काठमाडौँ– विश्व फुटबका एक जना आदर्श क्रिस्टियानो रोनाल्डो, उनले ८ वर्षको उमेरमा एन्डोरिना नामक एम्योचर क्लबबाट फुटबल खेल्न शुरू गरेका थिए ।

तेज गतिमा खेल्ने, गोल गर्नमात्रै होइन पास मिलाउन र उत्कृष्ट फ्री कीकह्रू प्रहार गर्न खप्पिस रोनाल्डोको बुटले फुटबलमा हदैसम्मको उत्कृष्टता प्रदर्शन गरेको छ ।

उनको तुलना सन् ६० को दशकमा पोर्चुगलका चर्चित फुटबलर इयुसिवियोसँग पनि हुने गरेको छ । रोनाल्डोले भनेका छन्, ‘इयुसिवियोसँगको मेरो तुलना साँच्चिकै गर्व गर्न लायक र अविश्वसनीय छ ।’

मोजाम्बिकमा जन्मिएका इयुसिवियोले नै पोर्चुगललाई विश्व फुटबलमा परिचित गराएका थिए । सन् १९६६ को विश्वकपमा पोर्चुगललाई तेस्रो स्थान दिलाउने क्रममा उनले उत्तर कोरियाविरुद्ध क्वार्टर फाइनलमा एक्लै चार गोल गरेका थिए ।

इयुसिवियो पुस्ताको अन्त्यपछि एकै पटक सन् २००६ को विश्वकपमा पोर्चुगललाई तेस्रो स्थान दिलाउने क्रममा तत्कालीन कप्तान लुइस फिगो र रोनाल्डोकै प्रदर्शन मुख्य थियो ।

रोनाल्डोको जन्म ३६ वर्षअघि पोर्चुगलको सान्टा एन्टोनियोमा भएको हो । उनका बाबु कुक थिए, आमा माली ।

क्रिस्टियानोले एन्डोरिना नामक एम्योचर क्लबबाट आठ वर्षको उमेरमै फुटबल खेल्न शुरू गरे, जहाँ उनका बाबुले भर्खरै पियनको काम थालेका थिए । उनकी हजुरआमा अफ्रिकन थिइन् । बाबु मारिया डोलोरेस अमेरिकाका पूर्वराष्ट्रपति तथा अभिनेता रोनाल्ड रेगनका फ्यान थिए, त्यसैले उनले आफ्नो छोराको नाम नै रोनाल्डो राखे ।

मायालु अनुहारका रोनाल्डो अभिनेता नै बनुन् भन्ने चाहना बाबुको थियो । क्याथोलिक परिवार उनको आर्थिक अवस्था राम्रो थिएन । रोनाल्डोले सन् २००२ मा रिपोर्टिङ सिपिको सिनियर टिमबाट लिगमा डेब्यु गर्दै २ गोल गरे । मोरिइरेन्स विरुद्धको उक्त खेल स्पोर्टिङले ३–० ले जितेको थियो । त्यसै वर्षको अन्त्यमा आर्सनलका प्रशिक्षक आर्सेन विङ्गरले उनलाई लन्डनमा बोलाएका थिए ।

आर्सनलले उनलाई भित्र्याउन ढिलाइ गरिरहेको थियो । आर्सनलले ढिलाइको ठूलो मूल्य त्यति बेला चुकायो, जति बेला फर्गुसनले रोनाल्डोलाई म्यानचेस्टर युनाइटेडमा भित्र्याए । युनाइटेडलाई स्पोर्टिङले ३–१ ले हराएको खेलमा रोनाल्डोले जादु देखाएका थिए । त्यसपछि रायन गिग्स, रियो फर्निडान्ड लगायतका युनाइटेडका प्रमुख खेलाडीहरूले रोनाल्डोलाई क्लब भित्र्यान फर्गुसनलाई सुझाव दिए ।

उनी जहाँ जन्मिए पनि विश्व फुटबलका धेरै पारखीहरू रोनाल्डो म्यानचेस्टरमा जन्मिएको ठान्छन् । नमिलेको कर्ली कपाल पालेका रोनाल्डो म्यानचेस्टर युनाइटेडको क्यारिङ्टन प्रशिक्षण केन्द्रमा झुलुक्क देखापर्दा उनको उमेर केवल १८ वर्षको थियो ।

