काठमाडौँ– नेपाली कांग्रेसका केन्द्रीय सदस्य तथा पूर्वमन्त्री जीवनबहादुर शाहीको टोलीले उत्तरी छिमेकी चीनले हुम्लाको लोलुङजोङमा नेपाली भूमि मिचेर भौतिक संरचना निर्माण गरेको निष्कर्ष निकालेको छ ।

कर्णाली प्रदेश सभामा प्रमुख प्रतिपक्षी दलका नेता समेत रहेका शाहीको नेतृत्वमा सीमा क्षेत्रको अनुगमनका लागि गएको टोलीले नेपाली भूभाग मिचिएको निष्कर्षसहित प्रतिवेदन सार्वजनिक गरेको हो ।

पिलर नम्बर ५ देखि १२ नम्बरसम्म ११ दिन लगाएर गरेको स्थलगत अध्ययन तथा अनुगमनका क्रममा चीनले नेपाली भूभाग मिचेको ठहर भएको शाहीले बताए ।

चीनले नेपाल आउने खाद्यान्न समेत रोकेर राखेको पनि शाहीले बताए । प्रतिवेदन तयार गरेपछि हुम्ला सदरमुकाम सिमिकोटमा सोमबार पत्रकार सम्मेलन गर्दै अध्ययन टोलीका संयोजक शाहीले चीनले नेपाली भूभाग अतिक्रमण गरेको निष्कर्ष सुनाए ।

प्रतिवेदन अनुसार चीनले निर्माण गरेका भौतिक संरचनाहरू नेपाली भूमिमै छन् । प्रतिवेदनमा भनिएको छ, ‘चीन सरकारले लोलुङजोङमा निर्माण गरेका भौतिक संरचनाहरू नेपाली भूभागभित्र रहेको र यस आधारमा नेपाली भूभाग चीनले अतिक्रमण गरेको छ ।’

प्रतिवेदनमा नेपालतर्फको किट भन्ने स्थानमा रहेका सीमा स्तम्भहरू ५(१), ५(२) लाई तारबार गरी आफ्नो क्षेत्रमा राखेको पाइएको समेत उल्लेख गरिएको छ । त्यस्तै, पुरानो ५(२) नम्बरको जङ्गे स्तम्भ उखेलेर हाल एकलौटी रूपमा नयाँ बनाएको पनि प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।

गप्पुदोचामा रहेको पानीढलोलाई आधार मान्दै नेपाल र चीन सरकारले सन् १९८२ मा पारित गरेको नक्सामा रहेको नेपाली भूभाग अहिले चीनले मिचेको देखिएको पनि प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।

अहिले चीनले निर्माण गरेको भौतिक संरचनाभन्दा उत्तरमा रहेको ग्यापुदोसामा चिनियाँ उच्च अधिकारीले समेत नेपालको भूमि भनेर स्वीकार गरेर बाटो निर्माण भएकोमा अहिले चीनले कब्जा गरेको अध्ययन टोलीले निष्कर्ष छ ।

कहाँ कहाँ अतिक्रमण ?

शाहीको नेतृत्वमा गएको अध्ययन टोलीले १५ बुँदे प्रमाण पेश गरेको छ । प्रतिवेदनमा नेपालको भूमि मिचिएको स्पष्ट देखिने गरी प्रमाणहरू रहेको समेत उल्लेख गरिएको शाहीको भनाइ छ ।

यस्तो छ निष्कर्ष

– गप्पुदोचादेखि नेपालले निर्माण गरेको झण्डै २ किमि सडक खण्ड चीनले अतिक्रमण गरेको पाइयो

– लाप्चा भञ्ज्याङमा निर्माण गरिएको १२ नम्बर स्तम्भको एलाइन्मेन्ट पूरै परिवर्तन गरेको पाइयो । चीनले नेपाल सरकारलाई थाहा नै नदिई करिब करिब ६ महिना पहिलामात्रै निर्माण गरेको पाइयो ।

– लिमीको टाकुल्ले चुचुरोमा रहेको ११ र १० नम्बर स्तम्भको अवस्था अध्ययन गर्दा उक्त स्थानमा त्यहाँ अतिक्रमण गरेको देखिएन ।

– चीनले आफ्नो दशगजा नियम विपरीत हिल्सामा रहेको ९(२) सीमा स्तम्भको बीच रेखामा तारबार तथा गेट निर्माण गरेको पाइयो । जब कि नेपालले सीमास्तम्भभन्दा ३० मिटर टाढा आफ्नो गेट निर्माण गरेको पाइयो ।

– किट भन्ने स्थानमा रहेका सीमा स्तम्भहरू क्रमशः ५(१), ५(२) लाई तारबार गरी आफ्नो क्षेत्रमा राखेको पाइयो भने पुरानो ५(२) जङ्गे स्तम्भ उखेली हाल एकलौटीरूपमा बनाएको पाइयो ।

– नयाँ निर्माण गरिएका सीमा स्तम्भहरू र पुरानो सीमा स्तम्भहरूको बनावट तथा अक्षरका लिपिहरू समेत फरक–फरक रहेको पाइयो ।

के हो चीनले सीमा मिचेको प्रमाण ?

