सांकेतिक तस्बिर

काठमाडौं– बानेश्वर प्रहरीवृत्तको अधिकार क्षेत्रभित्र पर्ने स्थानमा रहेको एक चर्चित विद्यालयका सञ्चालक यतिबेला प्रहरी हिरासतमा छन् । कक्षा १० मा अध्ययनरत अवोध छात्रामाथि बाल यौन दुर्व्यवहार गरेको आरोपमा ती विद्यालय सञ्चालक समातिएका हुन् ।

बालबालिकाका लागि घर पछिको दोस्रो घर विद्यालय हो । शिक्षक र कर्मचारी दोस्रो परिवारका सदस्य हुन् । घरपछि कसैले आफूलाई कहीँ सुरक्षित ठान्छ भने, त्यो विद्यालय नै हो । तर, त्यही विद्यालयमा यौन दुर्व्यवहारको शिकार हुन पर्यो भने के वालवालिकाको मनोदशा कस्तो होला ? त्यस्तै भएको छ काठमाडौँको बानेश्वर-शान्तिनगर एरियामा रहेको एक विद्यालयमा ।

मोरङको बेलबारी घर भई काठमाडौंको कागेश्वरी मनाेहरा-९ बस्दै आएका स्कुलका सञ्चालकले वर्षौंदेखि बालिकाहरुलाई यौन दुर्व्यवहार गरेको भन्दै प्रहरी वृत्त नयाँ बानेश्वरमा उजुरी परेको हो । पीडित ‘बानेश्वर २६’ ले आफूमाथि यौन दुर्व्यवहार भएको भन्दै उजुरी दिएकी हुन् । उजुरीपछि विद्यालय सञ्चालक प्रहरी हिरासतमा छन् ।

तर, स्कुल व्यवस्थापनले पीडित परिवारलाई पीडकसँग मेलमिलाप गर्न दबाव दिएको पीडितको गुनासो छ । सुरुमा विद्यार्थीलाई ‘रेष्टिकेट’ धम्की दिँदै आएको स्कुल प्रशासनले यतिबेला मेलमिलाप गरेर सञ्चालक र स्कुलको प्रतिष्ठा बचाइदिन बिन्ति बिसाएको पीडितका एक आफन्तले खबरहबलाई बताए ।

पीडित परिवार यौनजन्य घटनामा मेलमिलाप नगर्ने अडानमा छ ।

पीडित भनिएकी वालिका, उनकी साथी र आमाले खबरबहबसँग गरेको वयान जस्ताको त्यस्तै–

‘बानेश्वर २६६४’ (जाहेरवाली विद्यार्थी)

सांकेतिक तस्बिर

म कक्षा तीनदेखि नै यो स्कुलमा पढ्दै आएकी हुँ । मलाई कक्षा सातमा पढ्दादेखि सरले ‘ब्याड टच’ गर्न थाल्नुभएको हो । सर स्कुलमा पढाउने नभएर स्कुलको सेयर होल्डर हुनुहुन्छ । सुरुमा मायाले छुनुभएको होला भन्ने लाग्यो । ‘ब्याड टच’ हो वा ‘गुड टच’ हो भनेर छुट्याउन गाह्रो भयो ।

जब कक्षा ८ मा पुगेँ । उहाँको त्यो किसिमको छुवाइ रोकिएन । स्कुलको बसबाट झर्ने बेला, कुनै कार्यक्रम भएका बेला, जहाँ भिडभाड हुन्छ, त्यस्तो समयमा छुने । सीसी क्यामेरा नभएको ठाउँ हेरेर दुर्व्यवहार गर्ने । हात देऊ भनेर हात समाउने र त्यही हात आफ्नो शरीरको संवेदशील ठाउँमा लगेर राख्ने गर्ने । संवेदनशील ठाउँहरुमा कुनै निसंकोच छुने । विभिन्न बाहानामा बोलाएर त्यस्तै दुर्व्यवहार गर्ने । सेयर होल्डर स्कुलमा आइराख्नुपर्ने कुनै कारण छैन । विद्यार्थीहरुसँग हेलमेल गर्नुपर्ने कारण छैन । तर, शिक्षक र कर्मचारीसरह दिनहुँ स्कुल आउने ।

