मैले समाचार सुनेअनुसार नै अफगानिस्तानमा मानिसहरू अमेरिकी विमान चढ्न भिडमा कुदाकुद गरिरहेको वा हजारौँ जनाले सहयोगका लागि गरेको आग्रह मेरो अफिससम्म आइपुगेको छ । यस घटनाले म तुरुन्तै मेरो बाल्यकालमा फर्किएँ । म दश वर्षकी हुँदा केन्याको शरणार्थी शिविरमा रहँदाको क्षण मलाई अझै याद छ । हामी कसरी बाहिर जाने भन्ने विषयमा मेरा बा र हजुरबाका बीच भएको छलफल अझै मेरो कानमा गुन्जिरहन्छ । ‘हामी अमेरिकामा मात्र अमेरिकी जस्तो भएर बाच्न सक्छौँ,’ मेरा हजुरबाले भन्नुभयो, ‘अन्यत्र जहाँ पनि हामी पाहुना नै हुनेछौँ ।’

उहाँ सही हुनु हुन्थ्यो । म भाग्यमानी ठहरिएँ कि अमेरिकी भएँ, पाहुना भइनँ र मेरो नयाँ घर मिनसोटाको प्रतिनिधित्व गर्दै म कांग्रेसको सभाहलमा प्रवेश गरेँ । तर, अहिले हजारौँ अफगानीहरू जसले अमेरिकालाई सहयोग गर्ने क्रममा आफ्नो जीवन जोखिममा पारे, उनीहरू त्यहीँ जीवन बाँच्ने अवसर पाइने हो कि होइन भन्ने चिन्तामा रहेका छन् ।

हामीले अहिले सामना गरेको प्रश्न विगतका गल्तीहरूबाट पाठ सिक्ने कि नसिक्ने भन्ने हो । के हामी भियतनामको उदाहरण पछ्याउँछौँ र अफगानीहरूको पीडा र आवश्यकता पहिचान गर्छौ ? या हामी फेरि एक पटक जन्मवादको सिकार हुन्छौँ र प्रलयकारी मोडमा जाने गरी हजारौँलाई मृत्युवरण गर्न दिन्छौँ ?

म आठ वर्षकी हुँदा मेरो परिवार सोमालिया गृहयुद्धबाट बचेको थियो तर शरणार्थी शिविरको जीवन विरलै राम्रो थियो । हरेक साता मैले चिनेको कुुनै न कुनै आफन्तको मृत्यु हुन्थ्यो, छ जनाको परिवार रहेको मेरा कुनै आफन्तले दुई सातामा दुवै अभिभावक गुमाए । मेरा काका, काकी, उहाँका छोराछोरी र मेरा आफ्ना दाजुभाइ दिदी बहिनी सबैलाई मलेरिया भयो ।

मेरो परिवारको मानवतामाथिको विश्वासले अन्ततः मेरो जीवन बचायो । करिब चार वर्ष शरणार्थी शिविरको बसाइ र एक वर्ष राष्ट्र संघ र अमेरिकाको जाँच बुझपछि अन्त्यमा हामीले अमेरिकाको स्वर्णिम टिकट पायौँ । केन्यालीको उदारता, राष्ट्र संघका कर्मचारीको थकानरहित मिहिनेत तथा म र मेरा परिवारलाई अमेरिकी जनताले स्वागत भाव देखाएर नयाँ जीवनको अवसर नदिएको भए म अहिले मेरो बच्चाहरूलाई सुविधापूर्वक हुर्काइरहेकी हुने थिइनँ ।

अहिलेको कठिन परिस्थितिमा हामीले उत्कृष्ट इतिहास कोर्नु छ र स्वतन्त्रतापूर्वक बाँच्ने तृष्णामा अल्झिरहेका धेरैका सामु हाम्रो हात खुला गर्नुपर्ने छ । राष्ट्रपति जो बाइडेनले राष्ट्रपतीय क्याम्पेनको क्रममा भन्नुभएको थियो, ‘हामी जे हौँ वा जसले हामीलाई पृथक र गर्विलो अमेरिकी बनाएको छ, त्यसतिर कहिल्यै ढाड नफर्काऔँ । राष्ट्रको रूपमा हाम्रो उच्चतम मूल्य प्रतिध्वनित हुने अध्यागमन नीति अमेरिकाका लागि सुहाउँछ ।’ हामी अहिले त्यसो नै हुनु पर्छ ।

