काठमाडौँ – कहिले सर्वोच्च अदालतको गेटमा कालो त कहिले रातो रङ्ग छ्यापेर न्यायालयलाई झक्झक्याइरहने पात्र हुन् – विनु यादव । घरेलु हिंसा र बलात्कार मामिलामा पीडक दाबी गरिएका व्यक्तिलाई रामेछाप जिल्ला अदालतले सफाइ दिएपछि उनले इजलासमै विषसेवन गरी आत्महत्या प्रयाससमेत गरिन् ।

उनले न्यायको लागि जस्तोसुकै सङ्घर्ष गर्ने उच्च मनोबल लिएर सडकमा छिन् । सर्वोच्च अदालत, माइतीघर मण्डला र रामेछाप जिल्ला अदालत उनको घर बनेको छ । जीवनको ऊर्जाशील समय त्यहीँ बितेको छ । तर उनी न्याय नलिई नफर्किने अडानमा छिन् ।

आफ्नो न्यायको लागि भन्दै लडेकी विनु अन्य महिला पीडितहरूका लागि पनि लड्ने भएकी छिन् । कानुनको विज्ञ नभए पनि अनुभवका आधारमा कानुनी प्रक्रियामा पीडितलाई सघाउने गरेकी छिन् । अन्यायमा परेका महिलाहरूका साथमा हातेमालो गरेकी छिन् । उनीहरूको आवाज बन्ने प्रयास गरेकी छिन् ।

त्यसैगरी पछिल्लो समय चर्चित हुन र मिडियाबाजी गर्न नक्कली पीडित सडकमा आउने गरेको उनको ठम्याइ छ । उनीहरूले गर्दा वास्तविक पीडितको मुद्दा छायाँमा पर्ने हुन्छ । हाल उनी एक सामाजिक संस्थामा काम गर्छिन् । जसले मनोरञ्जन क्षेत्रमा काम गर्ने महिलाको हक अधिकार र सुरक्षा लगायतमा काम गर्छ ।

भर्खरै सरकारले बहुविवाहलाई मान्यता दिने गरी कानुन ल्याउने तयारी गरेको विरोधमा ६ दिन आमरण अनसन बसिन् । सेतो सारी, रातो पोते र सिन्दुर लगाएर बहुविवाहको सांकेतिक विरोध गरिन् । एक महिला र बच्चाको हक दिलाउने बहुविवाहको कानुनले अर्की महिलालाई सिन्दुर र पोतेभित्रै विधवा बनाउने भन्दै उनले उक्त विम्बको प्रयोग गरेकी थिइन् ।

को हुन् विनु यादव ?

विनु २०५० सालमा सिरहामा जन्मिएकी हुन् । बुवाको जागिरको सिलसिलामा सोलुखुम्बुले शिक्षा दीक्षा दियो । उनले आफूलाई मधेश र हिमालकी छोरीको रूपमा चिनाउँछिन् । स्नातकसम्म अध्ययन गरेकी उनले स्वास्थ्य विषयमा सीएमए गरेकी छिन् ।
दुई दिदीबहिनी र एक भाइ छन् ।

एकल आमाले हुर्काएको सन्तान उनी सानैदेखि टाठीबाठी थिइन् । पढाइमा अब्बल पनि । हस्पिटलतिर काम गर्थिन् । आमाले ‘यही छोरीले पाल्छे, बुढेसकालको सहारा बन्छे’ भन्नुहन्थ्यो । आमाले धेरै सपना देखेकी थिइन् । तर अहिले आमा विरामी भएर चौबीस घण्टा अक्सिजनको सहारामा प्राण धान्नुपर्ने अवस्थामा छिन् ।

बिहेपछि विनुको जिन्दगीले सोच्दै नसोचेका युर्टन लिएपछि उनीहरूको परिवार अदालतको मुभमेन्ट भन्दा अगाडि बढ्न सकेको छैन । उनको समय न्याय माग्दै सडकमा बितिरहेको छ ।

उनको मुद्दा के हो ?

बिनु र उनको श्रीमान् प्रदीपको पहिलोपटक २०७४ सालमा भेट भएको थियो । साथीबाट सुरु भएको सम्बन्ध विस्तारै प्रेममा विस्तार हुँदै गयो । उनीहरू एकअर्कालाई मन पराउन थाले । जीवनभर सँगैसाथ रहने वाचा कसम गरे । त्यसै सिलसिलामा दुवैको सहमतिमा शारीरिक सम्बन्ध राखे ।

बिहे गरे । आजिवन सँगै रहने निर्णय गरेकाले उनीहरूले सुरक्षातर्फ ध्यान दिएनन् । स्वाभाविक हो, उमेर पुगेको युवती गर्भवती भइन् । उनी बच्चा जन्माउन चाहन्थिन् । तर प्रेमीले गर्भपतनको दबाब दिन थाले । त्यहिबाट उनीहरूबीच मतभेद सुरु भयो । बच्चा राख्ने र फाल्ने विवाद चलिरहँदै गर्दा बिनुको स्वास्थ्य असहज हुँदै गयो ।