मभन्दा बाहेक त्यहाँबाट एससीईई पास गरेर गएका धेरै दिदीहरुलाई पनि उहाँले यस्तै दुर्व्यवहार गर्नुभएको रहेछ । तर, उहाँको विरुद्धमा बोल्ने कसैको हिम्मत रहेनछ ।

म बाथरुममा गएर एक्लै रोएर बस्थेँ । कसैलाई भन्न नसके पनि मैले आफ्नो पीडा डायरीमा लेखेर राखेकी थिएँ । ममीले डायरी भेटाउनुभएछ । त्यसपछि मैले सबै कुरा ममीलाई भनेँ । ममीले प्रिन्सिपल सरलाई गएर एक्सन लिन भन्नुभयो । तर, कुनै कारवाही भएन ।

अर्को एकजना सर, जो स्कुलको कोर्डिनेटर हुनुहुन्छ, उहाँले ती सञ्चालकलाई सधैँ संरक्षण गर्नुभएको छ । अरु सरको पनि छात्रामाथिको दृष्टिकोण सही छैन, त्यसकारण सञ्चालक सरलाई संरक्षण गर्दै आउनुभएको छ । उहाँसँग दुश्मनी लिनुभन्दा निकटता बढाउनुपर्छ भनेर उहाँहरुले भन्नुभयो ।

ती विद्यालय सञ्चालककी श्रीमती पनि सोही स्कुलकी लाइबेरियन हुनुहुन्छ । उहाँलाई पनि सुनाएको हो । तर, उहाँले उल्टो हामीलाई गाली गर्नुभयो । अभिभावकको अगाडि चाहिँ मलाई केही थाहा छैन भनेर गैरजिम्मेवार जवाफ दिनुभयो । श्रीमानलाई गाली गर्नुपर्ने ठाउँमा विद्यार्थीलाई झपारेर बस्नुभयो ।

ती विद्यालय सञ्चालक अनुहार हेर्दा असाध्यै भलाद्मी देखिने । प्रहरीले यस्ता मानिसहरु साइलेन्ट किलर टाइपका हुन सक्छन् भन्नुभयो । पहिले ९ कक्षामा हुँदा अरु दिदीहरुलाई पनि दुर्व्यवहार गरेको थाहा पाएँ ।

उजुरी दिन जाँदा उहाँले आधा भन्दा धेरै शिक्षकहरु आफ्नो पक्षमा लिएर आउनुभएको थियो । हिंसा शून्य स्कुल भनेर नारा लगाउने तर स्कुलभित्रै त्यस्तो हिंसाको संरक्षण गर्ने काम भएको छ । होस्टलमा बस्ने विद्यार्थीलाई बेल्टले र पाइपले पिट्ने गरेका छन् । अहिले होस्टल पनि हटाएका छन् । विद्यालयका सर नै होस्टलको वार्डेन हुनुहुन्थ्यो ।

म पनि पीडित हुँ : विद्यार्थी

सांकेतिक तस्बिर

म त्यस स्कुलमा कक्षा ८ मा अध्ययनरत विद्यार्थी हुँ । मैले कक्षा एकदेखि यहीँ पढ्दै आएकी हुँ । अहिले १४ वर्षकी भएँ । मेरो साथीलाई जस्तै ती सरले मलाई पनि दुर्व्यवहार गर्दै आउनुभएको छ । जबरजस्ती अंगालो हाल्ने र कम्मरमा समाउँदै जतापनि हात पुर्‍याउने गर्नुहुन्थ्यो ।

अस्ति शुक्रबार मात्रै (वैशाख १९) मा स्कुल सकेर घर फर्किने बेलामा बोलाउनुभयो । स्कुलको साइडमा बोलाएर अनायासै कम्मरमा हात राख्नुभयो । त्यति नै बेला अर्को सर आउनुभएपछि छोड्नुभयो । घर परिवारमा भन्न सकेकी थिइनँ । यस्तो कुरा भन्न डर लाग्यो ।

