काठमाडौँ– सामान्य विषयमा हुने विवाद बढ्दै जाँदा हत्याको रूप लिने घटना नेपाली समाजमा झाँङ्गिन थालेको छ । यौन सम्बन्ध र सामान्य आर्थिक लेनदनमै व्यक्ति हत्याका घटना पछिल्लो केही समययता ह्वात्तै बढेको छ ।

नेपाल प्रहरीको विशेष ब्यूरोको कमाण्ड सम्हालिसकेका पूर्वडीआईजी हेमन्त मल्ल अहिले नेपाली समाजमा केही व्यक्ति क्रुरतातर्फ जान थालेको बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘कतिपय अवस्थामा अहिले मानवता हराउँदै गएको छ, सामान्य विषयमा पनि तत्काल डरलाग्दो प्रतिक्रिया दिने क्रम बढेको छ । मान्छेले अवसर पाइरहेका छैनन्, वितृष्णा बढ्दोरूपमा झाँङ्गिदै छ । जसका कारण अपराधका घटना बढिरहेका छन् ।’

अझ डरलाग्दो कुरा के छ भने पछिल्लो समय शृङ्खलाबद्ध देखिएका हत्याका घटनामा चिनेजानेका, परिवारसँग जोडिएका व्यक्ति, आफन्तलगायत नजिककै व्यक्तिको संलग्नता देखिने गरेको छ । यसको पछिल्लो उदाहारण हो, ललितपुरमा परिवार भित्रैबाट भएको हत्या ।

प्रहरीको प्रारम्भिक अनुसन्धान अनुसार अवैध सम्बन्ध र लेनदेनका कारण यही भदौ १९ गते ललितपुरमा परिवारभित्रै हत्याको घटना भयो । भैँसेपाटी बस्दै आएकी ३९ वर्षीया गीता केसीको हत्या आरोपमा उनका भतिजा निर्मल केसीलाई प्रहरीले पक्राउ गरेपछि अवैध सम्बन्ध र लेनदेनका कारण हत्या भएको खुलासा भएको हो ।

प्रहरी अनुसन्धान अधिकारीहरूका अनुसार निर्मल र गीता तीन वर्षदेखि अफेयरमा थिए । हत्या आरोपी निर्मलले गीतासँग अफेयरमा रहेको स्वीकार गरेका छन् । महानगरीय प्रहरी परिसर ललितपुरका प्रमुख एसएसपी टेकप्रसाद राईका अनुसार मृतकका श्रीमान् घरमा नभएका बेला भतिजा निर्मल उनको घरमा आउजाउ गर्ने गरेका थिए ।

गीता ललितपुरकै एक अस्पतालमा काम गर्थिन् । निर्मलले नै उनलाई अस्पताल लगिदिने र ल्याइदिने गर्थे । यही क्रममा निर्मलले अस्पताल नगई घुम्न जाऔँ भनेपछि उनीहरू लेलेको जङ्गलमा त्यही हत्या भएको प्रहरी अनुसन्धानको ठहर छ ।

साउन यताका केही मुख्य घटना

 साउन २५ राति गोंगबुमा कृष्णबहादुर बोहोराको सम्बन्ध तथा आर्थिक लेनदेनकै कारण वीभत्स हत्या भयो । हत्याको दोस्रो दिनमै प्रहरीले अभियुक्त पक्राउ गर्‍यो । हत्यामा संलग्न कल्पना मुडभरी पौडेल चितवनबाट पक्राउ परेपछि अवैध सम्बन्ध र आर्थिक लेनदेन नै हत्याको कारण रहेको खुलासा भयो ।

भदौ १४ गते रौतहटमा ४० वर्षीया एक महिलाको हत्या भयो । प्रहरीका अनुसार रौतहटको गढीमाई नगरपालिका–३, मुसरिया गाउँकी मिन्त्रा देवी बैठाको हत्या भएको हो । जिल्ला प्रहरी कार्यालय रौतहटका प्रमुख एसपी रविराज खड्काका अनुसार आइतबार बिहान १० बजेतिर घाँस काट्न उखुबारीमा गएकी उनको साँझ शव फेला परेको थियो ।

भदौ १६ गते मङ्गलबार झापाको शिवसताक्षी नगरपालिकामा लेनदेनकै कारण २८ वर्षीय गोमानसिंह मगरको हत्या भयो । स्थानीय मनकुमार लिम्बुले मगरलाई बोलाएर शिवसताक्षी बजारमा भेटेपछि दुवै जना रतुवामाई वृक्षरोपण आयोजनाको जङ्गलतिर गएको र लेनदेनको विषयमा विवाद हुँदा छुराले घाँटी रेटी हत्या गरेको प्रहरी अनुसन्धानले देखाएको छ ।

भदौ १७ गते बुधबार काभ्रेपलाञ्चोकको नमोबुद्ध नगरपालिका–८, दाप्चाका ४२ वर्षीय सुदर्शन अधिकारीले गत बुधबार आफ्नै भाइबुहारी (भाइकी श्रीमती) ३७ वर्षीया रञ्जना तिमल्सिनालाई सामान्य घरायसी विवादमा बन्चरोले हानेर हत्या गरे । काभ्रेका एसपी रविराज पौडेलका अनुसार घरायसी विवादका कारण सुदर्शनले बुहारीको हत्या गरेका हुन् ।

 भदौ १८ गते बिहीबार राति धादिङमा ६५ वर्षीय सोमबहादुर गुरुङको हत्या भयो । धादिङको निलकण्ठ नगरपालिका–१३ खलचेतका २६ वर्षीय राजु परियारले खुर्पाले घाँटी रेटी गुरुङको क्रुरतापूर्वक हत्या गरेका थिए ।

