विश्वमा वायुसेवा क्षेत्रको नाफा ५.७, नेपालमा निगमको ऋणब्याज नै १० प्रतिशत | Khabarhub Khabarhub

विश्वमा वायुसेवा क्षेत्रको नाफा ५.७, नेपालमा निगमको ऋणब्याज नै १० प्रतिशत



काठमाडौं – व्यवसायिक क्षमता विस्तार र नाफाभन्दा राज्यलाई ऋणभार मात्रै बढाइरहेको नेपाल वायुसेवा निगम (एनएसी) लाई राज्यको ‘सेतो हात्ती’ आरोप लागेको निकै वर्ष भयो ।

व्यवसायिकता नै प्रदर्शन गर्न नसकेको आरोप निगममाथि छ । निगमका योजना निर्माणदेखि कार्यान्वयन सम्मका विभिन्न पाटोमा निकै प्रश्न उठ्ने गरेको छ । यतिसम्म कि मुस्किलले किनेका जहाजको साँवाब्याज भुक्तानी गर्न पनि निगमलाई सकस परिरहेको छ ।

राष्ट्रिय ध्वजावाहकको यस्तो स्थिति निम्तनुमा त्यहाँभित्र सेटिङ मिलाएर भइरहेको भनिएको संस्थागत भ्रष्टाचार लगायत अपारदर्शीताका दर्जन बढी कारण बताइन्छ । तर, निगमलाई त्यो भन्दा ठूलो समस्या चाहिँ राज्य नै जमानी बसेर दिलाएको निकै महँगो ब्याजदरको ऋण पनि हो ।

त्यसैको परिणाममा निगम यतिखेर झण्डै आधा खर्ब रुपैयाँभन्दा बढी ऋणभारमा गह्रुँगोगरी थिचिएको छ । यस्तो चर्को ऋणबारे राज्यले पुनःविचार नगरे निगम अर्को बर्बाद सरकारी संस्थान गोरखकाली रबर उद्योगकै हालतमा पुग्ने जोखिम छ ।

नेपाल वायुसेवा निगमले सार्वजनिक गरेको पछिल्लो तथ्याङ्कअनुसार यतिबेला निगम आधा खर्ब रुपैयाँभन्दा बढी चर्को ब्याजसहितको ऋण दायित्वमा छ । निगमले महँगो ऋणको किस्ता र ब्याज भुक्तानीमा वार्षिक आम्दानीको ठूलो हिस्सा खर्च गर्छ ।

जसकारण मुनाफा प्रदर्शनमा ठूलो समस्या देखिएको र नयाँ व्यवसायिक योजनामा जुट्न पनि बाधा सिर्जना भएको निगमका अधिकारीहरूको तर्क छ ।

१० प्रतिशतभन्दा बढी ब्याजदरमा ऋण

अन्तर्राष्ट्रिय हवाई यातायात संघ (आइटीए) को पछिल्लो प्रतिवेदनअनुसार कोरोना महामारीपछि विश्वका अधिकांश हवाई यातायात कम्पनीहरू अत्यन्तै न्यून नाफामा छन् । आईएटीएको प्रतिवेदन, २०२४ ले सन् २०२३ मा वायुसेवा क्षेत्र पछिल्लो तीन वर्षपछि नाफामा फर्किन लागेको देखाएको छ ।

सन् २०२३ मा वायुसेवा क्षेत्रले कर पछिको नाफा २७.४ बिलियन अमेरिकी डलर आर्जन गरेको अनुमान छ । त्यस्तै, सञ्चालन नाफा ५.७ प्रतिशत रहेको अनुमान रहेको आईटीएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । सीएनबीसीमा प्रकाशित समाचारअनुसार आइएटीएले सन् २०२४ मा वायुसेवा क्षेत्रको नाफामा ९.७ प्रतिशत वृद्धि हुने अनुमान गरेको छ ।

तर, नेपाल वायुसेवा निगम नाफामा त परको कुरा, सञ्चालन खर्च व्यवस्थापनकै कारण भार बनिरहेको छ । जहाज किन्न निगमले लिएको ऋणको ब्याज नाफाको तुलनामा अत्यन्तै बढी छ ।

