काठमाडौँ – अध्ययनशील नेता तथा प्रखर समाजवादी चिन्तक प्रदीप गिरीको निधनले नेपाली राजनीतिका इमान्दार नेता, कार्यकर्ता र नागरिक समाजका अगुवा शोकमा छन् । मेडिसिटी अस्पतालमा उपचारका क्रममा नेता गिरीको निधन भएपछि नेपाली समाजको आदर्श राजनीतिक पात्रका रुपमा दरिएको दियो निभेको धेरैको टिप्पणी छ । सबै कुराको अध्ययन गरेर आधारभूत आवश्यकता र नागरिकको मागलाई सम्बोधन गर्न सक्ने नेता गिरी दूरदर्शी भएको पनि धेरैको बुझाई छ । सत्ता समाज र व्यवस्था मात्र हैन दलहरूभित्र पनि निरन्तर प्रतिपक्ष आवाज बन्न ऊर्जा बनिरहेका प्रदीप गिरीलाई आजका पुस्ता र अहिलेका नेताहरूले कसरी सम्झिन्छन् त ? यस्तै विषयमा आधारित भएर एमाले नेता मणि थापासँग धीरज बस्नेतले खबरहबका लागि गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश:

प्रदीप गिरी जसलाई समाजवादी चिन्तक भनेर पनि चिन्ने गरिन्थ्यो, उहाँका काम, कार्ययोजना र भावनालाई तपाई कसरी लिनुहुन्छ ?
समग्र नेपाली जनताको एउटा आवाजको रूपमा बिचारको रूपमा प्रदीप गिरी हुनुहुन्थ्यो । नेताहरू त जन्मी रहन्छन् । तर प्रदीप गिरी जस्तो व्यक्ति जनताको आवाज उठाउने युवाहरूको आवाज बन्ने एउटा भिजन भएको चिन्तक राजनीतिज्ञ जन्मिन गाह्रो छ । उहाँको मृत्युले नेपाली राजनीतिमा ठुलो क्षति भएको छ ।

तपाईँहरू फरक पार्टीको भए पनि विचारका हिसाबले नजिक जस्तै हुनुहुन्थ्यो नि ?
एक दुई पटक छलफल भएको थियो । हामीले माओवादी पार्टीबाट विद्रोह गरेर आए पछि आरसिटी भन्ने सङ्गठन गरेका थियौँ । त्यसको पहिलो राष्ट्रिय भेलालाई उहाँले एउटा सन्देश पठाउनु भएको थियो । त्यति बेला हामी युवा थियौँ । युवालाई नेपालको कम्युनिस्ट आन्दोलन, समाजवादी आन्दोलनलाई पुर्नसङ्गठित गर्नु पर्दछ । त्यसको निम्ति के गर्नु पर्छ म सहयोग गर्न तयार छु भनेर उहाँले हामीलाई आडभरोसा दिनु भएको थियो ।

प्रदीप गिरी अग्रज भन्दा पनि युवाहरूलाई बढी प्रेरणा दिनुहुन्थ्यो ?
उहाँको चिन्तन भनेको देश र जनतालाई बुझ्ने नयाँ पुस्तासँग आफूलाई जोड्ने कामहरू हो । उहाँले नयाँ पुस्तासँग जोडिएर राजनीतिमा आउन प्रोत्साहन गर्ने भएकोले सबैले उहाँलाई सम्झेका छन् । सम्मान पनि गर्छन् । संसद्मा पनि जनताको आवाज उठाउने, समग्र सांसदलाई गाइड गर्ने समग्र नेताहरूलाई पनि यो बाटो लाग भनेर आफ्नो लेख रचनाहरूबाट गाइड गर्नुहुन्थ्यो ।

अब प्रसंग बदलौँ, नेकपा एमाले यो चुनावमा एक्लै लड्ने निश्चित भएको हो कि अरू दलहरूले सहयोग गर्ने भएका छन् ?
स्थानीय तहको निर्वाचनमा पनि हामीले एक्लै नै प्रतिस्पर्धा गर्याै । एक किसिमले गठबन्धनको विरुद्धमा चुनावी अभियानमा छौँ । अहिले जे खालको गठबन्धन जित्ने र हार्ने दाउमा मात्र गठबन्धन बनेका छन् । तर हामी यो देशलाई आफ्नो पार्टीको मुद्दा देखाउनु पर्छ । त्यसले गर्दा अहिलेको गणतन्त्र अलि संस्थागत भएर जान्छ भन्ने मान्यताका साथ हामी अहिले एक्लै नै जान्छौँ । प्रतिगमन भन्ने नारा स्थापित गर्न नेपाली कांग्रेस माओवादी यसमा सफल भए । तर उहाँहरूले जे कुरालाई प्रतिगमन भन्नु भएको छ, त्यो प्रतिगमनको कुरा अहिले गठबन्धन बनाउने क्रममा एक ठाउँमा आउन सजिलो भयो होला । तर प्रतिगमन र अग्रगमनको नारा जो उहाँहरूले दिन कोसिस गर्नु भएको छ । रियलमा प्रतिगमन भनेको कम्युनिस्ट पार्टीहरूले बुर्जुवा पार्टीहरूसँग एलायन्स गरेर संयुक्त सरकार बनाउने र त्यो सरकारको निम्ति एक किसिमले रणनीतिक गठबन्धन उहाँहरूले गर्नु भएको छ । रियलमा प्रतिगमन त्यो नै हो । तर मान्छेहरूमा एमालेले विगतमा चालेको कदम नै प्रतिगमन हो भन्ने भ्रम छ ।