शताब्दीसम्म यो नै अमेरिकाको आदर्श बन्यो । बीसौँ शताब्दीको शुरूवातमा पूर्वीयुरोपभर नरसंहार फैलिएको थियो र भूमध्य क्षेत्रमा अति नै अभावको अवस्था थियो । संयुक्त राज्य अमेरिकाले एक करोड ५० लाख आप्रवासीलाई स्वागत गरेको थियो । तीमध्ये धेरै युरोपदेखि हाम्रै किनारसम्मका थिए ।

भियतनाम युद्ध ब्युँझिएसँगै फोर्ड प्रशासनले तत्कालै त्यो क्षेत्र छाड्नेलाई कानुनीरूपमा अमेरिका प्रवेश गर्ने अनुमति प्रदान गरेको थियो । त्यसपछि कंग्रेसले पारित गरेसँगै राष्ट्रपतिले इन्डोचाइना आप्रवासी तथा शरणार्थी सहयोग नियमावली, १९७५ मा सम्झौता गरे । यसले भियतनामी, कम्बोडियाली र लाओसका १ लाख ४० हजार शरणार्थी पुनः व्यवस्थित गर्न ४५० मिलियन अमेरिकी डलर उपलब्ध गराएको थियो ।

२०१७ सम्ममा मेरो गृहप्रान्त मिनसोटामा १३ लाख भियतनामी शरणार्थीको बसोबास रहेको छ । भियतनामसँग अमेरिकाको पक्षबाट लडाइँ गर्ने आदिवासी हमोङ समुदाय १९७५ मा यता आएपछि महत्वपूर्ण रूपले फस्टाउँदै गएको छ । संयोगवश, यसै समुदायले ओलम्पिक स्वर्ण विजेता सुनी ली पनि हाम्रा लागि पठाएको छ ।

हामीले कुनै कागज या कर्मचारीतन्त्रका कारणले मृत्युदण्ड हुन दिनु हुँदैन । राष्ट्रिय स्वार्थलाई थाती राखेर मानवतालाई प्राथमिकता दिँदै अहिले हामीले विगतमा भियतनाममा जस्तै अफगानी नागरिकलाई तत्काल यहाँ प्रवेश दिन आवश्यक छ । यसो गर्नका लागि प्रशासनसँग वैधानिक अख्तियारी छ ।

अवश्य पनि नयाँ आप्रवासी समुदाय प्रतिरोधसँगै भेटिने हो । उन्नाइसौँ शताब्दीको मध्यमा चिनियाँ आप्रवासीको शुरूवाती लहर आउँदा कंग्रेसले लाजलाग्दो चिनियाँ बहिस्कार ऐन पारित गरेको थियो । यो ऐन १९४३ सम्म कायम थियो । बीसौँ शताब्दीको शुरूवातमा लाखौँ युरोपेली आप्रवासीलाई स्वागत गरेपछि रैथाने–जन्मवादले प्रश्रय पायो र १९२४ को अध्यागमन ऐनले दक्षिण र पूर्वीयुरोपका थुप्रै आप्रवासीलाई नियन्त्रणमा राख्यो ।

जर्मन नाजीहरूले निष्कासन गरेका लाखौँ यहुदी शरणार्थीलाई बाधा सृजना गर्दै यो कानून अपमानजनक रूपमा १९५२ सम्म कानूनहरूको सूचीमा रह्यो र हाम्रो इतिहासमा सदाका लागि दाग लगायो । यथार्थमा, १९३९ मा यी अध्यागमन मापदण्ड नौ सय यहुदी शरणार्थीलाई गरिएको इन्कार सही पुष्टि गर्न लागु गरिएको थियो जो एमएस सेन्ट लुइसमा संयुक्त राज्य अमेरिका प्रवेशका लागि नाजी जर्मनीबाट भागेका थिए । यहाँका धेरै जना पछि हिटलरको डेथ क्याम्पमा मरे ।

