काठमाडौं– अमेरिकाको युटाह राज्यका यातायात अधिकारीहरूले केही वर्षयता एक प्रणाली विकास गरेका छन्, जसमा कम्प्यूटरकृत बसहरूभित्र रेडियो ट्रान्समिटरले सिधा ट्राफिक संकेतहरूमा कुरा गर्छन्।
अमेरिकाको युटाह राज्यको सबैभन्दा ठूलो सहरमा ट्राफिकको बेला रातो बत्तीबाट बच्ने रहस्य भनेको बसको पछाडि हिँड्नु हो किनभने त्यहाँ प्रयोग गरिएको प्रविधिको माध्यमबाट कम्प्युटरकृत बसहरूमा जडान गरिएका रेडियो ट्रान्समिटरले ट्राफिक सिग्नलसँग सीधै कुरा गर्छ र जब बस पुग्छ, हरियो बत्ती केही अतिरिक्त सेकेन्डका लागि रहन भनिन्छ ।
यो प्रविधिको प्रभाव देखिन थाल्दा सवारी आवागमन पहिलेको तुलनामा निकै सहज भएको अधिकारीहरूले बताएका छन् । तर यो हाई-टेक अपग्रेडको एउटा सानो झलक हो जुन चाँडै युटाह र अन्ततः अमेरिकाका सबै सडकमा आउन सक्ने बताइएको छ ।
अमेरिकी सरकारको २० मिलियन डलर योजना र ‘पश्चिमलाई जोड्ने’ को महत्वाकांक्षी योजनाबाट प्रेरित भएर, उटाह र छिमेकी राज्यहरू कोलोराडो र वायोमिङका प्रत्येक सवारी साधनलाई एक अर्कासँग जोड्ने र सडक पूर्वाधार निर्माण गर्ने लक्ष्य राखिएको छ ।
यसले ट्राफिक जाम, दुर्घटना, सडक समस्या र मौसम अवस्थाबारे वास्तविक समय जानकारी प्रदान गर्नेछ । यस जानकारीको साथ, ड्राइभरहरूले उनीहरू कुन मार्गबाट जाने भन्ने तुरुन्तै थाहा पाउन सक्ने र यसका लागि कुनै अलर्ट पठाउनु नपर्ने बताइएको छ ।
सडकमा भइरहेका धेरै कुराबारे सवारी साधनले बताउन सक्ने युटाह विश्वविद्यालयका यातायात प्रविधि इन्जिनियर ब्लेन लियोनार्डले बताएका छन् । बाहनले प्रत्येक सेकेन्डमा १० पटक डाटा पठाउने उनले बताए ।
वास्तविक समयमा सडक सेन्सरहरूले सवारी साधनहरूले एक अर्कासँग जानकारी साझा गर्छन् । गत महिना, अमेरिकी यातायात विभागले एक राष्ट्रिय योजना सुरु गर्यो, जसले राज्यहरू, स्थानीय सरकार र निजी कम्पनीलाई सबै भीटूएक्स परियोजनाहरू ट्र्याकमा छन् भनी सुनिश्चित गर्न आह्वान गर्दछ ।
हालका वर्षहरूमा ऐतिहासिकस्तरमा बढ्दै गएको सडक दुर्घटनामा मृत्यु र गम्भीर चोटपटकलाई न्यूनीकरण गर्ने यस योजनाको मुख्य उद्देश्य स्पष्ट रहेको अधिकारीहरूले बताएका छन् ।
सन् २०१६ को राष्ट्रिय राजमार्ग ट्राफिक सेफ्टी एडमिनिस्ट्रेशन विश्लेषणले भीटुएक्स टेक्नोलोजीको मात्र दुई पाइलट प्रयोगहरू लागू गर्नाले ४ लाख ३९ हजार देखि ६ लाख १५ हजार दुर्घटना रोक्न र ९८७ देखि एक हजार ३६६ जीवन बचाउन सक्ने देखाएको छ ।
यस वर्ष मिडियासँग कुरा गर्दै, ड्यान लान्जेनक्याम्पले अमेरिकी राज्यका सरकारहरूलाई भीटूएक्स प्रविधि जतिसक्दो चाँडो लागू गर्न आग्रह गरेका छन् । सन् २०२२ मा मेरिल्याण्डमा साइकल चलाउने क्रममा लान्जेनक्याम्पकी श्रीमती सारा लान्जेनक्याम्पलाई ट्रकले ठक्कर दिँदा मृत्यु भएको थियो ।
यस प्रविधिको बारेमा जनतामा केही प्रतिरोध भने छ, विशेष गरी गोपनीयताको प्रश्नमा । भीटूएक्स योजनाले व्यक्तिगत जानकारी सुरक्षित गर्ने प्रतिज्ञा गरेको छ, तर केही मानिसहरूलाई अझै पनि यसको बारेमा शंका छ ।
जबकि प्रणालीले विशिष्ट सवारीहरू ट्र्याक गर्न सक्दैन, यसमा पर्याप्त पहिचान जानकारी सङ्कलन गर्ने क्षमता छ । उदाहरणको लागि यदि कार विशेष तौल प्रकारको छ र एक विशेष समयमा एक विशेष सडकमा नियमित यात्रा गर्दछ, यो कसको कार हो अनुमान गर्न गाह्रो हुने छैन ।
अमेरिकी यातायात मन्त्रालयले सन् २०२८ सम्ममा देशका ७५ प्रमुख मेट्रो क्षेत्रहरूको कम्तीमा एक चौथाइ सङ्केतित चौराहमा यो प्रविधि जडान गर्ने लक्ष्य राखेको छ ।
साल्ट लेक सिटी यस योजनामा द्रुत गतिमा अगाडि बढेको छ । यो प्रविधि २० प्रतिशतभन्दा बढी चौराहमा जडान गरिएको छ ।
उटाहमा अधिकारीहरूले पहिले नै ‘पश्चिमसँग जोड्नुहोस्’ योजनाको भागको रूपमा बसहरू र स्नोप्लोहरूबाट डेटा प्रयोग गरेर सडक यातायात सुधार गर्न काम सुरु गरिसकेका छन् । रेडवुड रोडमा बस रुट स्तरोन्नति भएपछि त्यहाँका जनताले ट्राफिकबाट राहत पाएका छन् ।
युटाह ट्रान्जिट प्राधिकरणका लागि बस सञ्चार पर्यवेक्षक केसी ब्रोकले यी परिवर्तनहरूले ट्राफिक सुधार गरेको बताएका छन् । ‘यात्रुको दृष्टिकोणबाट, यसले एक राम्रो ट्राफिक दिन मात्र हुन सक्छ । उनीहरूलाई पर्दा पछाडि के भइरहेको छ थाहा नहुन सक्छ,’ उनले भने ।
यस परियोजनाले स्मार्ट सडकहरूले चाँडै नै अमेरिकाभर ट्राफिकलाई सुरक्षित र सहज बनाउन मार्ग प्रशस्त गरेको विश्लेषण गरिएको छ । -न्युजकारखाना