ट्रम्पका कारण ध्वस्त हुँदैन अमेरिकी सफ्ट पावर | Khabarhub Khabarhub

ट्रम्पका कारण ध्वस्त हुँदैन अमेरिकी सफ्ट पावर



डोनल्ड ट्रम्प राष्ट्रपति पदमा रहँदासम्म अमेरिकी सफ्ट पावर अर्थात आर्थिक प्रलोभन र दण्डविना नै अरूलाई आफूतिर आकर्षित गर्ने क्षमतामा खास राम्रो प्रभाव परेन ।

सन् २०१७ पछि भएको मत सर्वेक्षणमा अरूलाई आकर्षित गर्ने हाम्रो क्षमतामा कमी आएको देखाउँछ । यसलाई गत वर्षको महामारी नियन्त्रण गर्ने सवालमा ट्रम्प प्रशासनको अक्षमताले झनै बढावा दिएको छ ।

केही उदण्ड व्यक्तिहरूले क्यापिटल हिलमा गरेको आक्रमणसँगै हामी नयाँ वर्षको सुरुवात गर्दैछौँ । यसरी संसद् भवनमा आक्रमण गर्ने आक्रमणकारीलाई सिनेटर जोश हेब्लेले आफ्नो हात मुठ्ठी पार्दै स्वागत गर्दा रिपब्लिकन पार्टीका अर्का सिनेट बेन सासीले आलोचना गरे । हाम्रा केही साझेदार देश यस घटनाका कारण स्तब्ध भए । के यो घटनापछि पनि हाम्रो सफ्ट पावर बिउँझिन सक्छ ?

हामीले हाम्रो सफ्ट पावर विगतमा पनि बिउँझाएका छौँ । हाम्रो देशमा अहिले गहन समस्या छ तर हामीसँग यो समस्याबाट बाहिर निस्किने क्षमता र साहस दुवै छ । हामीले यसअघि पनि समस्याबाट देशलाई बाहिर निकालिसकेका छौँ ।

मार्टिन लुथर किङ र रोर्बट केनेडीको हत्या भएको देख्दा जर्ज वालेशजस्ता व्यक्ति चर्चामा आएको देख्यौँ । यो घटना भएको दशकपछि अमेरिकी कंग्रेसले सुधारको केही काम गर्‍यो । इमानदारीका साथ भन्नुपर्छ, जिमी कार्टरको मानव अधिकार नीति र रोनाल्ड रेगनको सकारात्मक दृष्टिकोणका कारण हामीले हाम्रो आकर्षण पुनर्स्थापित र्‍यौँ

सन् १९६० को दशकमा भएको जातीय आन्दोलनका कारण अमेरिका जल्दै थियो । हामी भियतनाम युद्धको दलदलमा फस्दै थियौँ । सरकारी भवन र विश्वविद्यालयमा बम विस्फोटन भएको थियो । राष्ट्रिय सुरक्षा फौजले केन्ट राज्यमा विद्यार्थीको हत्या गरेको थियो ।

हामीले त्यही समयमा मार्टिन लुथर किङ र रोर्बट केनेडीको हत्या भएको देख्दा जर्ज वालेशजस्ता व्यक्ति चर्चामा आएको देख्यौँ । यो घटना भएको दशकपछि अमेरिकी कंग्रेसले सुधारको केही काम गर्‍यो । इमानदारीका साथ भन्नुपर्छ, जिमी कार्टरको मानव अधिकार नीति र रोनाल्ड रेगनको सकारात्मक दृष्टिकोणका कारण हामीले हाम्रो आकर्षण पुनर्स्थापित गर्‍यौँ ।

विश्वका विभिन्न सहरमा अमेरिकाको भियतनाम नीतिविरुद्ध मान्छेहरू प्रदर्शनमा निस्किँदा पनि कम्युनिस्ट समर्थित गीत गाउनुभन्दा मार्टिन लुथर किङको ‘हामीले जित्ने छौँ’ भन्ने नारा बढी लगाए ।

प्रदर्शनमा नागरिक अधिकारसम्बन्धी नारा लाग्नु भनेको अमेरिकाको शक्ति र आकर्षण उसको सरकारका नीतिका कारण होइन, बरु उसको नागरिक समाज, आत्मालोचना र सुधारका नाराका कारण हो भन्ने प्रष्टा पार्‍यो । कसैले त्यसलाई ‘मेटा सफ्ट पावर’ पनि भन्न सक्छन् ।

आर्थिक सहायता गर्ने संयुक्त राज्य अमेरिकी संस्था होओस् वा अमेरिकी विश्वविद्यालयमा स्वतन्त्ररूपमा गर्न सकिने पुछताछ होओस्, यी सबै कुराले मानिसलाई हाम्रो देशप्रति आकर्षित गर्छ ।

