रक्तनलीमा रगत बग्दा रगतद्वारा रक्तनलीहरूको भित्तामा दिइएको दवाब (चाप) लाई रक्तचाप भनिन्छ । यो चाप मुटु खुम्चिएर रक्तनलीमा धेरै रगत प्रवाह हुँदा धेरै र मुटु फैलिएर विश्राम गर्दा कम हुने गर्दछ जसलाई क्रमशः सिस्टोलिक र डाएस्टोलिक रक्तचाप भन्निछ ।

क्रियात्मक रूपले स्वास्थ्य व्यक्तिमा सिस्टोलीक ९०–१२० एम्.एम्.एच्.जी. र डाएस्टोलीक ६० – ८० एम्.एम्.एच्.जीलाई सामान्य रक्तचाप मानिन्छ ।

यदि रक्तचापले यी मान बिन्दुहरू नाघेर तल झरी सिस्टोलिक ९० एम्.एम्.एच्.जी. र डाएस्टोलिक ६० एम्.एम्.एच्.जी भन्दा कम भएको अवस्था लाई निम्न रक्तचाप भनिन्छ । सिस्टोलीक रक्तचाप बढेर १२०– १३९ एम्.एम्.एच्.जी र डाएस्टोलिक रक्तचाप बढेर ८०– ८९ एम्.एम्.एच्.जी सम्म पुगे एसलाई पूर्वउच्चरक्तचाप (रक्तचापको सुरुवाती अवस्था) भनिन्छ ।

तर, यदि रक्तचापले यी मानबिन्दुहरु पनि नाघेर उभो लागे भने यस्तो अवस्थालाई उच्च रक्तचाप भनिन्छ । उच्च रक्तचापको अबस्थालाई पनि प्रथम द्वितीय र तृतीय गरी तीन श्रेणीमा विभक्त गरिएको छ ।

सिस्टोलीक १४०– १५९ र डाएस्टोलीक ९०– ९९ एम्.एम्.एच्.जी भित्रभए प्रथम श्रेणीको रक्तचाप मानिन्छ भने सिस्टोलीक १६० – १८९ र डाएस्टोलीक १००– १०९ एम्.एम्.एच्.जी भित्रभए द्वितीय श्रेणीको रक्तचाप मानिन्छ । तर यदि रक्तचाप अझै बढ्दै गएर सिस्टोलीक १८० र डाएस्टोलीक ११० एम्.एम्.एच्.जी भन्दा माथि भए तृतीय श्रेणीको उच्च रक्तचाप भएको मानिन्छ ।

उच्चरक्तचापले कुनै पनि लक्षण नदेखाइक नै विरामीका प्रमुख अंगहरु मुटु, मिर्गौला, आँखा, दिमाग आदीलाई क्रमिक रुपले खतम पार्दै लान्छ र विरामीलाई मृत्युको मुखमा पुर्‍याउँदछ । यसै कारण उच्च रक्तचापलाई सुषुप्त हत्याराको संज्ञा दिइएको छ ।

उच्च रक्तचापको नियन्त्रण गर्न सके ठूलो खतराबाट जोगिन सकिन्छ र नियन्त्रण को पहिलो आयाम भनेकै रक्तचाप जचाँउनु हो । रगत जचाइँसकेपछि आफ्नो रक्तचापको स्तर (श्रेणी) थहा पाउनुहोस् र यथोचित उपचार को लागि मुटुरोग बिशेषज्ञलाई सम्पर्क गर्नुहोस् ।