शुक्रबार साथीले जाहेरी दर्ता गरेपछि समाचार पनि आयो । त्यसपछि बल्ल हिम्मत आयो र घरमा सुनाएँ । पासआउट दिदीहरुले डरका कारणले भन्न सक्नुभएको रहेनछ । स्कुलले निकाल्ने डरले बोल्नुभएको रहेनछ । हामीले बोलेपछि उहाँहरुले हामीले गर्न नसकेको काम तिमीहरुले गर्‍यौ भन्नुभएको छ ।

ती सरलाई देखेपछि मुटुको धडकन जोडजोडले धड्किन सुरु हुन्छ । फेन्ट हुन्छु जस्तो लाग्छ । पहिलेका कोर्डिनेटर सर भएको भए ढुक्क हुन्थ्यो, नयाँ कार्डिनेटरले रीस उठ्यो कि प्राक्टिकल र लिखित दुवै परीक्षामा नम्बर कटौती गरिदिने । गणित विषयको पेपर नै गायब गरेर हरायो भनिदिए । त्यो हदसम्मको लापरवाही गर्दिने ।

ती सर उपस्थित हुने कुनै कार्यक्रममा हामी सहभागी हुन मान्दैनथ्यौं । नयाँ कोर्डिनेटरलाई गुनासो गरियो तर ए हो र भनेर सात्वना दिएजस्तो गरे पनि उसैको पक्ष लिन थाल्नुभयो ।

हाम्रो सपोर्टमा बोल्ने दुईजना शिक्षक स्कुलबाट निकालिएका छन् । शुक्रबार हामीले उजुरी दियौँ । अरु अभिभावकहरु गएर विद्यालयको अवस्थाको बारेमा सोधिरहेका छन् । धेरै विद्यार्थीहरु पढ्न आउन सकेका छैनन् । एकजना सरले भने तेरो विरुद्ध अभिभावकहरु लगाइदिन्छु भनेर मलाई धम्की दिएका छन् । कक्षा सञ्चालन भइरहेको छ तर हामी डर लागेर जान सकेका छैनौं।

हामीमाथि दुर्व्यवहार गर्ने सरलाई प्रहरीले थुनेपछि सुरुमा स्कुलबाट ‘टर्मिनेट’ गर्दिने धम्की दिए । मुद्दा फिर्ता लिन भने । विदेशमा हुनुभएका हजुरवुवा, हजुरआमा र मामाहरुसँग सल्लाह गर्दा नानीको पढाइ बिग्रन्छ भनेर एकपटकलाई छोड्दिने भन्ने पनि आयो ।

एसईई दिने बेला भएकी नातिनीको पढाइ बिग्रन्छ, नयाँ स्कुलले भर्ना लिएन भने के हुन्छ ? लगायतका प्रश्नले घेरिएपछि मुद्दा फिर्ता लिने निर्णय पनि भयो । छोरीको ‘टर्मिनेट’ हुने हो कि भन्ने डरले मेलमिलाप गर्नेतिर पनि सोच आयो ।

तर, प्रहरीले यस्तो जघन्य अपराधको मुद्दा फिर्ता हुँदैन भन्यो । विद्यार्थीलाई ‘टर्मिनेट’ गर्न नपाइने नियम रहेछ । त्यसपछि बल्ल हामीलाई हिम्मत आयो । अझै मेलमिलाप गर्दा छात्रावृत्तिको प्रलोभन पनि देखाइरहेका छन् । सञ्चालक सरको बदनाम नगर्न भनेर दबाव दिइरहेका छन् ।

जब छोरीले ल्यापटपमा ‘हाउ टु डाई इजिली’ सर्च गरेको देखेँ : आमा

सांकेतिक तस्बिर

आफूले प्राणभन्दा प्यारी ठानेर हुर्काएको १४ वर्षकी छोरीले ल्यापटपमा ‘हाउ टु डाइ इलिजी’ सर्च गरेको भेट्टाउँदा आमाको मन कस्तो भयो होला ? एउटा आमाको मन कसरी थामिन्छ, त्यस्तो देखेर ? स्कुलमा भएको दुर्व्यवहार सहन गर्न गाह्रो भएर छोरीले त्यहाँसम्म सोच्न भ्याइसकेकी रहिछन् । समयमै देखेर बुझ्न पाएँ । बुझ्न नपाएको भए के हुन्थ्यो ? जब मैले सोधेँ, उनले रुँदै स्कुलमा भएको दुर्व्यवहार सुनाइन् ।