अध्ययन टोलीको प्रतिवेदनमा १२ नम्बर पिलर नयाँ बनाउनु, सीमा स्तम्भहरूमा फरक–फरक लिपि प्रयोग हुनु र स्थानीय बुढापाकाले नेपालको भूमि भनेका स्थानमा अहिले चीनले अतिक्रमण गरेको देखिनुलाई प्रमाणका रूपमा पेश गरिएको छ ।

२०५८/५९ सालमा तत्कालीन जिल्ला विकास समितिले लोलुङजोङमा क्षेत्रमा निर्माण सुरु गरेको सडक अहिले चीनले आफ्नो क्षेत्रमा पारेको विषय पनि सीमा अतिक्रमणको प्रमाणका रूपमा उल्लेख गरिएको छ ।

गप्पुदोचा र लोलुङजोङ क्षेत्र नेपालीहरूले चरिचरनका लागि प्रयोग गरेको ऐतिहासिक तथ्य समेतले चीनले नेपाली भूमि मिचेको प्रमाण रहेको निष्कर्ष निकालिएको छ ।

हुम्लाको किटमा रहेको नेपाली भूभागबाट ढुङ्गा लगेर तटबन्ध निर्माण गरेको, कैलाश र मानसरोवरको दर्शन गर्ने नेपाली भूमि समेत चीनले आफ्नो बनाएको अध्ययनबाट देखिएकाले नेपाली भूमि मिचेको प्रमाण रहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ । लिमी उपत्यकासहित हिल्सामा समेत चिनियाँ समय देखिने बनाएको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।

वार्ता गर्न र सुरक्षा व्यवस्था मिलाउन सिफारिस

शाहीको अध्ययन टोलीले स्थानीयबासीको समेत सहभागितामा सरकारले चीनसँग औपचारिक वार्ता गरेर समस्या समाधान गर्न सुझाव दिएको छ । सीमा क्षेत्रमा रहेका नेपालीहरूमा मनोवैज्ञानिक त्रास देखिएको ठहर गर्दै प्रतिवेदनमा सुरक्षा व्यवस्था मिलाउन सरकारलाई सुझाव दिइएको छ ।

त्यस्तै चीनले सीमा सुरक्षाका लागि हरेक सीमास्तम्भमा सुरक्षाकर्मी राखेको देखिएकाले नेपालले समेत सुरक्षा तैनाथी गर्नुपर्ने निष्कर्ष अध्ययन टोलीको छ ।

के भएको थियो ?

केही दिनअघि हुम्लाको लिमी उपत्यकामा चीनले नेपाली भूमि मिचेर आधुनिक भवनहरू बनाएको भन्ने समाचार आएको थियो । उक्त समाचार खण्डन गर्दै नेपालस्थित चिनियाँ दूतावासले चीनले नेपाली भूमि नमिचेको जिकिर गरेको थियो । दूतावासले नेपालले आफ्नो सीमा प्रमाणित गर्न सक्ने पनि जनाएको थियो ।

लगत्तै नेपाल सरकार, परराष्ट्र मन्त्रालयले एक विज्ञप्ति जारी गरी चीनले निर्माण गरेका संरचनाहरू सीमानाबाट एक किलोमिटर टाढा चिनियाँ भूमिमै रहेको जनाएको थियो ।

विज्ञप्ति जारी गर्नुअघि परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवालीले चीनले सीमा अतिक्रमण नगरेको बताएका थिए ।

प्रमुख प्रतिपक्षी दलले सरकारको विज्ञप्ति अपरिपक्व रहेको भन्दै आलोचना गरेको थियो ।

हुम्लाका प्रमुख जिल्ला अधिकारीको नेतृत्वमा पनि सरकारी टोली सीमा क्षेत्रको अनुगमनमा गएको थियो । सरकारी टोलीको प्रतिवेदनबारे कुनै कुरा सार्वजनिक भएको छैन ।

हुम्लाबाट कर्णाली प्रदेश सभामा निर्वाचित कांग्रेस नेता शाही एक टालीको नेतृत्व गर्दै सीमा क्षेत्र अध्ययनका लागि गएका थिए ।