वेस्ट एसियन फुटबल महासङ्घ (वाफ) महिला च्याम्पियनसिपमा नेपालले सानदार प्रदर्शन गरेको छ । दक्षिण एसिया बाहिर आफ्नो प्रभाव छाड्न नसकेको नेपाली फुटबलका लागि यो प्रदर्शन गर्व गर्न लायक मात्र होइन धेरै समयका लागि यादगार समेत हो । 

नेपाल फाइनलमा जोर्डनसँग पेनाल्टी सुट आउटमा ५–३ ले पराजित भएर उपाधि विमुख त भएको छ । तर, नेपाली महिला फुटबल टोलीका हरेक खेलाडी अब लामो समय स्टारको रूपमा नै रहने छन् । फाइनलमा नेपाल आफ्नो स्टार खेलाडी सावित्रा भण्डारी बिना मैदानमा उत्रेको थियो ।  आमन्त्रित टोलीको रूपमा रहेको नेपाल पहिलो सहभागितामै उपविजेता बनेको हो । यस प्रतियोगिताको फाइनल गुमाए पनि सावित्रा भण्डारी फ्रेन्च लिगमा आबद्ध हुनु नै सिङ्गो नेपालका लागि खसीको विषय त छँदै थियो । 

फाइनल खेलमा निर्धारित समयमा २– २ गोलको बराबरी भएपछि खेल पेनाल्टी सुट आउटमा पुगेको थियो । २९ औँ मिनेटमा सविता राना मगरले गोल गर्दै नेपाललाई अग्रता दिलाएकी थिइन् । 

पहिलो हाफमा १–० ले पछि परेको जोर्डनका लागि ७४औँ मिनेटमा लाना फेरासले गोल गर्दै खेललाई बराबरी गोल गरेको थिइन् । त्यस्तै साराह अबु साबाहले खेलको ८९ औँ मिनेटमा जोर्डनका लागि दोस्रो गोल गरेकी थिइन् ।

त्यसपछि इन्जुरी समयको दोस्रो मिनेटमा नेपालले पेनाल्टी पाएको हो । गीता रानाले पेनाल्टीमा गोल गरे पछि खेल थप समयमा पुगेको हो ।
पेनाल्टी सुट आउटमा नेपालका गीता राना, दिपा शाही, र हिरा भुजेलले गोल गरे । अमृता जैसीको पेनाल्टी प्रहार जोर्डनकी गोल रक्षकले बचाउँदा नेपाल पराजित हुन पुग्यो ।

नेपालले सेमिफाइनलमा लेबनानलाई २–१ गालले हराउँदै जोर्डनसँगको फाइनल भेट पक्का गरेको हो । जोर्डन प्यालेस्टाइनलाई ५–० गोल अन्तरले हराउँदै फाइनलमा पुगेको हो । फिफा बरीयतामा नेपाल एक सय पाँचौँ स्थानमा छ भने जोर्डन ७४औँ स्थानमा छ ।

सुरुवात देखि उत्कृष्ट प्रदर्शन गरेको नेपालले पहिलो चरणमा सिरियालाई पहिलो खेलमा ४–१ले तथा दोस्रो खेलमा इराकलाई ५–० को फराकिलो अन्तरले हराउन सफल भएको हो । तेस्रो खेलमा नेपालले प्यालेस्टाइनलाई ४–० ले हरायो ।

नेपालकी सावित्रा भण्डारी त यस अघि नै स्टारको रूपमा स्थापित थिइन् । प्रीति राई, गीता राना र अनिता बस्नेत लगायत केही खेलाडीले यस प्रतियोगिताले स्टारको रूपमा स्थापित गरेको छ ।

नेपाली पुरुष फुटबलले दक्षिण एसिया भन्दा बाहिर खासै  प्रभाव छाड्न नसकेको समयमा महिला फुटबलले दिलाएको यो यो साख फुटबलमा एउटा सम्पत्तिकै रूपमा रहने छ । यो प्रतियोगिताले फुटबलले नेपाली दर्शकको ध्यान खिचेको लामो समय पछि पहिलो पटक हो ।