यो प्रलयकारी र भन्नै नसकिने अन्यायको उठान थियो र संसारभरिका देशहरू हिंसाबाट भाग्नेहरूलाई शरण दिन असफल भएका थिए । त्यो अमेरिका जसले १९४८ मा मानव अधिकारको विश्वव्यापी घोषणाको सृजना गर्ने कुराको नेतृत्व गरेको थियो, जसमा घोषणा गरिएको थियो, ‘सत्ताबाट सताइएपछि हरेक व्यक्ति अन्य देशमा शरण खोज्न र त्यहीँ रमाउन सक्छ ।’ यसपछि जेनेभा सम्मेलनमा अन्तर्राष्ट्रिय कानूनको रूपमा संसारभरिको अध्यागमन कानून र हाम्रो कानूनको रूपमा संहिताबद्ध भयो ।

हामीले अहिले सामना गरेको प्रश्न विगतका गल्तीहरूबाट पाठ सिक्ने कि नसिक्ने भन्ने हो । के हामी भियतनामको उदाहरण पछ्याउँछौँ र अफगानीहरूको पीडा र आवश्यकता पहिचान गर्छौ ? या हामी फेरि एक पटक जन्मवादको सिकार हुन्छौँ र प्रलयकारी मोडमा जाने गरी हजारौँलाई मृत्युवरण गर्न दिन्छौँ ?

यो यथार्थको विश्वव्यापी रूपमा सामना गर्न हुने प्रयासको नेतृत्व गर्ने अवसर राष्ट्रपति बाइडेन समक्ष छ । गएको एक सातामा मात्र काबुलबाट ७० हजार जना मान्छे बाहिर निस्कने श्रेयको हकदार पनि राष्ट्रपति हुन् तर त्यहाँ सहयोग आवश्यक रहेका दसौँ हजार छन् । मेरो कार्यालयमा मात्र गएको दुई सातामा आफ्ना परिवारका सदस्य तथा साथीहरूलाई अफगानिस्तानबाट बाहिर निकाल्न पाँच हजार वटा निवेदन परेका छन् ।

आफ्नो जीवन नै नरहने त्रासमा रहेका हजारौँको प्रतिनिधित्व यिनले गरेका छन् । अफगानिस्तानका जनताले लगातार सहनुपर्ने आतंकका शृंखला स्वरूप बिहीबार अफगानीमाथि र अमेरिकी सर्भिस सदस्यमाथि आक्रमण भएको छ । त्यहाँ रहेकालाई उद्धार गर्ने शक्ति दोब्बर गर्ने र त्यहाँ अत्यन्त जोखिममा रहेकाका लागि आवश्यक सबै कदम उठाउने समय आइसकेको छ ।

हामीले कुनै कागज या कर्मचारीतन्त्रका कारणले मृत्युदण्ड हुन दिनु हुँदैन । राष्ट्रिय स्वार्थलाई थाती राखेर मानवतालाई प्राथमिकता दिँदै अहिले हामीले विगतमा भियतनाममा जस्तै अफगानी नागरिकलाई तत्काल यहाँ प्रवेश दिन आवश्यक छ । यसो गर्नका लागि प्रशासनसँग वैधानिक अख्तियारी छ ।

हाम्रो देशले अहिले सामना गरिरहेको अवस्थामा यो छनोट हो । हामी संयुक्त राज्य अमेरिकाको पक्षमा लडेर जीवन जोखिममा पार्ने अफगानीहरूप्रति ऋणी छौँ । हामी शरणार्थी शिविरमा जकडिएकी सानी बालिकाप्रति ऋणी छौँ, जो पाहुनामात्र हुनेछिन् या अमेरिकी हुन पाउनेछिन् भन्नेमा सोचमग्न छिन् । मलाई यो थाहा छ किनभने म पनि त्यस्तै बालिका थिएँ ।

