काठमाडौं– भदौ २३ र २४ गतेको जेन–जी आन्दोलनपछि पहिलो पटक राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी रास्वपाको बैठक बसेको छ ।

मंगलबार र बुधवार बसेको बैठक निक्कै महत्वका साथ हेरिएको थियो । मंगलबार ११ र बुधवार ८ घण्टा बसेको रास्वपाको बैठकमा मुख्य चार विषयमा केन्द्रित भएको छ ।

पहिलो : सभापति रवि लामिछाने नख्खुबाट निस्केको प्रकरण
दोस्रो : पार्टीको पहिलो महाधिवेशन
तेस्रो : फागुन २१ गतेको मध्यावधि चुनाव
चौथो : जेन–जी आन्दोलन

रविको नख्खु प्रकरण

जेन–जी आन्दोलनले विध्वंशात्मक रुप लिएको दिन भदौ २४ गते रास्वपा सभापति लामिछाने नख्खु कारागारबाट भागेको कुराले चर्काे विवाद भएको थियो । रवि नख्खु फर्किसके पनि रास्वपा बैठकमा यसबारे नेताहरूबीच आरोप–प्रत्यारोप नै चल्यो ।

बैठकमा बहुमत केन्द्रीय सदस्यले सभापति लामिछाने नख्खु कारागारबाट किर्ते कागज बनाएर भागेपछि पार्टी नै संकटमा गरेको भन्दै असन्तुष्टि व्यक्त गरे ।

केन्द्रीय सदस्यहरू गणेश कार्की, पार्टी प्रवक्ता मनिष झा, विराजभक्त श्रेष्ठ, शिशिर खनाल र तोसिमा कार्की लगायत यसबारेमा प्रश्न गरेका थिए ।

बैठकमा नख्खु कारागार प्रशासनले पटक–पकट फोन गरेर रविलाई सुरक्षा दिन नसकेकाले लैजान आग्रह गरेपछि गरेर कागज बनाएर निकालेको ब्रिफिङ कार्यवाहक सभापति डीपी अर्यालले गरे ।

यति मात्रै होइन, उनले दुईवटा सुरक्षा निकायका प्रमुखले समेत ‘रविलाई जेलबाट निकालेर लैजान’ भनेको जिकिर गरे । त्यहीकारण आफूहरू गएर जेलबाट निकालेको प्रष्टिकरण उनले बैठकमा दिए । रविलाई छुटाउन बनाइएको कागज पनि कारागार प्रशासनले नै लेखेको जिकिरसमेत गरेका छन् ।

अर्यालले सभापतिको ज्यान बचाउने कोसिस गर्दा कमजोरी भएको स्वीकारे । ‘हामी कहिले यस्तो अवस्थामा परेका थिएनौँ । सभापतिको ज्यान बचाउन जिम्मेवारी लिनुपर्ने भयो,’ अर्यालको भनाइ उद्धृत गर्दै एक केन्द्रीय सदस्यले भने, ‘तर त्यो कागज मैले बनाएको होइन । रवि दाइले कागज नभई नजाने भनेपछि कारागारले नै बनाएको हो ।’

कारागार प्रशासनले जोगाउन नसक्ने भनेपछि नख्खुबाट निक्लिए रवि

अर्यालले यति भनेपछि पार्टी सहमहामन्त्री विपिन आचार्य र प्रवक्ता मनिष झाले पनि यसबारे बोलेका थिए । झाले भदौ २४ मा आफू नख्खु गए पनि पत्र बनाउने काममा संलग्न नभएको बताए । उनले फोन आएपछि रविलाई लिन गएको स्वीकारे ।

