काठमाडौं- काठमाडौं महानगरले चाडपर्वको समयमा दूध र दुग्धजन्य खाद्य पदार्थको स्वच्छतामा ध्यान दिन आग्रह गरेको छ । महानगरको कृषि तथा पशुपन्छी विभागका विभागीय प्रमुख नुरनिधि न्यौपानेले चाडबाडको समयमा दुग्धजन्य वस्तुको अत्यधिक खपत हुने भएकाले त्यसको गुणस्तरमा ख्याल गर्न आग्रह गरेका हुन् ।

विशेष गरी बालबालिका र वृद्धवृद्धाले बढी दूधजन्य वस्तु उपभोग गर्ने भएकाले उक्त समूह सबैभन्दा जोखिममा पर्ने भन्दै स्वच्छतामा ध्यान दिनुपर्ने उनको भनाइ छ । “दूध र दुग्धजन्य पदार्थ प्रायः सबै उपभोक्ताले उपभोग गर्ने भएकाले सानो गल्ती हुँदा पनि स्वास्थ्यमा समस्या हुनसक्छ । त्यसैले उपभोक्ताका साथै दूधमा प्रयोग हुने पानीको गुणस्तर, बिक्री–वितरणका लागि प्रयोग हुने प्लास्टिक वा रबरको गुणस्तर, भण्डारणको तरिका आदिमा व्यवसायीहरू निकै सचेत हुनुपर्छ”, न्यौपानेले भने ।

महानगरले उपभोक्ताको हितका लागि खाद्य स्वच्छता कायम राख्न विविध कार्यक्रम गर्दै आएको छ । महानगरद्वारा सञ्चालित खाद्य स्वच्छता तथा गुणस्तर कार्यक्रमका सल्लाहकार सन्तोष गिरीले अब व्यवसायलाई सुदृढ तथा व्यवस्थित बनाउन डेरी पसल र साना दूध तथा दुग्ध पदार्थ प्रशोधन व्यवसायी सुधारको कामसमेत गरिनुपर्ने बताए ।

“उक्त कार्यक्रममा दूध र दुग्धजन्य व्यवसायसँग सम्बन्धित कानुनी प्रावधान, व्यवसाय सञ्चालनमा अपनाइएका र अपनाउनुपर्ने अभ्यास, खाद्य स्वच्छता कायम गर्ने तरिका, बिक्री–वितरण र प्रशोधनस्थलको अवस्था, आवश्यक भौतिक संरचना, लेबलिङ प्रक्रिया, उत्पादनको स्वाद परीक्षणलगायत विषयमा पनि ध्यान दिन आवश्यक छ । हामीले यो सुझाव दिइएका छौँ”, उनले भने ।

विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनको तथ्याङ्कअनुसार दूषित खानपानका कारण विश्वभर करिब ६० करोड मानिस बिरामी पर्ने र वार्षिक चार लाख २० हजारको मृत्यु हुने गरेको छ । त्यसैले रोग लागेपछि उपचार खोज्नुभन्दा रोग लाग्नै नदिनेतर्फ ध्यान दिनुपर्ने विज्ञहरूले सुझाव दिने गरेका छन् ।

नेपाल डेरी एसोसिएसनका उपाध्यक्ष दीपकप्रसाद धमलाले स्वच्छताका विषयमा निरन्तर प्रशिक्षण हुनुपर्ने आवश्यकता औँल्याए । “प्रत्येक वर्ष नयाँ व्यवसायी र नयाँ प्रविधि भित्रिन्छ । मानिसले जानेकै कुरा पनि व्यवहारमा अपनाउँदैनन्, त्यस विषयमा ध्यान दिन सचेतना र प्रशिक्षण दिन आवश्यक छ”, उनले भने ।