दुई पटक संसद् विघटन गर्नु सांसदलाई बन्धक बनाएर अध्यादेशमार्फत देश चलाउन खोज्नु त्यो चाँही प्रतिगमन थिएन र ? अनि तपाईहरु त्यसैको मतियार बनेको होइन र ?
त्यो एउटा बाध्यता थियो । आफ्नो एउटै पार्टी फुटेर ४ टुक्रा भएपछि राजनीतिक बाध्यता थियो । पार्टी एक ठाउँमा आउने परिस्थिति नबनेपछि त्यो पार्टी जसको निम्ति जनतासँग भोट मागेको थियो । त्यो पाटी र त्यसको लिडरसिप नै अल्पमतमा परे पछि त्यो कुरा स्थापित गर्न मान्छेहरू सफल भए ।

अनि तपाईहरुलाई फेरि जनयुद्ध गरेको पार्टी माओवादी र अध्यक्ष प्रचण्डलाई छाडेर प्रतिगमन गर्ने नेता केपी ओलीको पछाडि लागेको भनेर अहिले पनि आलोचना भइरहन्छ नि ?
त्यतिबेला प्रचण्ड नै केपी ओलीको पछाडि लागेको हुनाले हामी उहाँलाई समर्थन गरेर त्यहाँ पुग्यौँ । पछि फेरि प्रचण्ड प्रधानमन्त्री पाउने कि नपाउने भन्ने विषयमा पुन पार्टी फुटाए पछि हामी उहाँ तर्फ फर्किएनौँ । कुरा त्यत्ति हो । त्यो बेला नेकपाको एकता कायम रहोस् भनेर हामीले केपी ओलीलाई समर्थन गरेका हौँ ।

एमालेभित्र जुन उत्साहका साथ तपाईँहरू जानु भएको थियो, त्यो अहिले भेट्नु भयो कि भएन ? अर्थात कत्तिको सकस झेलिरहनु भएको छ ?
एमालेमा अहिले ३ वटा समूहहरू छन् । पहिलो पुरानो एमाले । दोस्रो, माधव नेपाल पक्षका १० भाई एमाले र तेस्रो, माओवादीबाट आएको समूह छ । यी तिन ओटै समूहको आ–आफ्नै सोचहरू छन् । जस्तो पुरानो एमाले पुरानै अवस्थामा फर्किऊ भन्ने सोच छ । दश भाइबाट आएका साथीहरूले माधव नेपाललाई लिडरका रूपमा स्वीकार गर्नुभएको थियो । पछिल्लो समय एमालेको मूलधारमा आए पछि केपी ओलीलाई मूलधार मान्नु पर्यो । त्यहाँ पनि उहाँहरूका अप्ठ्यारा र समस्याहरू छन् । हामी माओवादीबाट आएका हाम्रो स्कुलिङका कुराहरू र अबको राजनीतिक अवस्था कसरी चलाउने भनेर हामी लागि परेका छौ । त्यसैले बाहिरबाट हेर्दा अप्ठ्यारो देखिन्छ । त्यो सबै छलफल बहसको बीचमा अलि गाह्रो भएको स्थिती म देख्छु ।

यही अप्ठ्यारोको बीचमा नै तपाईलाई एमालेमा बस्न सकिन्छ जस्तो लागेको छ वा बाबुराम जस्तो कुनै एउटा बाटो खोजेर माओवादीमा जाने तयारी गर्नु भएको छ ?
नेपालका कम्युनिस्ट पार्टीहरू आधारभूत तरिकाले एमाले र माओवादी केही फरक छैनन् । तर इतिहास हाम्रो एमालेसँग जोडियो । मुख्य काम गर्ने शैलीमा माओवादी र एमालेमा फरक छ । एमाले अलिक ब्युरोक्रेटिभ छ । माओवादी राजनीति जस्तो देखिन्छ, सरल छ । नेपालको राजनीतिक विश्लेषण हुँदैन आफ्नो स्वार्थको लागि जो जहाँ पनि जान्छन् । तर हामी अहिले माओवादीमा फर्किन सक्ने स्थिति छैन ।

आगामी चुनावमा माओवादीबाट गएका नेताहरूको हैसियत एमालेमा के हुन्छ ?
सबैलाई मिलाएर लैजाने जिम्मेवारी लिडरसिपलाई रहन्छ । म अहिलेसम्म चुनाव लडेको छैन । यो पटक पार्टीले गर्ने निर्णयको आधारमा जान्छु । पार्टीले जिम्मा दिए प्रत्यक्षमा पनि लड्छु । मुख्य गरेर सचिवालयमा, स्थायी कमिटीमा भएका साथीहरू सबै साथीहरूले प्रत्यक्षतर्फ आफूलाई आकर्षित गर्नुहुन्छ । त्यही अनुसारको छलफल हुन्छ । टिकट पाएर चुनाव लड्नु पर्यो । संसद्भित्र पस्नु पर्याे । नभए त जनताको सेवा गर्न सकिँदैन । अहिले युवाहरूमा आएको जागरणले सबै पार्टीहरूलाई अप्ठ्यारो परेको छ । पुराना नेता पार्टीहरूका असन्तुष्टि छ, त्यो असन्तुष्टिलाई कसरी यी पुराना पार्टीहरूले सम्बोधन गर्छन् । हामी व्यक्तिगत नेताहरूले पनि त्यसलाई कसरी ‘एडजस्ट’ गर्ने त भनेर म त्यता अलमलिएको छु ।

(प्रस्तुति : पुष्पाञ्जली बस्नेत)