म्यानचेस्टरको युवा टोलीलाई सन् २००० र २००१ मा प्रशिक्षण दिएका माइक क्लेग भन्छन्, ‘रोनाल्डोको महान् यात्रा त्यति बेलै शुरू भएको थियो । उनले आफ्नो योजना र लक्ष्य दिनदिनै सफल बनाउँदै लगे ।’ रोनाल्डो वर्ल्ड ट्राफोड भित्रनुअघि टोलीमा शून्यता देखिन्थ्यो ।

एलेक्स फर्गुसनले रोनाल्डोलाई स्टार खेलाडी बनाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको दुई मत छैन । बेकह्यामले फर्गुसनसँको विवादका कारण वर्ल्ड ट्रायफोर्ड छाडेपछि आफ्नो स्टारडम बेचे पनि स्वाभाविक खेल देखाउन सकेनन् ।

उही ठाउँमा रोनाल्डोलाई स्थान दिएर फर्गुसनले फुटबलको ठुलो ब्रान्ड बनाइदिए । क्लेग भन्छन्, ‘हरेक सिजन फर्गुसनले रोनाल्डोलाई गोल गर्ने जिम्मेवारी दिन्थे ।’ उनलाई सन् २००५ मा १० र सन् २००६ मा १५ गोल गर्ने जिम्मेवारी दिइएको थियो । रोनाल्डोले सन् २००६ को शुरूआतमा १२ तथा सन् २००७ को शुरूआतमा २३ गोल गरिसकेका थिए ।

सन् २००७–०८ को सिजन रोनाल्डो र फर्गुसन दुबैका लागि महत्त्वपूर्ण रह्यो । रोनाल्डोले ४२ गोलमात्रै गरेनन्, म्यानचेस्टर युनाइटेडलाई च्याम्पियन्स लिग, प्रिमियर लिग र एफए कपको उपाधि समेत जिताए । त्यसै वर्ष उनले पहिलोपटक फिफा वर्ष खेलाडीको अवार्ड जितेका थिए ।

त्यसको एक वर्षभित्रै रियाल म्याड्रिडका अध्यक्ष फियोरेन्टिनो पेरेजले रोनाल्डोमाथि जर्बजस्ती आँखा लगाए । उनै फर्गुसन बेकह्यामलाई बेच्नुपर्दा जति हर्षित थिए, त्यति नै दुःखित रोनाल्डोलाई सन् २००९ मा उही क्लबमा बेच्दा देखिएका थिए । फर्गुसनको भनाइ थियो, ‘हामीले हिरा गुमायौँ ।’ रोनाल्डोका लागि रियाल म्याड्रिड जति पनि खर्चन तयार भयो ।

विश्व कीर्तिमानी मूल्यमा रोनाल्डोलाई सन् २००९ मा रियाल म्याड्रिडमा बेचेका फर्गुसनले त्यसपछि अर्को स्टार खेलाडी जन्माउन नपाउँदै प्रशिक्षणबाट सन्यास घोषणा गरे । रोनाल्डोले म्यानचेस्टरमा छँदै २९२ खेल खेल्दै ११८ गोल गरे ।

उनले त्यस क्रममा क्लबलाई ९ वटा उपाधि जिताए । यसपछि रोनाल्डोले लामो यात्रा तय गरे । जहाँ रहे पनि उनले एलेक्स फर्गुसनले नै उनलाई उत्कृष्ट बनाएको कुरा सबैले स्वीकार गर्ने गरेका छन् । फर्गुसनको प्रशिक्षण नै रोनाल्डोको जीवनको टर्निङ प्वाइन्ट बन्यो ।

त्यसो त संसारका दुई फुटबलर लियानेल मेसी र क्रिस्टियानो रोनाल्डो नै यस्ता हुन्, जो मानवभन्दा पनि माथि राखिन्छन् ।

रोनाल्डोभन्दा ठिक दुई वर्षपछि लियोनल मेसी जन्मिएका थिए । यी दुईको एउटा समानता के कुरामा रहेको छ भने दुवैले विश्वकप फुटबलको उपाधि जितेका छैनन् ।

