'बीआरआईले नेपाललाई श्रीलंकाको बाटोमा लैजान्छ' | Khabarhub Khabarhub

‘बीआरआईले नेपाललाई श्रीलंकाको बाटोमा लैजान्छ’



काठमाडौँ- कुनै पनि देश कस्तो हुन्छ भन्ने त्यसको नेतृत्व तहले प्रभाव पार्छ । देश कतातर्फ जाँदैछ भन्ने उक्त देशमा हुने आयात र निर्यातको अनुपातले पनि फरक पार्छ ।

नेपालमा निर्यातभन्दा बढी आयात भइरहेको छ । जसले गर्दा हामीले कमाइको करिब ९३ प्रतिशत खर्च गरिरहेका छौँ । यसले गर्दा हाम्रो बचत छैन । बचत नै नभएपछि लगानी गर्ने पैसा पनि हुँदैन ।

हामीले कमाएको पैसा सबै खर्च मात्र भएपछि त्यसले देशमा पनि आर्थिक भार पार्छ ।

अब हामीले बचत गर्ने परम्पराको विकास गर्न सकेनौँ भने आर्थिक रूपमा नेपाललाई ठूलो भार पर्छ । अहिले नेपालमा लामो समयदेखि ठूल्ठूला पसलमा सामान किन्ने होडबाजी बढेको छ । अझ आयातित वस्तुलाई बढीभन्दा बढी प्रयोग गरिरहेका छौँ ।

देशलाई उन्नत बनाउने हो भने सरकारले त्यसै अनुसारको नियम ल्याउन पनि आवश्यक छ । गत आर्थिक वर्षको तुलनामा यस वर्षको आयात अझै २५ प्रतिशतले बढेको छ । गत आर्थिक वर्षमा १५ खर्ब ३० अर्बको आयात भएको थियो भने अहिले त्यो बढेर १९ खर्ब २० अर्ब पुगेको छ ।

सरकारले यस वर्ष आयातमा केही कडाइ गर्ने नियम ल्याए पनि यो त्यति प्रभावकारी देखिँदैन । किनकि, हामीकहाँ निर्यातको तुलनामा आयात निकै नै बढी छ । अहिलेको अवस्थामा आयातलाई ४० प्रतिशतले कम गर्न सकियो भने पनि हामीले व्यापार घाटालाई थेग्न सक्ने अवस्था छैन । किनकि, नेपालीको औसत कमाइ नै निकै कम छ ।

हामीले वैदेशिक मुद्रा आर्जन गर्न सकिरहेका छैनौँ । यसलाई हामीले कन्ट्रोल गर्न सकेनौँ भने साँच्चिकै आर्थिक हिसाबले हामीलाई निकै तल झार्छ । र, नेपालको पनि श्रीलंकाको जस्तो अवस्था नहोला भन्न सकिन्न ।

अर्कातिर नेपालको आर्थिक व्यवस्था सुधारका लागि के गर्न सकिन्छ भन्नेमा पनि खासै बहस भएको पाइँदैन । अझ अहिले त के देखिएको छ भने राष्ट्र बैंकको गभर्नरले मात्र देश अर्थतन्त्र सञ्चालन गरिरहेका छन् । यस्तै अवस्था रह्यो भने देश श्रीलंकाजस्तो हुन्छ ।

प्रमुख प्रतिपक्षी दलले नेपाल पनि श्रीलंकाकै बाटोमा हिँडेको भन्दै टिप्पणी गर्न थालेका छन् । अहिले बैंकमा जम्मा गरिएको पैसा पनि निकाल्न थालेका छन् ।

हालै मात्र मेरो साथीले देशमा आर्थिक मन्दी छाउने र पछि बैंकले पैसा दिन नसक्ने अवस्था आउन सक्ने भन्दै करोडौँ रुपैयाँ निकाल्यो । जबकि, हामीले चाहेको बेला दिन्छौँ भनेका थियौँ । अहिले बैंकबाट मानिसले करोडौँ रुपैयाँ रकम निकालिरहेका छन् । यसको कारण भनेको नेपाल श्रीलंकाको बाटोमा जान सक्छ भनेर रहेछ ।

मान्छेलाई अहिले केसम्म परेको छ भने, भोलि बैंकहरुले पैसा तिर्न सक्दैनन् । त्यसैले अहिले बैंकका ग्राहकले १९ प्रतिशत ब्याज दिन्छु भन्दा पनि पैसा बैंकमा राख्न छोडेर निकाल्न थालेका छन् ।

हामीले नेपाल पनि श्रीलंकाजस्तो बन्दैछ भनेर बहस त गर्‍यौँ तर त्यस्तो अवस्थामा नलैजान के गर्ने भन्नेबारे निर्णय निकाल्न सकेनौँ । यसले आर्थिक क्षेत्रका व्यवसायीहरूलाई समस्यामा पारेको छ भने मानिसले पैसा बैंकमा डिपोजिट गर्न छोड्यो भने पैसा सिस्टममा आउँदैन । त्यसले समग्र आर्थिक क्षेत्रलाई नै समस्या पार्छ ।