०७५ चैत्र २० गते त्रिवि शिक्षण अस्पताल महाराजगंज पुगेर चेकजाँच गर्दा ‘एक्टोपिक प्रेग्नेन्सी’ भएको रहेछ । बच्चा पाठेघरको नलीमा बसेकाले डाक्टरले तत्काल अप्रेसन गर्नुपर्ने सल्लाह दिए । चैत २२ गते अस्पतालमा डिस्चार्ज गरेर प्रदीपले उनलाई एक होटलमा लगेर राखे । काठमाडौँ, भक्तपुरमा घर भएको मान्छेले अप्रेसन गरेको बिरामीलाई होटलमा राखे । अप्रेसनपछि घरपरिवारमा सबैले थाहा पाए । अप्रेसन गरेको दुई दिन मात्रै भएको थियो । होटलमै चैत २४ गते प्रेमीले शारीरिक सम्बन्ध राख्न खोजे । उनले मानिनन् । तर टाँका लगाएको शिथिल शरीरसँग जबर्जस्ती सम्बन्ध बनाए । स्वास्थ्य अवस्था नाजुक भएपछि उनी पुनः अस्पताल भर्ना भइन् । तर प्रदीप अस्पतालबाटै फरार भए ।

आफूले ‘नाइँ’ भन्दाभन्दै पनि अप्रेसन गरेको बिरामीसँग सम्बन्ध बनाउनु बलात्कार गर्नु हो भन्ने उनलाई पत्तो थिएन । यस्तो यस्तो भयो गर्‍यो भन्दै हिँडिन् । पछि पो श्रीमान्ले गरेको बलात्कार रहेछ भनेर बुझिन् । आफूले काम गर्ने कार्यालयमा दुई हप्तासम्म बसिन् तर प्रदीप सम्पर्कमा आएनन् ।

प्रदीपबाट बलात्कृत भएको उल्लेख गर्दै ०७६ बैशाखमा महानगरीय प्रहरी परिसर काठमाडौँको महिला तथा बालबालिका सेवा केन्द्र कालीमाटी पुगेर जाहेरी दिइन् । पछि उनलाई प्रदीप र उनको परिवारले बिहे गर्ने बुहारी बनाउने आश्वासन दिए । जबर्जस्ती करणी मुद्दा प्रदीपकै मामा डीएसपी भएकाले फिर्ता गर्न लगाए ।

सबै कुरा बिर्सिएर माफ दिने पक्षमा गइन् र जाहेरी फिर्ता लिइन् । ०७६ मंसिर २५ गते भद्रकाली मन्दिरमा हिन्दु परम्पराअनुसार विवाह गरे । विवाह लगत्तै श्रीमान् र उसको परिवारले हेला गर्न थाले । जे सोचेर जाहेरी फिर्ता लिएकी थिइन् , त्यसको उल्टो हुँदै गयो । जबर्जस्ती करणीको मुद्दाबाट जोगिन मात्रै उनीहरूले विवाहको नाटक रचेका रहेछन् । बलात्कारको हदम्याद कटाउनको लागि मात्रै शरण दिएका थिए ।

बिहे भए पनि उनीहरूको व्यवहारले भारी मन लिएर श्रीमान्सँग रामेछाप पुगिन् । रामेछापमा बिनुलाई काका ससुरा (पवन कठायत) को होटलमा राखियो । घरकै परिवारले हेला गरेको बुझेपछि ससुरा पवनकुमारले पनि त्यसको फाइदा लुट्ने मनसायले शरीरमा जथाभावी छुन थाले ।

काका ससुराको व्यवहार श्रीमान्लाई सुनाउँदा विश्वास गरेनन् । त्यसपछि विभिन्न आरोप लगाएर उल्टै मानसिक यातना दिन थाले । कठिन समयको बावजुद पनि बिनु पुनः गर्भवती भइन् । तर गर्भ फाल्न बाध्य गराए । हेप्ने, एक्लो बनाउने, कोही नबोल्ने र घरमै थुनेर राखे जस्तो बनाए । देशमा कोरोनाको महामारी थियो ।

उनी परिवारको अवहेलना, तिरस्कार र गर्भपतन चारैतिरको समस्याले डिप्रेसन भयो । फेरि पनि बिहे पछिको दोस्रो गर्भ रह्यो । यो पटक औषधी खुवाएर गर्भपतन गराउन खोज्दा धेरै रगत बगेपछि काठमाडौँ ल्याए । तर काठमाडौँ ल्याएर त्यत्तिकै छोडेर सम्बन्ध विच्छेदको मुद्दा हाल्न गए ।

त्योभन्दा अगाडि अंश दिनुपर्छ भनेर सम्पत्ति अर्काको नाममा राखेर सम्बन्ध विच्छेदको मुद्दा हाले । त्यसपछि उनले रामेछाप जिल्ला अदालतमा मुद्दा हालिन् । पद, पहुँच, शक्ति, पैसा र कानुनी ज्ञानको अभावले भौँतारिइन् । न्याय निम्ति भन्दै विभिन्न सङ्घसंस्था र न्यायिक निकायमा धाइन् । तर, जतासुकै उनीहरूकै मान्छे, पीडककै लागि बोल्नेहरू थिए ।

कसैको छोरीलाई प्रेममा पारेर उसको जवानी सिध्याएर, शारीरिक, मानसिक यातना दिएर अलपत्र छोड्न नपाइने भन्दै उनी सङ्घर्षमा छिन् । पैसा र शक्तिको प्रभावमा न्यायालयले सुनुवाइ गरेको उनको आरोप छ ।