निगमबाट प्राप्त तथ्याङ्कअनुसार आर्थिक वर्ष ०८०/८१ को असार मसान्तसम्म निगमको ऋण ५१ अर्ब रूपैयाँभन्दा बढी छ । तथ्याङ्कअनुसार, निगमले ०७८/७९ देखि गत असार मसान्तसम्म नागरिक लगानी कोष र कर्मचारी सञ्चय कोषलाई ऋणको किस्ता र ब्याजबापत पाँच अर्ब ७९ करोड ७६ लाख ४२ हजार २५० रूपैयाँ भुक्तान गरिसकेको छ ।

विभिन्न जहाज खरिदको लागि लिएको ऋण आर्थिक वर्ष ०७४/७५ मा २६ अर्ब ११ करोड रहेकामा ब्याज र हर्जना बढ्दै जाँदा पछिल्लो समय ५१ अर्ब रुपैयाँ नाघ्न पुगेको हो । निगमका प्रवक्ता रमेश पौडेलका अनुसार ती कोषबाट लिएको ऋणको ब्याज निगमलाई औषत १० प्रतिशत बढी पर्दै आएको छ ।

निगमले आर्थिक वर्ष ०७७/७८ मा नौ अर्ब १० करोड, ०७८/७९ मा १६ अर्ब ४६ करोड र ०७९/८० मा २२ अर्ब २४ करोड रुपैयाँ आम्दानी गरेको थियो । तथ्याङ्कअनुसार, निगमले उल्लेखित तीन वर्षमा आफ्नो आम्दानीमा १४४ प्रतिशतले वृद्धि गरेको थियो । तर, आर्थिक वर्ष ०८०/८१ मा भने निगमको आम्दानी घटेर २० अर्ब ५० करोड रुपैयाँमा सीमित हुन पुगेको छ ।

तथ्याङ्क अनुसार आर्थिक वर्ष ०७८/८० र ०७९/८० मा निगमले क्रमशः १२ अर्ब ९१ करोड र १९ अर्ब दुई करोड रुपैयाँभन्दा बढी सञ्चालन खर्च गरेको थियो । आम्दानीमा उल्लेख्य वृद्धि गरे पनि सञ्चालन खर्चको भारका कारण निगमले ऋणको साँवा घटाउन सकेको देखिँदैन ।

निगममा रहेका अन्य बेथितिहरूलाई न्यूनीकरण गर्ने पाटो छाड्दा पनि कूल सञ्चालन खर्चमा महँगो ऋणको किस्ता निगमलाई सबैभन्दा भारी बनेको स्पष्ट देखिन्छ ।

निगमको ऋण व्यवस्थापनमा एउटा कम्पनीको मात्रै आवेदन

०५८ सालदेखि अहिलेसम्म निगमको सुधारका निम्ति ११ वटा कार्यदल बनिसकेका छन् । जसमध्ये पछिल्लो समयमा सुदन किराती विभागीय मन्त्री भएका बेला पूर्वगभर्नर दीपेन्द्रबहादुर क्षेत्रीको नेतृत्वमा बनेको कार्यदलले निगमको विषयमा अध्ययन गरी प्रतिवेदन बुझाएको थियो ।

सो प्रतिवेदन तयार पार्दाको अवधिसम्म जम्मा २.३६ प्रतिशतले ऋण दायित्व भुक्तान गर्न सकेको उल्लेख छ । ‘निगमको समष्टिगत ऋण न्यून प्रतिशतले मात्रै घटेको तथा भुक्तान भएको देखिन्छ, निगमले पछिल्लो वित्तीय विवरणमा २.२६ प्रतिशतले मात्र ऋण दायित्व रकम भुक्तानी गरेको देखिन्छ’, उक्त प्रतिवेदनको पृष्ठ ६४ मा उल्लेख छ ।

ऋण भुक्तानी गर्ने अवस्थामा नरहेको भन्दै प्रतिवेदनमा निगमको ऋण भुक्तानी गरी पुँजीमा परिवर्तन गर्न अथवा ऋणको ब्याज कम गर्नुको विकल्प नदेखिएको पनि उल्लेख थियो ।

‘निगमलाई अत्याधिक ऋणभारले थिचेको देखिन्छ, अधिक ब्याजदर सहितको ऋणको पुँजीकरणले समेत निगमले आर्जन गरेको नाफामा ठूलो असर परेको देखिन्छ । निगमले ऋण भुक्तानी गरी पुँजीमा परिवर्तन गर्नु अथवा ऋणको ब्याज कम गर्नुको विकल्प देखिँदैन । यही अनुपातमा ऋणको भार कम्पनीले व्यहोर्ने अवस्था नभएकोले न्यून ब्याजदरको ऋण खोज्न सरकार र निगमको ध्यान जानुपर्ने देखिन्छ’, प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