एउटा देशको सफ्ट पावर मुख्यतः तीन स्रोतबाट आउँछ : उसको संस्कृति (यदि अरूका लागि आर्कषक छ भने), उसको राजनीतिक मूल्य मान्यता, प्रजातन्त्र र मानव अधिकार (यदि उसले साँच्चै पालना गर्छ भने) र उसको नीति (यदि कानुन सम्भत छ भने) ।

आन्तरिकरूपमा सरकारले कस्तो व्यवहार देखाउँछ, उदाहरणका लागि स्वतन्त्र प्रेसको रक्षा र प्रदर्शनको अधिकार रक्षा, अन्तर्राष्ट्रिय संघसंस्थामा अरूसँग सरसल्लाह र बहुपक्षीयतामा विश्वास, विदेश नीतिमा विकास प्रवर्द्धन र मानव अधिकारको रक्षा । यी केही उदारहण हुन् जसले अरूलाई आकर्षित गर्छ । बुधबारको उदाहरण डरलाग्दो थियो तर हामी त्यसबाट उठ्नेछौँ ।

एउटा कुरा के हो भने हाड पावर (जस्तै : सैन्य शक्ति) सफ्ट पावरभन्दा अलग हुन्छ तर त्यसले मानिसलाई त्यो देशप्रति आकर्षित गराउँछ । त्यो देशको राजनीतिक व्यवस्था कस्तो छ भन्ने कुराले खास फरक पार्दैन ।

एउटा स्वतन्त्र महिलाको कथा भएको हलिउडको फिल्म अथवा अल्पसंख्यकहरूको प्रदर्शनले नै मानिसलाई आकर्षित गर्नसक्छ । यस्तै काम हाम्रो विकेन्द्रीकरण र स्वतन्त्र प्रेसले गर्छ ।

यस्तै, आर्थिक सहायता गर्ने संयुक्त राज्य अमेरिकी संस्था होओस् वा अमेरिकी विश्वविद्यालयमा स्वतन्त्ररूपमा गर्न सकिने पुछताछ होओस्, यी सबै कुराले मानिसलाई हाम्रो देशप्रति आकर्षित गर्छ ।

उद्योग व्यवसाय, विश्वविद्यालय, चर्च र प्रदर्शनीजस्ता विषयले अरूमाझ हाम्रो सफ्ट पावर बढाउने काम गर्छ । शान्तरूपमा हुने हाम्रो प्रदर्शनले पनि हाम्रो सफ्ट पावर बढाउने काम गर्छ ।

निश्चय पनि बुधबार निस्किएको भिडले राष्ट्रपति ट्रम्पले भन्दै आएको राजनीतिक विकेन्द्रीकरणलाई प्रश्रय दिन्छ तर त्यो कु थिएन । यसका बबजुद केन्द्रहरू सञ्चालनमा थिए । संस्थाले काम गरिरहेको थियो । जो बाइडन निर्वाचनमा विजयी भएको प्रमाणीकरण हुँदै थियो ।

पछिल्ला दुई दशकमा हामीले हाम्रो राजनीति धेरै धुव्रीकरण भएको देख्यौँ । ट्रम्पले अमेरिकी नागरिकहरूको पपुलिस्ट व्यवहारलाई राजनीतिक हतियारका रूपमा प्रयोग गर्दै रिपब्लिकन पार्टीमा आफ्नो पकड बनाए ।

समयअगावै अमेरिकी प्रजातन्त्रका विषयमा शोक मनाउनेले यो जान्न आवश्यक छ कि सन् २०२० को निर्वाचनमा अभूतपूर्वरूपमा मत दिएर अमेरिकी नागरिकले एक दुर्जनलाई पदबाट अपदस्थ गरे । यो निर्णय ६ वटाभन्दा बढी अदालतबाट सदर भयो जसमा ट्रम्पले नै नियुक्त गरेको न्यायाधीश छन् ।

ट्रम्पका समर्थकहरूले धेरै सिनेटर र कंग्रेस सदस्यलाई थर्काएर राखेका थिए । जसमध्ये केही अझै पनि थर्काइँदैछन् । यसका बाबजुद हाम्रो संघीय व्यवस्थामा स्थानीय अधिकारी ( रिपब्लिकन, डेमोक्रेट र स्वतन्त्र) ले महामारीको समयमा पनि निर्वाचन गराउन इमानदारीपूर्वक काम गरे ।