अभियुक्त सोही दिन राति १ बजे जिल्ला प्रहरी कार्यालय धादिङमा गुरुङको टाउको झोलामा हालेर आत्मसमर्पण गर्न पुगेका थिए । जिल्ला प्रहरी कार्यालय धादिङका प्रमुख, एसपी रवीन्द्र रेग्मीका अनुसार सामान्य विवादमा हत्या भएको देखिएको छ ।

भदौ १९ गते ३६ वर्षीय अजय विकले काठमाडौंको अनामनगरमा आफ्नै श्रीमतीलाई छुरा हानेर हत्या गरे । विकले सामान्य घरायसी विवादमा ३३ वर्षीया श्रीमती पार्वती खड्कालाई छुरा हानेका थिए । प्रहरीका अनुसार सिभिल अस्पतालमा उपचारका क्रममा उनको ज्यान गयो ।

यी केही प्रतिनिधिमूलक घटनामात्र हुन् । प्रहरी प्रधान कार्यालयको तथ्याङ्क अनुसार साउन यता डेढ महिनामा देशभर हत्याका ५५ वटा घटना भएका छन् ।

काठमाडौं उपत्यकामा ५, प्रदेश १ मा ९, प्रदेश २ मा १३, बागमती प्रदेशमा ६, गण्डही प्रदेशमा २, प्रदेश ५ मा १०, कर्णाली प्रदेशमा ५ र सुदूर पश्चिम प्रदेशमा ६ वटा हत्याका घटना भएका छन् ।

पछिल्लो ३ वर्षका कुल घटना

•  आर्थिक वर्ष २०७४/७५ – ६२६ वटा
• आर्थिक वर्ष २०७५/७६ – ६५९ वटा
• आर्थिक वर्ष २०७६/७७ – ५५५ वटा
• चालु आर्थिक वर्ष – ५५ वटा

हत्याको मुख्य कारण लेनदेन र अवैध सम्बन्ध

नेपाल प्रहरीका प्रवक्ता एसएसपी कुबेर कडायतका अनुसार हत्या हुनमा अनेक कारणहरू देखिने गरेका छन् । मोटामोटी रूपमा हेर्दा अवैध यौन सम्बन्ध र त्यसलाई लुकाउ प्रयास, लेनदेन र आवेग मुख्य कारण पाइएको छ ।

यसबाहेक तराई क्षेत्रतिर साँधसीमा, कुलोलगायत सामान्य विवादमा पनि हत्या हुने गरेको पाइएको छ । कतिपय क्षेत्रमा सामान्य गाली गरेको कारण र शब्द चयनमा चित्त नबुझेका कारणले समेत हत्याका घटना भएका छन् । अहिलेसम्मको समग्र तथ्याङ्क हेर्दा आफन्त र चिनेजानेका व्यक्तिहरू नै हत्यामा बढी संलग्न भएको पाइएको छ ।

महानगरीय अपराध महाशाखाका प्रमुख एसएसपी दीपक थापा पनि पछिल्लो समयमा भएका हत्याको मुख्य कारण लेनदेन विवाद र अवैध सम्बन्ध देखिएको बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘अवैध सम्बन्ध अरूले थाहा नपाऊन् भन्ने उद्देश्यले तथा तत्कालको रिस र आवेग नियन्त्रण गर्न नसक्दा हत्याका घटना भएको देखिएको छ । सामान्य विवादमा तत्कालको रिस नियन्त्रण गर्न नसक्दा पनि हत्या भएको छ ।’

हाम्रो समाजमा सार्वजनिक भएका यस्ता कैयौँ घटना छन्, जसको विश्लेषणबाट हाम्रो समाज कतातिर गइरहेको छ भन्ने अनुमान गर्न सक्छौँ । पूर्वडीअइजी मल्ल भन्छन्, ‘हामीले हाम्रा अग्रजहरूबाट के सिकेका थियौँ र भावी पुस्तालाई के सिकाइरहेका छौँ ? यो गम्भीर प्रश्न हो ।’

उनका अनुसार दिनहुँ शृङ्खलाबद्ध तरिकाले भइरहेका हत्या, बलात्कार, चोरी, लुटपाट जस्ता घटनाले हाम्रो समाज कता जाँदैछ भनेर अध्ययन गर्न जरुरी भएको छ ।

कसरी कम गर्ने अपराधका घटना ?

पूर्वडीआइजी मल्लका अनुसार समाजमा हुने अपराधका घटना कम गर्न विशेष सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा नैतिक शिक्षा हो ।

जघन्य अपराधका घटना र यसबाट हुनसक्ने क्षतिका विषयमा नैतिक शिक्षा फैलाउनु अहिलेको आवश्यकता हो । यसबाहेक युवाहरूलाई अवसर र रोजगारीको सृजनालगायतको विषयमा सरकारको ध्यान पुग्नुपर्छ ।

मल्ल भन्छन्, ‘अहिले झनै कोरोना भाइरसको महामारीका कारण मानिसहरूमा वितृष्णा बढ्दै गएको छ । कतिपयको रोजगारी गुमेको छ, कतिपयको रोजगारी गुम्ने अवस्था छ । यस्तो अवस्थामा अपराधका घटना बढ्न सक्छन् । यस विषयमा सरोकारवालाको ध्यान पुग्नु आवश्यक छ ।’

विज्ञहरूका अनुसार समाजमा हुने हरेक आपराधिक घटनाको सूक्ष्म अध्ययन हुन जरुरी छ । घटना हुनु र घटना बढ्दै जानुको कारण विषयमा अनुसन्धान हुनुपर्छ । अपराधीलाई कानूनी कठघरामा उभ्याउने त छ छँदैछ, यस अतिरिक्त घटनाको अध्ययन गरी समाधान खोज्नेतर्फ लाग्नु पनि आवश्यक छ ।