प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’को भारत भ्रमणलाई लिएर प्रतिपक्ष दलले विभिन्न टिप्पणी गरेका छन् । प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमणले देशको शिर ठाडो पार्न नसकेको, राष्ट्रियता र सीमाका विषयमा राम्रा कुरा नभएको आरोप प्रतिपक्षी दलको छ । नागरिकता विधेयकमा राष्ट्रघातक हुने काम गरेको र बजेट निर्माण गर्ने क्रममा अनाधिकृत मान्छेलाई प्रवेश गराएको आरोप लगाएको छ । प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमण, बजेट र समसामयिक विषयमा आधारित रहेर नेकपा (माओवादी केन्द्र)का उपमहासचिव तथा प्रधानमन्त्रीका प्रमुख राजनीतिक सल्लाहकार हरिबोल गजुरेलसँग राजु थापाले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश :

यो भ्रमणमा किन प्रतिपक्षले चित्त बुझाउन सकेन ?
प्रतिपक्षको भूमिका भनेको सकारात्मक कुरालाई प्रोत्साहन गर्ने र नराम्रो कुराको विरोध गर्ने हो । सत्तामा हुँदा आफूले गर्दा त्यही राम्रो काम हुने र अरूले गर्दा नराम्रो भन्नु हुँदैन ।
पहिला नै भारत भ्रमण बिग्रियोस् भनेर लाग्ने काम भएको थियो। फेरि भ्रमणमा उपलब्धि नभएको भन्ने त आफै हलो अड्काउने र गोरु चुट्ने काम हो ।

संसद् अवरोध गर्न, बजेट निर्माणको क्रममा एक जना व्यक्तिलाई फाइदा पुग्ने गरी करको दर बढाउन कम्प्युटर चलाउन लगाइयो भन्ने आरोप छ । यथार्थ के हो ?
जो सत्तामा भए पनि काम गर्ने कर्मचारी उनै छन् । अहिले भ्रम फैलाउने काम मात्र भएको छ । यसमा कुनै सत्यता छैन । अघिल्लो पटक सिसिटिभीको तार काटियो त्यो कुरा एकातिर होला । तर अहिले काम गर्ने व्यक्ति आफैले मैले यो काम पहिलादेखि नै गर्दै आएको छु भन्दा भन्दै पनि यो कुरा आउनु भनेको कसरी अवरोध गर्ने भन्ने मात्र हो ।

हामीले संविधान ल्यायौँ तर संविधान बनेपछि त्यही अनुसार पार्टी, संसद् सबै चल्नु पर्ने हो तर कोही चलेका छैनन् । हाम्रो हिजोदेखि नै प्रतिपक्षमा बसेकोले विरोध गर्ने र असहमत गर्ने परम्परा थियो त्यो काम अहिले भइरहेको छ । अब सबै सुधारेर जानुपर्छ ।

देश विकास गरेर अगाडि बढ्नुपर्ने समयमा दलहरु किन झगडा गरेर बसेका छन् ?
२०४८ सालको निर्वाचन भएपछि सरकार चल्न सकेन । मध्यावधि चुनाव भयो र कुनै पनि पार्टीको बहुमत आएन । एमाले सबै भन्दा ठूलो पार्टी बन्यो । कांग्रेस र एमाले मिलेर देश चलाउँछु भनेको भए हुन्थ्यो । तर एमालेले लोकेन्द्र झालाई र कांग्रेसले सूर्यबहादुर थापालाई अगाडि सारे । त्यसको परिणाम आम जनताले भोग्नु पर्याे ।
प्रधानमन्त्री प्रचण्डले अहिले के गर्नु भएको छ । त्यसको आधारमा जानुपर्छ । हिजोको कुरा हेरेर हुँदैन । प्रधानमन्त्रीले अब हिजोका त्रुटी सुधारेर जानु पर्छ भन्नु राम्रो हो ।

प्रधानमन्त्रीसँग भ्रमणमा गएका पाँच मन्त्रीले के गरे र मुलुकले के पायो ?
अहिले देशको अर्थतन्त्र खच्किएको बेला थोरै मान्छे जानुपर्ने हो तर अलि धेरै भए । तर व्यापारी उद्योेगी आफ््नो खर्चले जानुभएको छ । सरकारको खर्चबाट थोरै मात्र मान्छे जानु भएको छ । भ्रमणमा सम्झौता भए, सहमतिहरू भए । सम्बन्धित मन्त्रीहरू सहभागी हुनु भएको छ । ७ बुँदामा सुझाव तयार भएको छ । त्यो राम्रो हो । म पनि गएको थिए । सल्लाहकारको भूमिका भनेको प्रधानमन्त्रीलाई सहज गराउने कार्य योजना ल्याउने हो । नीति कार्यक्रममा हामीले नेतृत्व गरेर काम गयौँ ।

प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमणको आलोचना र फर्किदा मुर्रा राँगाका कुरामा मात्र किन भइरहेको छ ?
राँगालाई मिडियामा लगेर जोड्नु भनेको घटिया काम हो । यो तीन वर्ष अघिदेखिको प्रक्रिया थियो । त्यो अहिले कार्यान्वयन भएको छ । कसैले दिएको कुरामा सांसदले आलोचना गर्ने हो । अझै दिएको भए राम्रो हुन्थ्यो । विदेशीले दिएको गिफ्टको स्वागत गर्नुपर्छ ।

