुनिक पर्खाल निर्माण भइरहेको छ । उक्त क्षेत्रलाई पर्यटकीय गन्तव्यको रुपमा विकास गर्न विस्तृत योजनाका साथ काम भइरहेको हो ।
प्रतिक्रिया