गर्भवती महिलामा उच्च रक्तचाप र मधुमेह देखिने समस्या पछिल्लो समय धेरै बढेको महिला रोग विशेषज्ञहरूले बताएका छन् । विशेषज्ञका अनुसार बिहे गर्ने उमेर बढेको र मानिसको जीवनशैलीमा आएको परिवर्तनले पनि यस्तो समस्या आएको हो । समयमा नै यसको उपचार नभए आमा र बच्चालाई खतरा हुने उनीहरूको चेतावनी छ । कतिपय महिलाले यसको नराम्रो परिणाम भोगिरहेका पनि छन् । आफू र आफ्ना सन्तानको ज्यान जोखिममा राखेर बच्चा जन्माइरहेकाले पनि पछिल्लो समय उच्च रक्तचाप र मधुमेहको समस्या धेरै मात्रामा बढेको छ । यसै विषयमा ओम अस्पतालमा कार्यरत सिनियर गाइनोक्लोजिष्ट डा. जागेश्वर गौतमसँग विना न्यौपानेले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंशः

बच्चा पेटमा हुँदा आमालाई सुगर किन देखा पर्दछ ?
गर्भावस्थामा सुगर दुई प्रकारको हुन्छ । एउटा गर्भ बस्नु भन्दा पहिला सुगर नदेखिएको र पछि देखिएको हुन्छ । त्यो डाइबेटिज मेलाइटेज हो । अर्को गर्भवती हुनु भन्दा पहिला सुगर नर्मल र पछि बढ्ने हुन्छ । त्यसलाई हामी जिडियम भन्छौँ । इन्सुलेन्ट भन्ने हर्मन जुन सुगरलाई पचाउने हुन्छ । ती त्यो इन्सुलेन्टको विपरितमा काम गर्ने हर्मन गर्भावस्थामा ओभरीबाट प्रशस्त बन्छ । त्यसैले सुगर देखिन्छ । धेरै जसोको यो डेलिभरी भएको ६ हप्ता तिर नर्मल हुन्छ । कसै कसैको पछि पनि रहन्छ । कसै कसैको डाइबेटिज मेलाइटेजको क्रियड हुन्छ, भनेको कसैको बाबा र आमामा डाइबेटिज छ भने गर्भावस्थामा नदेखिने पछि देखिने हुन्छ । तर, अरू बेला छैन र गर्भावस्थामा मात्र बढ्यो भने त्यो नर्मल हुन्छ ।

पहिलो सन्तान जन्माउँदा सुगर भयो भने दोस्रो बच्चा जन्माउन मिल्छ कि मिल्दैन ?
दोस्रो बच्चा जन्माउन मिल्छ । तर, डाइबेटिज म्यानेज गर्नु पर्दछ । गर्भावस्थामा डाइबेटिज भयो भने हामी इन्सुलिन दिएर कम गराउँछौ । अरू औषधि दिँदैनौँ । किनभने हामीले रगत जाँच गर्ने बेला ठिक छ । अरू बेला बढ्यो भने पनि बच्चालाई असर गर्दछ । बच्चा ठूलो हुन सक्छ । बच्चामा हाइपोथर्मिया हुन सक्छ । महिना नपुगी बच्चा बिग्रिने डर हुन्छ । पेटमा नै बच्चा मर्ने सम्भावना हुन्छ । त्यसैले राम्रोसँग कन्ट्रोल गर्नु पर्दछ ।

कस्तो खाना खानु पर्दछ ?
डाइबेटिज खाना खाने एउटा नर्मल मान्छेले १८०० क्यालोरी डाइट खानु पर्दछ र गर्भावस्थामा त्यो भन्दा ५०० देखि ७०० थप खाना खानु पर्दछ । ४० प्रतिशत प्रोटिन ३० प्रतिशत कार्बोहाइडेड । ३० प्रतिशत फ्याट र अरू मिनिरलहरू मिलाएर खानु पर्दछ । तर, यो एउटा फर्मुला भयो । बिरामीको तौलको आधारमा पनि खानुपर्दछ । अरू बेला भन्दा त्यो बेला धेरै खानु पर्दछ किनभने बच्चालाई पनि डाइट चाहिन्छ ।

पहिलो बच्चा जन्माउँदा नै स्वास्थ्य बिग्रेको छ भने दोस्रो बच्चा जन्माउँदा झन् समस्या हुँदैन र ?
जोखिमहरु धेरै छन् । बच्चामा समस्या हुन्छन् । तर, अरू महिलाको भन्दा बढी उहाँलाई केयर गर्नु पर्दछ । उपचार गर्नु पर्दछ । धेरै डाइबेटिज भयो या पहिलादेखि नै डाइबेटिज थियो भने पछि त्यो बच्चामा पनि डाइबेटिज हुन जान्छ । तर, जिडियम डाइबेटिज हो । इन्फेक्सन र पाठेघरमा संक्रमण हुनसक्छ । बच्चा ठूलो भएकोले बच्चाको केयर धेरै गर्नु पर्दछ । बच्चामा रगत धेरै बाक्लो हुनसक्छ । यो एक दुई दिनको समस्या हो । डाइबेटिज भएको आमाबाट जन्मिएको बच्चामा अङ्गहरू राम्रोसँग विकास हुँदैन । यो मेन्टेन गर्ने र अर्को कुरा ओभर डाइबेटिज हो भने त्यस्तो बच्चामा पछि ठूलो भएपछि अर्को बच्चा जन्माउँदा त्यो बच्चामा पनि हुन्छ ।

पहिलो सन्तान हुँदा सुगर भयो भने त्यो पछि निको हुने सम्भावना कति हुन्छ ?
९६ प्रतिशत जतिमा नर्मल हुन्छ । जेस्टेसनल डाइबेटिज जुन गर्भावस्थामा हुन्छ । पछि आफै निको हुन्छ । अहिले यो अस्पतालको रेकर्डमा १०० जनामा महिलामा उहाँको २६ देखि २८ हप्ताको बीचमा ५० ग्राम ग्लुकोज खान दिएर रगत जाँच गछौँ । त्यो रगतको मात्रा धेरै देखियो भने हामी इटिटि भन्ने जाँच गछौँ । त्यो गरेर ६ पटकमा चाहिँ जेस्टेसनल डाइबेटिज भेटिएको छ । र, त्यो ६ हप्तासम्म पनि डाइबेटिज कन्ट्रोल भएन भने हर्मन नभएको परिवार नियोजनको साधन प्रयोग गर्न सल्लाहहरू पनि दिन्छौँ । पटक पटक बच्चा बिग्रिएको छ भने जेस्टेसनल डाइबेटिज हुनसक्छ । त्यसैले सुगर जाँच गर्नु भन्न चाहन्छु ।