हामीले काबुलको विमानस्थल नियन्त्रणमा लिनुपर्छ र अन्तर्राष्ट्रिय गठबन्धनको नेतृत्व गर्दै अफगानिस्तानमा जीवन बचाउन भागिरहेका हरेकलाई बाहिर निकाल्नु पर्छ ।

हामीले नाटोका सहयोगी र छिमेकी राष्ट्रहरूलाई उनीहरूको भूमिका निर्वाह गर्नका लागि भन्नु पर्छ किनभने हामीलाई थाहा छ, जब अमेरिकाले आफ्नो मूल्यसहित नेतृत्व गर्छ तब अन्यमा पनि यसै खाले उत्तेजना जाग्छ । हामीले लाखौँ निर्दोष अफगानीलाई सजाय दिने र अहिले नै खराब अवस्थामा रहेकालाई अझ खराब स्थितिमा पुग्ने गरी अफगान अर्थतन्त्रलाई प्रतिबन्ध लगाएर घातक गल्ती गर्नु हुँदैन ।

अफगानिस्तानमात्र परीक्षा होइन । मध्य अमेरिका, हाइटी, सिरिया, लिबिया र संसारभरका अन्य धेरै देशहरू ठूलो मात्रामा मानव अधिकारको संकटको सामना गरिरहेका छन् । त्यहाँ हाम्रो सहयोग आवश्यक छ । जलवायु संकटले अहिले नै चरम मौसमीय घटनालाई मलजल गरेको छ र जलवायु बसाइँ सराइ पक्कै पनि आउँदो शताब्दीको परिभाषित चुनौती हुनेछ ।

हामी विश्वव्यापी पलायनको संकुचनको नेतृत्व गरिरहेका हुनेछौँ जसले पलायनको संकट सम्बोधन गर्न विश्वव्यापी स्रोत उपलब्ध गराउनेछ र हरेक राष्ट्रलाई शरणार्थी स्वीकार गर्न एउटा प्रष्ट बेन्चमार्क स्थापना गर्नेछ (मैले यसका लागि हालसालै विधेयक दर्ता गरेकी छु) ।

राष्ट्रपतिले अफगानीहरूलाई पुनर्वासका लागि सहयोग गर्न ५० करोड अमेरिकी डलर छुट्ट्याएकोमा मलाई गर्वको महसुस भएको छ तर हामीले धेरै काम गर्नुपर्छ । मेलमिलाप प्याकेजमा यसलाई सम्बोधन गर्ने गरी रकम छुट्ट्याउनु पर्छ । शरणार्थीको उद्धार गर्ने विषयमा थप पहल गर्ने र शरणार्थीको जीवनस्तर उकास्ने प्रतिज्ञा हामीसँग हुनुपर्छ ।

हाम्रो देशले अहिले सामना गरिरहेको अवस्थामा यो छनोट हो । हामी संयुक्त राज्य अमेरिकाको पक्षमा लडेर जीवन जोखिममा पार्ने अफगानीहरूप्रति ऋणी छौँ । हामी शरणार्थी शिविरमा जकडिएकी सानी बालिकाप्रति ऋणी छौँ, जो पाहुनामात्र हुनेछिन् या अमेरिकी हुन पाउनेछिन् भन्नेमा सोचमग्न छिन् । मलाई यो थाहा छ किनभने म पनि त्यस्तै बालिका थिएँ ।

(इहान ओमार मिनसोटाबाट प्रतिनिधित्व गर्ने डेमोक्रेटिकसांसद हुन् । उनको ‘दिस इज ह्वाट अमेरिका लुक्स लाइक’ किताब प्रकाशित छ । सिएनएनएनमा २३ अगस्टमा प्रकाशित यो लेख खबरहबका लागि मनोज घिमिरेले भावानुवाद गरेका हुन् )