डीपीमाथि शंका

रास्वपा बैठकमा कार्यवाहक सभापति अर्यालले नै किर्ते कागज बनाएर रविलाई निकालेको आँकलन र विश्लेषण नेताहरूले गरे । यसबारे केही नेताले डीपीलाई बैठकमै सोधे । तर उनले उक्त किर्ते कागज बनाएको स्वीकारेनन् । कारागार प्रशासनले नै बनाएको भन्दै पन्छिए । बैठकमा डीपीको बचाउमा सह–कोषाध्यक्ष दीपक बोहरा र सह-महामन्त्री आचार्य उत्रिए ।

सह–प्रवक्ता प्रतिमा रावलले पनि कागज किर्ते नभएको भन्दै अर्यालको बचाउ गरिन् । तर, रास्वपा नेताहरूले उनीहरूको कुरा पत्याएनन् । त्यसपछि कागजबारे छानबिन गर्न विशेष कार्यदल बनाउने निर्णय भएको छ । कार्यदलको मोडालिटी सार्वजनिक भएको छैन ।

कार्यवाहक सभापति अर्यालको कार्यशैलीमा नेताहरू असन्तुष्ट छन् । उनको कार्यशैलीले पार्टीलाई घाटा भएकाले कार्यवाहक नै परिवर्तन गरेर उनीमाथि अनुसन्धान गर्नुपर्ने प्रश्न उठेको छ । उनी भने परिस्थितिजन्य कारण देखाएर पन्छिने गरेका छन् । पत्र कारागार प्रशासनले नै दिएको भन्दै पन्छिन खोजे पनि अनुसन्धानले सत्य पत्ता लगाउने नेताहरू बताउँछन् ।

‘प्रश्न उठेपछि छानबिन हुनुपर्छ । जुन तरिकाले काम भएको छ । कार्यवाहक सभापतिमाथि अनुसन्धानको सुइ तेर्सिएको छ’, रास्वपाका एक नेता भन्छन्, ‘जे भए पनि यसको अनुसन्धान हुनुपर्छ । छानबिन नगरी पार्टी अगाडि बढ्न सक्दैन । गल्ती गरेको भए स्वीकार्नुपर्छ । नख्खु प्रकरणले जेन–जी आन्दोलनको घानमा पार्टी परेको छ । कार्यवाहक सभापति अनुसन्धानको घेरामा हुनुहुन्छ ।’

पार्टी महाधिवेशनको बहस

रास्वपाले पहिलो महाधिवेशन अझैसम्म गर्न सकेको छैन । फागुन ७ देखि ९ गतेसम्म चितवनमा हुने भनेको महाधिवेशन अन्योलमा छ । कारण फागुन २१ गते निर्वाचनको मिति घोषणा भएको छ ।

केन्द्रीय समिति बैठकमा धेरै नेताहरूले पहिलो महाधिवेशन गरेर मात्र निर्वाचनमा जानुपर्ने कुरा गरे । उनीहरूले बरु माघमै महाधिवेशन गरेर चुनावमा जानुपर्ने बताए ।

बैठकमा पार्टीको पहिलो महाधिवेशन नभएका कारण क्षति पुगेको विषयमा पनि चर्चा भएको थियो । पहिलो दिनको बैठकमा महाधिवेशन गर्ने या नगर्ने भन्ने विषयमा बढी छलफल भएको थियो । सोही बैठकमा नेत्तृत्वको ‘चेन अफ कमाण्ड’ सुधार्ने विषयमा पनि छलफल भएको थियो ।

नेताहरूले माघमै महाधिवेशन गरेर निर्वाचनमा जानुपर्ने मत राखेका थिए । पार्टी पहिलो महाधिवेशन नै नगरी निर्वाचनमा जाँदा कुनै पनि नतिजा आउन नसक्ने बताउँदै नेताहरूले कुन अनुहार लिएर चुनावमा जानेबारे समेत प्रश्न उठाएका थिए ।

कार्यवाहक सभापति र पार्टी सभापतिबारे पनि नेताहरूले प्रश्न उठाउँदै आन्तरिक लोकतन्त्रलाई मजबुतीसहित पार्टीलाई चलायमान बनाउन पहिलो महाधिवेशन अपरिहार्य गर्नुपर्ने आवाज उठेको थियो ।