छोरी दुर्व्यवहारमा परेको सुन्दासुन्दै पनि घटना चुपचाप राख्ने धेरै अभिभावक छन् । चुपचाप राखेकै कारणले अपराधीलाई प्रेरणा मिलेको हो । म त्यसो गर्न सक्दिनँ । उसले मेरी छोरीभन्दा सिनियर विद्यार्थीहरुलाई दुर्व्यवहार गर्दै आएको रहेछ । तर, उनीहरुले एक्सन लिन नसक्दा मेरी छोरी लगायत अरु विद्यार्थी हिंसा भोग्न बाध्य भए । अब अरु छोरीहरुले हिंसा सहन नपरोस् भनेर हिम्मत गरेको हो ।

कक्षा ७ देखि दुर्व्यवहार हुँदै आएको रहेछ । छोरीले पहिले पनि सुनाएकी थिइन् । मैले कम्प्लेन गरेपछि प्रिन्सिपलले अबदेखि दुव्र्यहार नहुने प्रतिवद्धता जनाएका थिए । तर, त्यसपछि प्रिन्सिपलले मेरी छोरीलाई विभिन्न टर्चर दिन थालेछन् । मेरी छोरीलाई धर्तिको बोझ भनेर गाली गर्ने, कापी फाल्दिने लगायत दुर्व्यवहार गरेका छन् । उसको वोलीवचनले छोरीलाई ज्वरो आउने ।

अर्को, जतिबेला पनि ‘टर्मिनेट’ गर्दिने धम्की दिने रहेछन् । केही शिक्षकहरुले सहयोग गर्नुहुन्थ्यो । तर, मेडमहरुले पनि सहयोग गरेको पाइएन । उल्टै मेरी छोरीलाई खराब केटी हो भनेर अन्य विद्यार्थीलाई यिनीसँग संगत नगर्न सुझाउने । शिक्षिका भनेको त्यस्तो हुन्छ ? शिक्षिका, आफ्नी मेडमले त्यस्तो भन्दा बालमनोविज्ञान के हुन्छ ?

विद्यालय बालबालिकामैत्री हुनुपर्छ भनेको के हो ? त्यति सामान्य कुराको हेक्का शिक्षकहरुले राख्नुपर्छ कि पर्दैन ? बच्चाका लागि राम्रो व्यवहार भएन भनेर अभिभावकले गुनासो गर्ने बित्तिकै भोलिपल्टदेखि यातना दिन सुरु गर्ने हुन्छ ? ता कि त्यो यातना सहन नसकेर आफै स्कुल छोडेर जावोस् भन्ने उनीहरुको उद्देश्य देखिन्छ । धेरै अभिभावकले आफ्ना बच्चा त्यसरी निकालेका छन् ।

जे कुरा पनि घरमा सुनाउने भनेर उल्टै छोरीलाई झपार्न सुरु भयो । स्कुलको अनुशासन विभागमा कम्प्लेन गर्दा सरले चार पटकसम्म नाम हटाइदिएका रहेछन् । कक्षा १० को विद्यार्थीलाई सेयरहोल्डर, प्रिन्सिपल, कोर्डिनेटर, विभागका कर्मचारी र प्रशासन सबै मिलेर सिध्याउन लाग्ने ? काउन्सिल डिपार्टमा भन्दा पनि बेवास्ता गर्ने ।

यो स्कुल ऋणमा रहेछ । त्यसकारण पनि ती सञ्चालकलाई कसैले निकाल्न सकेनन् । किनभने ऊ पैसा हाल्ने मान्छे हो ।

मैले मेरी छोरीका लागि मात्रै नभएर अन्य छोरीहरुको न्यायका लागि पनि लड्नुपर्छ भनेर लागेकी छु ।