अघिल्ला र पछिल्लो सुझावका आधारमा ऋण भुक्तान, नयाँ जहाज खरिद सहितका विषय सम्बोधन गर्न सहुलियतपूर्ण ऋण खोज्ने प्रक्रियामा अघि बढेको कार्यकारी अध्यक्ष युवराज अधिकारीले बताएका छन् । तर, अहिलेसम्म निगम सो विषयमा सफल हुन सकेको देखिँदैन ।

निगमले वित्तीय ऋण व्यवस्थापन गर्न सेप्टेम्बर १३, २०२४ मा आशय प्रस्तावको लागि सूचना आह्वान गरेको थियो । जसको सोमबार मात्रै म्याद सकिएको छ । तर, सो अवधिमा एउटा कम्पनी बाहेक अन्यले आशयपत्र पेश नगरेका निगमका प्रवक्ता रमेश पौडेलले बताएका छन् ।

जसले गर्दा निगम तत्काललाई सहुलियतपूर्ण ऋण प्रतिस्पर्धा गराएर अघि बढ्न नसक्ने भएको छ । प्रवक्ता पौडेलले भने पहिलो सूचनाको अवधिमा प्राप्त भएको पहिलो आशयपत्रलाई यथावत राख्दै निगमले पुनः सूचना निकाल्ने बताएका छन् ।

महँगो ब्याजदरबारे के भन्छन् अर्थविद् ?

पछिल्लो समयमा बैंकहरूको कर्जातर्फको ब्याजदरमा निरन्तर गिरावट भएको छ । असोज महिनामा वाणिज्य बैंकहरूको आधारदर औषत ७.३६ प्रतिशतमा झरेको छ ।

आधारदरमा बैंकहरूले बढीमा पाँच प्रतिशतसम्म जोडेर ब्याजदर कायम गर्न सक्ने भए पनि अधिक तरलताको कारणले यतिबेला एकल अङ्कमा नै बैंकिङ कर्जाको ब्याजदर कायम भएको देखिन्छ ।

निगमको संरचनात्मक एवम् व्यवस्थापकीय अध्ययन तथा सिफारिस समितिको नेतृत्वमा रहेर काम गरेका पूर्व गभर्नर तथा अर्थविद् दीपेन्द्रबहादुर क्षेत्रीले औषतमा निगमको ब्याजदर महँगो भएको, त्यसको स्वाप (हेरफेर) आवश्यकता रहेको र सम्भावना पनि रहेको बताएका छन् । खबरहबसँग कुरा गर्दै उनले आफूहरूले प्रतिवेदनमार्फत् सो विषय सिफारिस गरेको समेत बताए ।

‘अहिले कर्जाको ब्याजदर एकल अङ्कमा झरेको छ, तुलनात्मक रूपमा निगमको कर्जाको ब्याजदर महँगो छ, त्यसलाई स्वाप गर्न सकिन्छ’, उनले भने, ‘विदेशी ऋण ल्याउनसके अहिलेको तुलनामा धेरै सस्तो पर्न सक्छ ।’

प्रकाशित मिति : १४ कार्तिक २०८१, बुधबार  ४ : १४ बजे

आज २०८१ साल कात्तिक १७ गते शनिबारको राशिफल

काठमाडौं – आज २०८१ साल कात्तिक १७ गते शनिबार तदनुसार

स्पेनमा बाढीबाट मृत्यु हुनेहरूको सङ्ख्या २०० नाघ्यो

पाइपोर्टा – बुधबारदेखि आएको स्पेनको सबैभन्दा ठूलो बाढीमा मृत्यु हुनेहरूको

गाजामा पोलियो खोप शनिबार पुनः सुरु हुने

जेनेभा – विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन (डब्लुएचओ)ले शुक्रबार उत्तरी गाजामा बालबालिकाका

खुल्ला देउसीभैलो प्रतियोगितामा सरस्वती सिस्ने महिला समूह प्रथम

गण्डकी – भरतपोखरी विकास मञ्चद्वारा आयोजित खुल्ला देउसीभैलो प्रतियोगितामा सरस्वती

अवैध लागूऔषधसहित विभिन्न स्थानबाट ९ जना पक्राउ

कञ्चनपुर – बेलौरी नगरपालिका ९ रतनपुरबाट अवैध लागूऔषध खैरो हेरोइन