तर, लामिछाने निकटहरूले भने महाधिवेशन नगरेर विस्तारित बैठकबाट केही एजेन्डासहित जानुपर्ने आवाज उठाए । त्यसपछि निर्वाचनअगाडि महाधिवेशन गर्ने या पछाडि गर्ने भन्नेमा पार्टीले निर्णय गर्न सकेन ।

निर्णय गर्न नसकेपछि पार्टीले कात्तिक १४ र १५ गते विस्तारित बैठक बोलाएको छ । त्यही बैठकबाट पार्टीको महाधिवेशन अगाडि गर्ने या पछाडि गर्ने भन्ने विषयमा निर्णय हुने पार्टी प्रवक्ता मनिष झा बताउँछन् ।

महाधिवेशनको शर्त नेतृत्व परिवर्तन

यदि पार्टीले फागुन २१ को निर्वाचनसम्म महाधिवेशन गर्न नसके नेतृत्व परिवर्तन गरेर जानुपर्ने माग पनि उठेको छ । यो माग रास्वपाको एउटा पंक्तिले उठाएको छ । यस्तै कोशी र मधेस प्रदेशसहितका सभापतिले पनि लामिछानेको विकल्प खोजेर पार्टीलाई चलायमान बनाउन आवश्यक रहेको आवाज उठाए ।

उनीहरूले चुनावसम्म डीपीले चलाए पार्टी अधोगतिमा लाग्ने भन्दै पार्टीलाई चलायमान र ऊर्जा भर्न सक्ने नेता अगाडि सारेर जानुपर्ने मत राखेका थिए ।

‘वडा सदस्य नै जित्न नसक्नेले पार्टी हाँकेर अगाडि बढ्न नसक्ने भन्दै धेरै साथीहरू बोल्नुभएको छ । अहिलेको कार्यवाहक सभापतिमाथि प्रश्नै प्रश्न छन् । उहाँको नेतृत्वमा चुनावमा जान नसकिने निष्कर्ष निकालिसकेका छौँ’, ती नेताले भने ।

रास्वपा सचिवालयका अर्का नेताले सभापति जेलमै रहने अवस्थामा कार्यवाहक सभापतिको विकल्प नि खोज्नुपर्ने बताए । ‘हामीले पार्टी बैठकमा स्पष्ट धारणा राखिसकेका छौँ । यदि निर्वाचनसम्म महाधिवेशन गरेर अगाडि बढ्न नसके नेतृत्व परिवर्तन गरेर जानुपर्छ’, उनले खबरहबलाई भने ।

नख्खुबाट रवि निस्किएसँगै विभिन्न जेलबाट भागेका १६७ जना कैदी समातिए

पार्टी महामन्त्री कविन्द्र बुर्लाकोटी र प्रवक्ता मनिष झामाथि पनि नेताहरूले प्रश्न उठाएका थिए । बुर्लाकोटीले महामन्त्रीमा बसेर उचित कार्यसम्पादन गर्न नसकेको भन्दै गुनासो नेताहरूको छ । कार्यवाहक सभापति र महामन्त्री मिलेर पार्टीलाई घाटा हुने निर्णय मात्रै गरेको उनीहरूको भनाइ थियो ।

केन्द्रीय समिति बैठकमा नेताहरूले सचिवालय सदस्य तथा पार्टीका सांसदहरूमाथि प्रश्न उठाएका छन् ।

बैठकमा पार्टीको महाधिवेशन गर्न नसके चुनावी अवस्थामा स्वर्णिम वाग्ले वा अर्को नेतालाई सभापति बनाएर अगाडि बढाउनुपर्ने आवाज उठेको थियो । तर यसबारे स्वर्णिम मौन छन् ।

केन्द्रीय समितिको बैठकमा स्वर्णिमले अन्य नेताहरूको कुरा सुनेर आफूले सम्पूर्ण टिपोट गरेको बताउँदै आगामी विस्तारित बैठकमा यसबारे छलफल हुने जवाफ दिए ।

जेन–जी आन्दोलनबारे के भने ?