प्रमुख फरक के छ भने रोनाल्डोले थुप्रै क्लब चहार्दा मेसीले जीवनको अधिक समय बार्र्सिलोनालाई दिए । मेसीले यसै क्लबमा रहेर ६ बालोन डी अवार्ड, ६ पटक युरोपेली ‘गोल्डेन सू’ जिते । सन् २०२० सम्ममा मेसीले बार्सिलोनालाई १० ला लिगा उपाधि, कोपा डेल रे तथा चार पटक युईएफए च्याम्पियन्स लिगको उपाधि दिलाए ।

ला लिगामा सबैभन्दा धेरै गोल, युरोपेली लिगमा सबैभन्दा धेरै गोल, ला लिगा र युरोपेली च्याम्पियन्स लिगमा सबैभन्दा धेरै ह्याट्रिक कीर्तिमान उनको रहेको छ ।

मध्य अमेरिकामा जन्मिएका मेसी १३ वर्षको उमेरमा बार्सिलोनामा आबद्ध भएका थिए । सत्र वर्षको उमेरमा त मेसी प्रतिस्पर्धाका लागि तयार नै भइसकेका थिए । यसको तिन वर्षमा नै संसारका लागि हेर्न लायक फुटबलर भइसकेका मेसीले सन् २००८–०९ को सिजनमा पहिलोपटक बार्सिलोनालाई तेहेरो उपाधि दिलाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरे ।

बाइस वर्षको उमेरमा पहिलो पटक बालोन डी इयर अवार्ड पाएका मेसीले यो सफलताले लगातार चारपटक जिते । सन् २०११–१२ को सिजनको ला लिगामा उनले युरोपमा एके सिजनमा सर्वाधिक गोल गर्ने खेलाडीको कीर्तिमान कायम गरे ।

सन् २०१५ मा पाँचौँ पटक बालोन डी इयर अवार्ड पाएका उनले सन् २०१९ मा पनि यो उपाधि जित्दै एउटा कीर्तिमान कायम गरे ।

सबैभन्दा धेरै अन्तर्राष्ट्रिय गोल गर्ने अर्जेन्टिनी खेलाडीको कीर्तिमान कायम गरेका मेसीले युवा समूहमा भने अर्जेन्टिनाका लागि थुप्रै उपाधि जिते । सन् २००५ मा अर्जेन्टिनालाई फिफा यूथ च्याम्पियनसिप जिताएका मेसीले गोल्डेन बल र ‘गोल्डेन सू’ पाएका थिए । त्यसको तीन वर्षपछि चीनमा भएको ओलम्पिकमा मेसीले अर्जेन्टिनालाई स्वर्ण पदक दिलाए ।

सन् २००६ मा मेसीले विश्वकपमा गोल गर्ने कान्छो खेलाडीको कीर्तिमान कायम गरे भने सन् २००७ मा उनी सहितको अर्जेन्टिना कोपा अमेरिकाको फाइनलमा प्रवेश गरिसकेको थियो । उनी सो प्रतियोगितामा उत्कृष्ट युवा खेलाडी घोषित भए । यसपछि उनको बायाँ गोडाको चाल र ड्रिब्लिङबाट मोहित हुनेहरूले म्यारोडोनासँग तुलना गर्न थालिसकेका थिए ।

यसै समयबाट एकपछि अर्को उपाधि र सफलता पाउने मेसीलाई टाइम्स म्यागेजिनले सन् २०११ र २०१२ मा संसारमा प्रभाव पार्नसक्ने १०० खेलाडीको सूचीमा सूचीकृत गरेको थियो । सन् २०२० को फेब्रुअरीमा उनी लाउरिस स्पोर्ट्सम्यान अफ द इयर अवार्डबाट सम्मानित भए ।

तीनै मेसीको उत्कृष्ट समय र जीवनको टर्निङ प्वाइन्ट कुन भन्ने आकलन धेरै भएको छ । फुटबलका पण्डितहरूले सन् २००० देखि २००५ सम्मको बार्सिलोना एकेडेमी र त्यहाँ रहेको समय मेसी र विश्व फुटबलका लागि सबैभन्दा स्वर्णिम रहेको र यसै एकेडेमीका कारण विश्व फुटबलले नै एउटा उपहार पाएको तथ्य नकार्न सकिँदैन ।