त्यसैले नेपाल श्रीलंकाजस्तै बन्दैछ भन्ने हिसाबले नै बहस गरिरह्यौँ भने यसले झन् धेरै प्रभाव पार्छ । दोस्रो कुरा सरकारको नेतृत्व कसले गरिरहेको छ भन्नेले पनि प्रभाव पार्न सक्छ । हामीले नेपालको अवस्था कस्तो छ भनेर पनि बुझेका छैनौँ । नेपालका कति ठाउँमा अझै बाटो पुगेको छैन तर सरकारले नगरपालिका घोषणा गरेको छ । फेरि हामी शहरउन्मुख हुँदै गएका पनि छौँ ।

बाटो नपुगेका गाउँलाई समेटेर नगरपालिका बनाएर हामी विकसितबाट विकासशील भयौँ । यो झुटो तथ्यांक हो ।

यसले खासमा फाइदा नेतालाई मात्र हो । नेताले आफ्नो ठाउँ नगरपालिका भयो भनेर भन्न पाउला तर त्यसमा सुधारका अरु कुनै योजना अगाडि सारिएको छैन ।

नगरपालिका घोषणा गर्ने तर त्यसलाई अपग्रेड नगर्ने खालको लिडरसिप भएपछि राष्ट्र नै धराशायी हुन्छ । खासमा यस्तै कुराहरूले आर्थिक क्षेत्रमा पनि प्रभाव पारिरहेको हुन्छ ।

अर्कोतर्फ नेपालमा अहिले चर्चा भइरहने एमसीसी, बीआरआई लगायतका सम्झौताले कस्तो प्रभाव पार्छन् भनेर हामीले नबुझी बहस गरिरहेका हुन्छौँ । कुनै प्रोजेक्ट ऋणमा नेपालले बनाउन लागेको छ भने त्यसलाई नेपालले धान्न सक्छ कि सक्दैन भनेर छलफल गर्नुपर्छ ।

चीनको बीआरआई प्रोजेक्टले नेपाललाई पनि ऋण बोकाउने हो भने यसले फाइदा चीनलाई हुने तर नेपाल आर्थिक रूपमा डुब्ने अवस्था सिर्जना हुन्छ । त्यसैले ऋण लिएर ठूला आयोजना नेपालले अहिले नै आँट्न हुँदैन ।

हामीले एमसीसीको प्रोजेक्टमा यत्रो टाउको दुखायौँ । जबकि, एमसीसी अमेरिकी सरकारको अनुदान थियो । ऋण लिएर बनाउने प्रोजेक्टबारे भने हामीले छलफल नै गरेका हुँदैनौँ । पहिले त हामीले अपारदर्शी खालका ऋणहरु स्वीकार गरियो भने पनि हामीले ऋण तिर्न सक्दैनौँ ।

प्रधानमन्त्री देउवाले बीआरआई प्रोजेक्टको ऋण तिर्न नसकिने चिनियाँ प्रतिनिधिसँग प्रष्ट पारेका थिए । कतिपय नेताहरूले भने बीआरआईको ऋण लिनुपर्छ भनेर तर्क गरिरहेका छन् । तर, यसले भोलि पार्ने सम्भावित जोखिमलाई उनीहरूले ख्याल गरेका छैनन् ।

अहिले त अझ कस्तो ट्रेन्ड छ भने एउटा पक्षमा नबुझीकन भए पनि वकालत गर्दा राष्ट्रवादी भइन्छ भन्ने खालको सोच हाबी भएको छ । यसले पनि हामीलाई भित्रभित्रै समस्यामा पारिरहेको छ ।

(आइएसएसआरले आयोजना गरेको नेपालको वर्तमान आर्थिक अवस्था र श्रीलंका सङ्कटका विषयमा प्रकाश दुलालले राखेको धारणाको सम्पादित अंश: प्रस्तुति: समिता श्रेष्ठ)

प्रकाशित मिति : ७ भाद्र २०७९, मंगलबार  ३ : ३१ बजे

मुग्लिङ-पोखरा सडक दैनिक साढे ४ घण्टा बन्द हुने

काठमाडौं – मुग्लिङ-पोखरा सडकखण्ड दैनिक साढे ४ घण्टा बन्द हुने

प्रधानमन्त्रीले आफूलाई गाली गर्नेलाई दिए ‘टुप्पाबाट पलाएहरू’को संज्ञा

काठमाडौं- प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले देशलाई कसैले पनि ब्याक गेयरमा

रविबारे प्रधानमन्त्री ओली- दोष र निर्दोषको फैसला अदालतले गर्छ

काठमाडौं- प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि

उपनिर्वाचनमा उठ्ने प्रत्यासीको टुङ्ग्याउँदै दलहरू

सुदूरपश्चिम– सुदूरपश्चिम प्रदेशका विभिन्न स्थानीय तहमा रिक्त पदमा हुनलागेको उपनिर्वाचनमा

फोटोपत्रकार रजेन्द्र केसीको सम्झनामा दीप प्रज्ज्वलन 

काठमाडौं– १३ औं पुण्यतिथिको अवसरमा फोटो पत्रकार रजेन्द्र केसीको सम्झनामा