सुर्खेत – लामो समयदेखि भाषा र साहित्यको अध्ययन गरेका विद्वानहरूले कर्णालीको नेपाली भाषा र साहित्यको विशेष पृष्ठभूमि रहेको बताएका छन् ।
नेपाली भाषाको उद्गमस्थल कर्णाली क्षेत्र, सिंजा पनि नेपाली साहित्यको पृष्ठभूमि रहेको उनीहरूको निष्कर्ष छ ।
कर्णाली लिटरेचर फेस्टिभलमा मंगलबार ‘भाषा, साहित्य र शिक्षा’ विषयमा बहस भएको सहभागी विद्यार्थीले कर्णाली भाषाको उत्पत्ति भएको बताए ।
‘अब नेपालले भाषा बोल्नुपर्छ, आफ्नो संस्कृति कर्णाली हुनुपर्छ, संस्कृति मातृभाषा हुनुपर्छ,’ भाषाविद् डा.प्रेम चौलागाईंले भने।
उनले खस भाषालाई उचित संरक्षण नदिइएको बताए ।
सहप्राध्यापक डा महेन्द्रकुमार मल्लले कर्णालीले पनि आधुनिक साहित्यको पृष्ठभूमि रहेको बताए ।
‘खस भाषा नेपाली भाषा हुनुपर्छ, खस सभ्यता नेपालीको विकसित रुप हुनुपर्छ,’ उनले भने, ‘योगी नरहरिनाथलाई कर्णाली क्षेत्रको भाषा, साहित्य र इतिहासबारे त्यति जानकारी छैन।’
शिक्षाबारे बोल्दै डा. मल्ले पछिल्लो राजनीतिक परिवर्तनपछि विद्यालय शिक्षा सुधार गर्ने योजनामा मात्रै सीमित रहेको बताए ।
उनले शिक्षामा पहुँच विस्तार र शिक्षाको गुणस्तर सुधार गर्ने सरकारको योजना पूर्ण रुपमा कार्यान्वयन हुन नसकेको बताए ।
कर्णालीबारे लेख्ने धेरै विषय भए पनि लेखनमा सक्रियता नहुँदा समस्यामा परेको उनले बताए ।
अधिवेशनको दोस्रो वक्ता सामाजिक विकास मन्त्रालयको सामाजिक विकास शाखा प्रमुख अनिता ज्ञवालीले कर्णालीमा शैक्षिक उपलब्धि ६० प्रतिशतभन्दा बढी हुन नसक्ने बताइन् ।
उनका अनुसार कर्णालीमा पीडित ७.८ प्रतिशत बालबालिका अझै विद्यालय तहमा ल्याइएका छैनन् ।
‘पहिले सामुदायिक विद्यालयको तुलनामा निजी विद्यालयमा विद्यार्थीको सङ्ख्या बढी थियो, कर्णालीमा शिक्षाको स्तर बढाउन र पठन संस्कृतिको विकास गर्न सबैभन्दा पहिले बालबालिकाको पहुँचमा पुग्ने गरी काम गर्नुपर्छ’, उनले भनिन्, ‘हामीले यहाँ शिक्षाको गुणस्तर सुधार गर्न र विद्यालयप्रति बढ्दो वितृष्णालाई कम गर्न आवश्यक छ।’
प्रतिक्रिया