केन्द्रीय समिति बैठकमा जेन–जी आन्दोलनबारे पनि लामो छलफल भएको थियो । रास्वपाले उठाउन नसकेका एजेन्डा जेन–जी उठाएको भन्दै वैकल्पिक पार्टीले भनेजस्तो जनताका एजेन्डा पक्रिएर अगाडि बढ्न नसकेको गुनासो आएको थियो । केन्द्रीय समिति बैठकमा नेताहरूले नेतृत्वको पछि मात्रै लागेर एक वर्षदेखि पार्टीलाई घाटा भएको बताए ।

रास्वपाले आन्दोलन गर्न नसकेर जेन–जी सडकमा आउनुपरेको आवाज पनि बैठकमा उठेको छ । बैठकमा नेताहरूले रास्वपा धेरै कुरामा चुकेको बताउँदै आगामी दिनमा सच्चिएर जाने उल्लेख गरे ।

पार्टी एजेन्डामा फर्किनुपर्ने मत

केन्द्रीय समिति बैठकमा अब जेलमा रहेका रवि र उनको प्रकरणलाई छोडेर पार्टीलाई रूपान्तरण गराउँदै अगाडि लानुपर्ने आवाज उठेको थियो । यो विषय रास्वपा नेता विराजभक्त श्रेष्ठ, शिशिर खनाल लगायतले उठाए ।

यस्तै सन्तोष परियार, तोसिमा कार्की, सोबिता गौतम लगायतले पनि पार्टीलाई अगाडि लैजाने विषयमा छलफल गर्नुपर्ने धारणा राखे । सभापतिको मुद्दा किनारा लगाउने जिम्मा सरकार र अदालतलाई छोडिदिएर पार्टी चलायमान बनाउँदै देशव्यापी रूपमा संगठन विस्तारतिर लाग्नुपर्ने उनीहरूको धारणा थियो ।

रविसहितका कैदीहरूलाई नख्खु कारागारले भन्यो- फरार भएका सबैले आत्मसमर्पण गर्नू

रास्वपा आफ्ना एजेन्डा भुलेर व्यक्तिकेन्द्रित भएको भन्दै नेताहरूले व्यक्तिको कुरा उसैलाई छाडेर पार्टीका एजेन्डामा लाग्नुपर्ने मत खनाल र श्रेष्ठले राखेका थिए । यस विषयमा अधिकांश नेताहरू सहमत भएको एकजना रास्वपा नेताले बताएका छन् ।

‘एक वर्षदेखि एउटै कुरामा लागिरहेका कारण पार्टी अगाडि बढ्न सकेन । सुमना श्रेष्ठसहितका नेताहरूले पार्टी छोडेर जानुपर्ने अवस्था आएको छ । यी विषयलाई गम्भीरतासाथ आगामी निर्वाचनको तयारी गर्नुपर्ने कुरा राखेका छौँ’,रास्वपाका अर्का केन्द्रीय सदस्यले खबरहबलाई भने, ‘हामीले त सभापतिको ‘च्याप्टर क्लोज’ गरेर पार्टीलाई नयाँ सिराबाट अगाडि बढाउनुपर्छ भनेका छौँ । उहाँ मुद्दा टुङ्गयाएर आउँदै गर्नुहुन्छ, हामी पार्टीलाई गतिशील बनाएर अगाडि जानुपर्छ भनेका छौँ ।’ बैठकमा व्यक्तिकेन्द्रित भए विकल्प खोजेर अगाडि बढ्ने चेतावनीसमेत नेताहरूले दिएका छन् ।