त्यसो त नेपाली खेलकुदमा फुटबल मात्र होइन, क्रिकेट, भलिबल, ह्यान्डबल र बास्केटबल लगायत टिम गेममा नेपालको महिला टोलीले पछिल्लो समय साख कायम गरेका छन् । महिला टिम गेमले लगातार इज्जत धानी रहेको समयमा राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्ले एकोहोरो कम्ब्याट खेलको अलाप जम्नु भने आश्चर्यको विषय बनेको छ । यस विषयमा नेपालका टिम खेलका अधिकारी पनि बोल्न हिच्किचाउँछन् । सत्ता र नेतृत्वको हेर्ने दृष्टिकोण खराब रहेमा त्यस क्षेत्रमा रहन नै कठिन हुने आकलन गर्दै उनीहरू बोल्न समेत डराएका हुन् ।

त्यसो त एकल र कम्ब्याट खेलमा पनि पुरुषको तुलनामा महिलाको प्रदर्शन माथि रहेको कुरा नकार्न मिल्दैन । तर, टिम गेममा नेपाली पुरुष टोली भन्दा महिला टोली धेरै माथि रहको छ । सन् २०२३ मा भएको एसियाली खेलकुदमा पनि नेपाली कबड्डी टोलीले कास्य पदक जितेको थियो । सो कास्य पदक भन्दा पछि एरिका गुरुङले करातेमा रजत पदक जितिन् । तर, टिम गेममा एसियाली तहमा नेपालले जितेको त्यो पदकको विशेष महत्त्व थियो नै । 

लामो समय देखि नेपाली महिला भलिबल टोलीले पुरुषको तुलनामा उत्कृष्ट प्रदर्शन गरी रहेको छ । दक्षिण एसियाली खेलकुदमा भारतसँग  प्रतिस्पर्धात्मक खेलमा हार बेहोरेको भलिबलले नेपालले जोनल प्रतियोगिताका उपाधि समेत जितेको छ । एसियाली राष्ट्रको सेन्ट्रल जोन भलिबल प्रतियोगितामा नेपालको सान रहँदै आएको छ । नेपालमा पुरुषको तुलनामा महिला भलिबल बढी लोकप्रिय पनि छ ।

नेपालमा ह्यान्डबल खेलको कुनै प्रभाव नरहेको समयमा उदयपुरको बेलटारबाट उदाएको एउटा उत्कृष्ट समूहको कारण नेपालको सान एसियाली तहसम्म फैलिएको थियो । सो सान बि.स २०६० को दशकमा फैलिएको थियो । वि.स २०६० को दशकमा नेपाली महिला ह्यान्डबल टोलीका लागि उकालो यात्राको दशक थियो ।

सन् २०१२ मा पहिलो पटक ह्यान्डबलमा अन्तर्राष्ट्रिय तहमा नेपालको प्रभावकारी उपस्थिति देखिएको थियो । सोही वर्ष नेपाल महिला ह्यान्डबल टोलीले ललितपुरमा भएको आइएचफ अन्डर डेभ्लपमेन्ट राष्ट्रको खेलमा नेपालले तेस्रो स्थान पाएका थियो । सो प्रतियोगितामा नेपालकी रञ्जना राई लगातार प्लेयर अफ द म्याच म्याच घोषित भएकी थिइन् ।

 सन् २०१३ मा लखनउमा भएको चौथो दक्षिण एसियाली ह्यान्डबल च्याम्पियनसिपमा रञ्जनाको नेतृत्वमा नेपाल तेस्रो भएको थियो । त्यसको लगत्तै कतारमा भएको कतार ओमन इन्टरनेसनल ह्यान्डबल च्याम्पियनसिपमा पनि नेपालले कास्य पदक पाएको थियो । यो लामो यात्रामा नेपालको नेतृत्व तीनै रञ्जना राईले नै गरेको थिइन् । रञ्जनाको नेतृत्वमा नेपालले काठमाडौँमा सम्पन्न १३ औ दक्षिण एसियाली खेलकुदमा रजत पदक जितेको थियो । 

बास्केटबलमा नेपाली महिला टोली दक्षिण एसियाली तहमा उप विजेताको रूपमा रहँदै आएको छ । भारतलाई छाड्ने हो भने अन्य सबै प्रतिद्वन्द्वी नेपालका सामु कमजोर नै रहने गरेका छन् । बास्केटबलमा पनि पछिल्लो दक्षिण एसियाली खेलकुदमा नेपाल उप विजेता बनेको थियो । 

क्रिकेटमा पनि नेपाली महिला टोलीको प्रदर्शन कमजोर भन्ने त होइन । तथापि क्रिकेटमा पुरुष टोलीको पनि पछिल्लो समय उत्तिकै छाप छाड्न सफल भएको छ ।