काठमाडौं- मण्डला थिएटरमा मञ्चन भइरहेको नाटक ‘शिल्पिनी’को निर्देशक हुन्- बेदना राई । उनको यो डेब्यू निर्देशकीय नाटक हो ।

उनलाई निर्देशनको अवसर मण्डला थिएटरमा आयोजित ‘म्याड फेस्ट’ले दिलाएको हो । भन्छिन्, ‘म आफैँले आँटेको भए कहिले निर्देशन गर्ने थिएँ, थाहा छैन ।’

यद्यपि पाँच वर्षमा सात नाटकको अभिनय अनुभवले आफूलाई निर्देशकीय जिम्मेवारी समाल्हन आँट आएको उनी सुनाउँछिन् ।

भन्छिन्, ‘मैले जिम्मेवारी त सम्हालेँ तर निकै गाह्रो काम रहेछ । नाटक निर्देशकप्रति मेरो सम्मान थप बढेको छ ।’

शिल्पिनीमा निर्देशक बेदनाको प्रयास

यस नाटकका लेखक श्रिया सिंह र रवि किरण हुन् । यस नाटकमा तीन महिला र एक पुरुष पात्र मुख्य भूमिकामा छन् ।

नाटकले शिल्प कलाकार युवतीहरूमाथि कार्यकक्षमा हुने उत्पीडन (ह्र्‍यारसमेन्ट) को घटना उठान गरेको छ ।

प्रायः कमजोर युवती उत्पीडनको शिकार बन्छन् भन्ने भाष्यभन्दा टाढाको विषयलाई नाटकमा देखाउने प्रयास गरेको उनको दाबी छ ।

‘प्राय: कमजोर महिला उत्पीडनमा पर्ने भाष्य छ । शिल्पिनीमा चाहिँ एकदम मिहिनेती र लक्ष्यमा दृढ महिलाहरू कसरी उत्पीडनको शिकार हुन्छ भन्ने देखाइएको छ,’ उनी भन्छिन्, ‘यौन मात्रै नभएर सामाजिक र मानसिक उत्पीडनको पाटो पनि यो नाटकमा छ ।’

उत्पीडनको घटना कानुनी रुपमा वा सम्झौतामा टुङ्गिएपछि नेपथ्यमा परेका पीडितको जीवन र मानसिकता देखाउने प्रयास नै यस नाटक बलियो पक्ष रहेको उनको दाबी छ ।

‘कुनै महिला ह्र्‍यासमेन्ट परिन् । पीडकले माफी वा सजाय पाएपछि त्यो घटना सकिन्छ । त्यसपछि बाँकी समयमा पीडितको मानसिकताबारेमा यो नाटक बनेको हो,’ उनले खुलाइन्, ‘बाँकी दिनमा पीडित कस्तो अवस्थाबाट गुज्रिएकी हुन्छिन् । पीडकले छोएको ठाउँमा पीडितले उसको औँठाको छाप कसरी बसेको महसुस गर्छिन् ? मैले देखाउन खोजेको विषय यही हो ।’

अर्थात्, पीडकले सजाय पाएपछि पीडितले बाँचेको जीवन देखाउन प्रयास आफूले गरेको उनले जवाफ दिइन् ।

अवसरको श्रेय ‘म्याड फेस्ट’लाई 

मण्डलामा अभिनयका लागि बेदना सन् २०२० मा भर्ना भएकी हुन् । त्यसयता उनी सक्रिय अभिनयकर्ममा छिन् ।

भन्छिन्, ‘लकडाउनले तीन महिनाको अभिनय कक्षा लिन १३ महिना लाग्यो । तर त्यसपछि नाटकमै छु ।’

नाटक अभिनयमा करिब ५ वर्षमै निर्देशनमा डेब्यू अवसर पाउने कमै कलाकारमा मध्येकी उनी एक हुन् ।

यद्यपि यसको श्रेय उनी ‘म्याड फेस्ट’लाई दिन्छन् । उनकाअनुसार मण्डलाबाट दिक्षित भएका कलाकारहरुकाे पुनः जम्काभेट गराउने उद्देश्यले यो फेस्टिभलको आयोजना भएको हो ।

उनी भन्छन्, ‘केही महिना अगाडि मण्डलाका पूर्व विद्यार्थीहरुको भेट भएको थियो। त्यो भेटले एउटा नयाँ ऊर्जा दिएर फेस्टिभल गर्ने निर्णय भयो । पूर्वविद्यार्थी र  मण्डलाको सहकार्यमा फेस्टिभल सम्भव भयो ।’

‘शिल्पिनी’ महिला मानसिकताको कथा भएकाले महिला निर्देशक नै खोजी गर्ने क्रममा आफूले अवसर पाएको उनी बताउँछिन् ।

‘मण्डलाबाटै मलाई जिम्मेवारी दिइएको हो । म मात्रै होइन यो फेस्टिभलमा ६ जना नयाँ निर्देशकले अवसर पाउनुभएको छ,’ उनी भन्छिन् ।