काठमाडौं – नेपालमा कफी पारखी बढ्दैछन् । युवादेखि प्रौढ पुस्तासम्म ‘क्याफे कफी कल्चर’मा रमाउन थालेका छन् । देशका मुख्य शहरमा जताततै क्याफे खुलेका छन् । देशभर क्याफेकै सङ्ख्या सात हजार हाराहारीमा छ ।
दैनिक जीवनमा चियाको सट्टा कफी रोज्ने बानी विकास भइसकेको देखिन्छ । शारीरिक र मानसिक थकान मेटाउन वा निन्द्रा भगाउन पनि कफी पिउनेहरू बढ्दैछन् ।
नेपालमा वर्षेनी करोडौं रुपैयाँ बराबरको कफी आयात हुँदै आएको छ । चालु आर्थिक वर्ष २०८१/०८२ को चार महिना (साउनदेखि कात्तिक) सम्म ४९ करोड २८ लाख ४५ हजार रुपैयाँ बराबरको कफी आयात भएको छ ।
नेपालका धेरै जिल्लामा व्यवसायिक कफी खेती हुँदै आइरहेको छ । विभिन्न ४३ जिल्लामा खेती भइरहे पनि उत्पादन भने जम्माजम्मी ५०० मेट्रिकटनमात्रै हुने गरेको छ । देशभित्रै वार्षिक कफी खपत चाहिँ ६ हजार मेट्रिकटनसम्म हुने गरेको छ । यो तथ्याङ्क नियाल्दा देशभित्र उत्पादन हुने कफीको परिमाण खपत हुनेभन्दा निकै न्यूनमात्रै छ ।
पहिले देशभित्रै उत्पादन हुने कफीको परिमाण बजार माग धान्न लगभग पुग्ने भए पनि पछिल्लो समय अवस्था उस्तै छैन । कफीको माग ह्वात्तै बढ्दा नेपाली उत्पादन अपुग भएको चिया तथा कफी विकास बोर्डका कार्यकारी प्रमुख लक्ष्मण पोखरेलले बताए ।
उनका अनुसार; अहिले नेपालमा चार हजार ३०० हेक्टर जमिनमा मात्रै कफी खेती गरिएको छ । तर, नेपालमा १३ लाख हेक्टर जमिनमा कफी खेती गर्न सकिन्छ । त्यसमा पनि ६१ हजार हेक्टर क्षेत्रफलमा उच्च गुणस्तरको कफी उत्पादन गर्न सक्ने जमिन छ । तर, उत्पादन नगन्य रहेको पोखरेल बताउँछन् ।
कफी खेतीमा नेपालका करिब ३१ हजार किसान सङ्लग्न छन् । नेपालमा उत्पादन हुने प्राङ्गारिक (अर्गानिक) कफीको माग विश्व बजारमा नै अत्याधिक छ ।
तर, नेपालमा आवश्यक पर्ने जति पनि कफी उत्पादन गर्न नसकेको अवस्था छ । ‘हाम्रो नेपालमा उत्पादन हुने अर्गानिक अराबिका कफीको माग अहिले नै विदेशमा १५ हजार मेट्रिकटनभन्दा बढी छ । आन्तरिक बजारमै पनि यसको माग ६ हजार मेट्रिकटनभन्दा बढी छ । तर, उत्पादन भने एकदमै कम छ,’ पोखरेल भन्छन् ।
पोखरेलका अनुसार; सरकारले पनि कफी खेतीतर्फ किसानलाई खासै प्रोत्साहन गर्न नसकेको र कफी उत्पादन लागत महँगो हुने भएका कारण यसबाट किसानले धेरै फाइदा लिन नसक्दा पनि उत्पादन बढ्न नसकेको देखिन्छ । सरकारले केन्द्र, प्रदेश, स्थानीय सरकारसँग समन्वय गरी किसानलाई कफी खेती गर्न सस्तो ब्याजमा ऋण दिने व्यवस्था गर्न सके कफी खेती बढ्ने उनले बताए ।
नेपालमा कफी खेती गर्न आकर्षित भएका अन्य देशका लगानीकर्तालार्ईे स्वागत गर्नुपर्ने बोर्डका प्रमुख पोखरेलको भनाइ छ । प्राविधिक सल्लाह–सुझाव दिने परामर्श केन्द्र स्थापना पनि आवश्यक रहेको उनी बताउँछन् । नेपालमा अझै गुणस्तरीय जातका कफीका बीउ भित्र्याएर उत्पादन बढाउनेतर्फ लाग्न आवश्यक रहेको उनी औँल्याउँछन् ।
‘नेपालमा उत्पादन हुने अराबिका कफीको मूल्य पछिल्लो समय सबैभन्दा महँगो छ । यस्तो समयमा हामीले उत्पादन बढाएर निर्यात गर्न सक्यौँ भने धेरै फाइदा लिन सक्छौँ । आन्तरिक प्रयोजनमा पनि आयात कम हुँदा नेपालको रकम नेपालमै रहन्छ । नेपालमा पनि कफी सम्मेलनहरू आयोजना गरी यसलाई विस्तार गर्न आवश्यक छ,’ पोखरेल भन्छन् ।
यस्तो छ पाँच वर्षको आयात तथ्याङ्क
नेपालमा बितेका पाँच वर्षको तथ्याङ्क केलाउँदा आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मा २७ करोड २१ लाख ६७ हजार रुपैयाँको कफी आयात भएको देखिन्छ । सो वर्ष विभिन्न देशबाट गरी चार लाख २८ लाख ६३५ किलोग्राम कफी आयात भएको हो । यस्तै, चार करोड ७७ लाख रुपैयाँको ५७ हजार ९१३ किलोग्राम कफी निर्यात भएको देखिन्छ ।
आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा २८ करोड २२ लाख ६८ हजार रुपैयाँको तीन लाख ९२ हजार ९९४ किलोग्राम कफी आयात भएको भन्सार विभागको तथ्याङ्क छ । सो आर्थिक वर्षमा नेपालबाट नौ करोड ६० लाख रुपैयाँको ७२ हजार ३८८ किलोग्राम कफी निर्यात भएको थियो ।
आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा नेपालमा १४ करोड ५२ लाख ६२ हजार रुपैयाँको तीन लाख ६ हजार १९९ किलोग्राम कफी आयात भयो । सो वर्ष ११ करोड ७० लाख ८३ हजार रुपैयाँको ६९ हजार ५१६ किलोग्राम कफी निर्यात भयो ।
यस्तै, आर्थिक वर्ष २०७९/०८० मा पनि कफी आयात बढेको देखिन्छ । उक्त अवधिमा एक अर्ब २० करोड ९७ लाख ५४ हजार रुपैयाँको आठ लाख १९ हजार ४३२ किलोग्राम कफी आयात भयो । सो वर्ष १३ करोड चार लाख ४१ हजार रुपैयाँको ७७ हजार ८६१ किलोग्राम कफी निर्यात भएको सरकारी तथ्याङ्क छ ।
आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा एक अर्ब ५३ करोड २० लाख २७ हजार रुपैयाँको आठ लाख ६२ हजार १९१ किलोग्राम कफी आयात भएको देखिन्छ । एक वर्षमा २७ करोड ११ लाख ९७ हजार रुपैयाँको ८९ हजार ९५९ किलोग्राम कफी निर्यात भयो ।
प्रतिक्रिया