काठमाडौं- कोरोना भाइरस संक्रमण रोकथामका लागि सिङ्गो मुलुक लकडाउनमा रहेका बेला राष्ट्रिय महिला आयोगको हेल्पलाइन नम्बर ११४५ मा नुवाकोटबाट एक महिलाको फोन आयो ।

उनले गुनासो सुनाइन् ; श्रीमान् तीन वर्षदेखि विदेशमा छन् । म सासु आमा र देवरहरूका साथ घरमा बस्छु । देवरले मनपरी गाली गर्छन् । देवरले सधैँ मनपरी भन्थे तैपनि सहेकी थिएँ । आज त सासुआमाले पनि कुटपिट गर्नुभो । घरबाट निस्केर जा भन्नुभो । म कहाँ जानु !’

उदयपुरबाट अर्की महिलाको फोन आयो । लकडाउनका समयमा श्रीमान्ले रातदिन मादकपदार्थ सेवन गरेर घरमा झगडा गर्छन् भन्ने उनको गुनासो छ । ‘रक्सी पिएर झगडा गर्दागर्दै घरबाटै निकाल्दिनुभो’ उनले आयोगमा न्याय माग्दै भनिन्, ‘अहिले छिमेकीकोमा बसेकी छु, घरमा बालबच्चा भोकै होलान् ।’

कोरोनाको त्रासमा बाच्नुपर्ने लकडाउनको समयमा पनि हिंसामा परेको पीडितहरूको गुनासो छ ।

लकडाउनमा जति नै हिंसा भए पनि घरबाहिर निस्किन सक्दैनन् भन्ने ठानेर पुरुषले महिलालाई पीडा दिएको बताउँछिन् महिला आयोग हेल्पलाइन व्यवस्थापक पवित्रा सुवेदी ।

लकडाउनमा आयोगको हेल्प लाइनमा फोन गरेर उजुरी दिने क्रम बढेको आयोगका अधिकारीको भनाइ छ । लकडाउन सुरु भएयता चैत २७ गतेसम्ममा आयोगमा ११५ वटा फोन आएकोमा ४२ वटा हिंसाका उजुरी रहेको आयोगका सूचना अधिकारी ध्रुवराज क्षेत्रीले खबरहबलाई जानकारी दिए । उनका अनुसार ७३ वटा फोनमा कोरोना भाइरसबारे जिज्ञासा थियो ।

लकडाउनका समयमा सबैजना घरमा हुने हुँदा झगडा गर्ने, मादक पदार्थ सेवन गर्ने र महिलमाथि कुटपिट गरी घरबाट निकाल्नेजस्ता घटना भएको उनले बताए ।

पीडितको उजुरीबारे सम्बन्धित स्थानीय तहलाई खबर गरिएको र पीडितलाई प्रहरीमा खबर गर्न सुझाएको क्षेत्रीले बताए । खबरहबसँग उनले भने, ‘कुटपिट भएका घटनामा तत्काल प्रहरीलाई खबर गरेर घरमै जान आग्रह गरिरहेका छौँ, जसरी हुन्छ पीडितलाई न्याय दिलाउने काम भइरहेको छ ।’

कुन प्रदेशमा कति घटना

सरकारले चैत ११ गतेदेखि २५ गतेसम्म देशभर १०४ वटा घटना भएको प्रहरी प्रधान कार्यालयले जनाएको छ ।

जसमध्ये जबरजस्ती करणी, जबरजस्ती करणी उद्योग, बहुविवाह, बालविवाह, बोक्सीको आरोप, अवैध गर्भपतन, जातीय छुवाछुत, बालयौन दुराचार र घरेलु हिंसा छन् ।

नेपाल प्रहरीका प्रवक्ता उमेशराज जोशीका अनुसार प्रदेश १ मा १४ वटा, प्रदेश २ मा १७ वटा, वाग्मती प्रदेशमा ११ वटा, गण्डकी प्रदेशमा मा ५ वटा, कर्णाली प्रदेशमा ९ वटा र सुदूरपश्चिम प्रदेशमा १७ वटा घटना भएका छन् ।

काठमाडौं उपत्यकामा १५ दिनमा महिला हिंसाका १६ घटना भएका छन् । देशभरका घटनामा सबैभन्दा बढी घरेलु हिंसा भएको देखिन्छ ।

मनोचित्सिकको सुझाव

काममा व्यस्त हुनेहरू लकडाउनले फुर्सादिला बनेका छन् । विशेष गरी यो समयमा महिलाको तुलनामा पुरुषहरूले बढी चिन्ता गर्ने गरेको मनोचिकित्सक डा. सरोज वझा बताउँछन् ।

‘घरको जिम्मेवारीको चिन्ता पनि भएकाले पुरुषहरूमा स्ट्रेस बढी हुने गर्छ’ उनले खबरहबसँग भने, ‘त्यसलाई कम गर्न तास खेल्ने, सामाजिक सञ्जालमा अलमलिने, लागुपदार्थ र मादकपदार्थ सेवन गर्नेजस्ता क्रियाकलापमा लागेको पाइन्छ । यस्तै पुरुषहरूले महिलामाथि हिंसा गर्छन् ।’

यस्तो विषम परिस्थितिमा सकारात्मक सोच विकास गर्नुपर्ने र परिवारको साथमा बस्न पाउनु ठूलो कुरा हो भन्ने सोच्नुपर्ने मनोचिकित्सक वझाको भनाइ छ ।

‘जतिसक्दो व्यस्त हुनुस्, यही समय हो परिवारसँग बस्न पाउने । परिवारसँगै घरका कामहरू गर्नुस्,’ पुरुषहरूलाई डा. ओझाको सुझाव छ, ‘खानेकुरा बनाउने, सरसफाइ गर्नेजस्ता काममा आफूलाई व्यस्त राख्नुहोस् ।’