नर्तकी लगाएर राज्य मन्त्रीले हेपेर स्वागत गरे नि किन ?
विदेशमन्त्री बाहिर हुनुहुन्थ्यो राज्यमन्त्री आउनुभयो । राजनीतिक दलहरूले नेपालको विदेशी नीतिहरूमा समान धारणा ल्याउनु पर्याे । भ्रमणहरू हुँदा प्रोटोकलहरू कसरी मेन्टेन गर्ने भनेर छलफल गर्नुपर्छ । यस्ता नराम्रा कुराको भ्रम छर्नु हुदैन ।

सुरक्षा सल्लाहकारसँगको छलपलमा प्रधानमन्त्रीले छोरीलाई राखेर किन नेपालका प्रतिनिधि राख्नु भएन ?
विदेश मन्त्री बाहिर भएको कारणले डोभालसँग नै भेट गर्ने भनियो । प्रधानमन्त्रीको अधिकार हो मन्त्री, सचिव, परराष्ट्रका अधिकारी राख्ने नराख्ने भन्नेमा । प्रधानमन्त्रीले नै प्रष्ट रुपमा डोभालसँग अनौपचारीक वातावरण बनाउने छोटो कुरा हो भन्नु भएको थियो ।
सामान्य मान्छेले जे देख्छ त्यो बोल्छ तर राजनीतिक दलका नेतृत्वले त्यसको कारण पत्ता लगाउनु पर्याे। बुझ्न कोसिस गर्नुपर्याे । यस्तो भयो नराम्रो सन्देश गयो भनेर सुझाव दिनुपर्याे । नि सानो कुरा आयो भन्दैमा विरोध मात्र गर्ने होइन ।

हुनु पर्ने केही कुरा भएन, सीमा, हवाई लगायतका कुरा उठाइएन भन्ने कुरा आएको छ नि ?
अहिले यी मुद्दा उठाएको भए प्रचण्ड त्यसै फर्किन्थे भन्ने हो । अनि फर्केपछि जे गर्न गएका गर्न सकेनन् भन्ने हुन्थ्यो । कुनै कुरा छुटेका छैनन् कुरा सबै राखिएको छ । तर फोकस भनेको नेपाल भारत सम्बन्ध सुधार गर्ने हो । सहकार्य हामीलाई आवश्यकता छ भनेर डिल गरेको हो ।

डोभालसँगको भेटपछि तिप्तता भएको हो ?
नेपालमा कसरी यो भ्रमण असफल बनाउने भनेर सबै लागे । जब प्रधानमन्त्रीसँग हामी बसेर यस्तो सूचना आयो के हो भनेर मुख्य सचिवसँग छलफल गर्दै जाँदा विस्तारै सकारात्मक वार्ता भयो । जो मान्छे त्यो बेला भ्रमण असफल होस् भनेर भाकल गरेका थिए अहिले भ्रमण सफल भएन भनेका छन् । डोभालसँगको कुराकानी पछि वातावरण बिग्रिन थालेका थियो र हामी सबै छलफल गरेर अगाडि गयौँ ।

प्रधानमन्त्री भ्रमणमा जाँदा बोल्न नपर्ने कुरा मिडियामा बोलेको कालापानीको ठाउँको सट्टा बङ्गलादेशको बाटोको बारेमा पनि विकल्पमा सोच्न सकिने कुरा संसदमा किन भन्नुभयो ?
बुद्धिनारायण श्रेष्ठले जाने बेलामा कालापानीको कुरामा हल गर्नुपर्छ यसरी समस्या समाधान गर्नुपर्छ भनेपछि प्रधानमन्त्रीले मान्नु भएको हो । समस्या समाधान कसरी गर्ने भनेर लाग्नु पर्छ नि बिज्ञ माछेबाट आएको सुझावलाई उहाँले मान्नु भएको हो ।

क्रान्तिबाट आएको मान्छे अहिले मन्दिर दर्शन गरेको भन्ने कुरामा विरोध छ नि ?
हामी त्यो मन्दिर जानु पहिले कुरा भनेको इन्दोर सफा सहरको रूपमा चिनिएको छ । त्यो बाट नेपालको प्रदूषण रोक्न सहज होला कि भनेर गइयो । मन्दिरमा गएपछि लुगा फेर्न पर्ने रहेछ र उहाँले धर्ममा निराशा नछाओस् भनेर भावनामा ठेस नलागोस् भनेर उहाँले लगाउनुभयो । परिस्थितिले माग गरेको कारणले गरियो । प्रधानमन्त्रीले जे गर्नुपथ्र्यो त्यो गर्नुभयो

यो भ्रमणको सन्दर्भमा राम्रो भएको के र नराम्रो भएको के ?
वातावरण बिग्रिए पति समालेर हामीले कुरा अगाडि बढ्यौँ । एयर रुटको कुरा भएको भए नेपाली जनताले प्रष्ट रूपमा बुझ्थे । त्यसैले हामीले जे सोचेर गएका थियौँ । त्यो भएन ।