अहिले चर्चामा रहेका रोनाल्डो लुइज लाजेरियो डी रिमाको उत्कृष्ट प्रदर्शनमा ब्राजिलले सन् २००२ मा विश्व कप फुटबलको उपाधि जितेको थियो । तीन पटक फिफा प्लेयर अफ द इयर अवार्ड पाएका रोनाल्डोको जन्म सन् १९७६ मा भएको हो । फरवार्ड पोजिसनलाई धेरै फराकिलो दायरामा ल्याउने खेलाडीको रूपमा रोनाल्डो चिनिन्छन् ।

गोल गर्ने कलामात्र होइन, ड्रिब्लिङ, तेज गति र भिन्न ढङ्गले पोस्टमा प्रहार गर्दै विपक्षीलाई हायलकायल पार्ने यी खेलाडीको जीवनमा धेरै आरोह अवरोह आएको थियो । ब्राजिलमा एक से एक क्षमता वान खेलाडीको उदय हुनु स्वाभाविक हो ।

यसै क्रममा रोनाल्डोले क्रजुरोबाट खेल्न शुरू गरे । क्रुजेरोपछि रोनाल्डो सन् १९९४ मा पीएसभी आइन्डहोभनमा पुगे । सन् १९९६ मा उनी बार्सिलोना पुगे । त्यहाँ कीर्तिमानधारी सरुवा रकममा पुगेका उनी सन् १९९७ मा इन्टर मिलान पुगे ।

डिएगो म्यारोडोनापछि एकै पटक इन्टरमिलानले कीर्तिमान रकममा उनलाई क्लबमा भित्र्याएको थियो । ब्राजिलका लागि सर्वाधिक गोल गर्ने रोनाल्डो सन् २०११ मा सन्यास लिनुअघि कोरिएन्थेस र एसिमिलानमा आबद्ध थिए ।

सन् १९९४ मा ब्राजिलको विश्वकप विजयी टोलीमा रहेका उनी सन् १९९८ को विश्वकपमा फाइनलसम्म पुगेको ब्राजिलको टोलीमा रहेका थिए । सो विश्वकपका उनी उत्कृष्ट खेलाडी घोषित भए ।

सन् २००२ को विश्वकपमा उनी रिभाल्डो र रोनाल्डिन्हो सम्मिलित आक्रमण सबैभन्दा धारिलो थियो । सो विश्वकपमा ८ गोल गरेका उनी शीर्ष गोलकर्ता र उत्कृष्ट खेलाडी भए । उनी पेलेसँग तुलना पनि गरिन्थे । इटाली, स्पेन र ब्राजिलमा लोकप्रिय उनको टर्निङ प्वाइन्ट भने सन् १९९४ को पीएसभी आइन्डहोभनको समय मानिन्छ ।

जिजु नामले चिनिएका फुटबलर जिने दान जिदानले फ्रान्सलाई सन् १९९८ को विश्वकप दिलाए, सन् २००६ मा फाइनलमा प्रवेश गराए । केन्स र बोर्डेक्स हुँदै युभेन्टस पुगेका जिदान सन् १९९७ मा संसारमा हेर्न लायक भइसकेका थिए ।

रोनाल्डोको सनसनी रहेको सन् १९९८ को विश्वकपको उपाधि फ्रान्सलाई दिलाउन अहम् भूमिका रहेका जिदानको क्षमता निखार्ने काम मार्सेलो लिपीले गरेका थिए । सन् १९९७ र ९८ को सिजनमा रहेका जिदानलाई यसरी निखारे कि यसले फ्रान्सको फुटबललाई नै उलटपुलट गराइदियो ।

एउटा खेलाडी त्यत्तिकै राम्रो खेलाडी बन्दैन । धेरै मिहिनेत आवश्यक हुन्छ । यस अतिरिक्त उनीहरूको जीवनमा केही यस्तो मोड आइदिन्छन् जसले धेरै कुरा उलटपलट हुन्छ ।

क्रिस्टियानो रोनाल्डोको लागि म्यानचेस्टरको समय, मेसीका लागि वार्सा एकेडेमी, रोनाल्डोको लागि पीएसभी आइन्डहोभनको समय तथा जिदानका लागि युभेन्ट्सको समय यस्तो बन्यो, जसका कारण गत दुई दशकको फुटबल नै प्रज्ज्वलित भयो । विभिन्न एजेन्सीको सहयोगमा