हाम्रो प्रजातान्त्रिक राजनीतिक संस्कारले स्थानीय तहमा धेरै नायक जन्माएको छ । उदाहरणका लागि, सरकारी अधिकारी र राज्य विधायकहरूले ट्रम्पले निर्वाचनमा खसेको मत बदर गर्न गरेको निर्देशन पालना गरेनन् ।

समयअगावै अमेरिकी प्रजातन्त्रका विषयमा शोक मनाउनेले यो जान्न आवश्यक छ कि सन् २०२० को निर्वाचनमा अभूतपूर्वरूपमा मत दिएर अमेरिकी नागरिकले एक दुर्जनलाई पदबाट अपदस्थ गरे । यो निर्णय ६ वटाभन्दा बढी अदालतबाट सदर भयो जसमा ट्रम्पले नै नियुक्त गरेको न्यायाधीश छन् । अन्त्यमा यसलाई रिपब्लिकन पार्टीका तर्फबाट उपराष्ट्रपति रहेका व्यक्ति र सिनेटमा रहेका अन्य साना दलले पनि सदर गरेका छन् ।

अमेरिकी प्रजातन्त्रमा सबै राम्रो छ भन्ने चाहिँ होइन । ट्रम्पले प्रजातन्त्रका धेरै मूल्य मान्यता भत्काएका छन् जसलाई पुनर्स्थापित गर्नुपर्छ । अमेरिकी समाज धुव्रीकरण भएको छ र ट्रम्पका केही समर्थकहरू निर्वाचनका विषयमा अदालतको निर्णय मान्नुभन्दा पनि धाँधली भएको कुरा विश्वास गर्छन् ।

आठ जना सिनेटर र सयभन्दा बढी प्रतिनिधि कायर र राजनीतिक अवसरवादको पुञ्ज छन् । सामाजिक सञ्जालको व्यावसायिक मोडल अतिवादीबाट फाइदा लिने नीतिमा छन् । यस्ता कम्पनीहरू आफूलाई परिचालन गर्नेका विरुद्ध षड्यन्त्रका सिद्धान्तका आधारमा विस्तारै कदम चाल्दैछन् ।

जनवरी ६, २०२१ पनि डिसेम्बर ७, १९४१ जस्तै बदनाम हुनसक्छ । इतिहास नै बदल्ने घटना पनि हुनसक्छ । बेलगाम ट्रम्पका कारण अन्य राजनीतिक नेता टम्पको प्रभाव न्यूनीकरण गर्न लागेका छन् । अहिलेसम्मको स्थिति हेर्ने हो भने जो बाइडन केही नरम स्वभावका देख्छिन् ।

अहिले नै सुनिश्चित हुन त गाह्रो छ, यदि उनले महामारी फैलनबाट रोक्नसके भने, अर्थतन्त्रलाई पुनतौजगिकीकरण गरे भने, राजनीतिक ध्रुवीकरण गर्ने व्यक्तिलाई शान्त राखे भने हामीले एक खतरनाख राजनीतिक अवधिको सुरुवातभन्दा अन्त्य देखिरहेका हुनेछौँ ।

(हार्वड केनेडी स्कूल अफ गभर्नेन्शका पूर्व डीन नाई प्रसिद्ध पुस्तक सफ्ट पावरका लेखक हुन् । जनवरी ७, २०२१ मा द न्याशनल इन्ट्रेस्टमा प्रकाशित उनको यो लेख खबरहबका लागि पुरुषोत्तम पौडेलले भावानुवाद गरेका हुन् ।)  

प्रकाशित मिति : २ माघ २०७७, शुक्रबार  ८ : ४० बजे

यू-१९ महिला टी-२० विश्वकप एसिया छनोटमा नेपालको लगातार दोस्रो जित

काठमाडौं – नेपालले यूएईमा जारी आईसीसी यू-१९ महिला टी-२० विश्वकप

प्लाष्टिकका सामग्रीले पुर्ख्यौली पेसा संकटमा

इनरुवा– सुनसरी हरिनगर गाउँपालिका–२ का भटाई मरिक दुई जनाको सहारामा

गाजामा पोलियो खोप अभियान सम्पन्न 

रोम– जारी युद्धको बावजुद गाजामा पोलियो खोप अभियान पूरा भएको

यु–१९ महिला टि–२० विश्वकप : नेपालद्वारा एक सय ३१ रनको लक्ष्य प्रस्तुत

काठमाडौं– आईसीसी यु–१९ महिला टि–२० विश्वकप एसिया छनोटको दोस्रो खेलमा

तेजरत्न आँखा उपचार केन्द्रलाई २० लाख सहयोग

खाँदबारी – सङ्खुवासभा सदरमुकाम खाँदबारीमा समुदायद्वारा सञ्चालित तेजरत्न आँखा उपचार