काठमाडौं– नेकपा एमालेले शनिबार देशभर एकैसाथ महाधिवेशन प्रतिनिधिको चुनाव गरेको छ। त्यसअघि नै केही जिल्ला सर्वसम्मत प्रतिनिधि छानिए । अधिकांश जिल्लामा प्रतिनिधिको निर्वाचन हुँदा कुटाकुट, दुई समूहबीच तनावदेखि बुथमै आक्रमणसम्मका घटना भए ।

धनकुटा र मोरङमा दुई समूह कुटाकुटमै उत्रिए । मोरङमा ओलीनिकट परशुराम बस्नेतले कुटाइ नै खाए । डन चरित्रका उनलाई धकेल्दै विनोद ढकाल पक्षका नेता मतदानस्थलमै जाइलागे । मोरङ एमालेको दशौँ महाधिवेशनअघिसम्म उनकै रजगज थियो । उनले जहाँ जसलाई चाह्यो उसैलाई नेता बनाउन सक्थे ।

तर २०८१ फागुनमा विनोद ढकालले अजम्बर राईसहित प्यानलै जिताएपछि बस्नेत निरीह छ । विराटनगर महानगर कमिटीमा ढकाल पक्षले कब्जा गरेको छ।

भलै महानगर कमिटीमा उनी इन्चार्ज त छन् तर उनलाई अर्को पक्षले टेर्ने अवस्था छैन।  त्यही दृश्य शनिबार महाधिवेन प्रतिनिधिको चुनावमा देखियो । मोरङमा धक्का खाएको ओली पक्षले बाँकी अन्य जिल्लामा भने आफूले सकेजति मनलाग्दी गर्न भ्याए ।

उता महासचिव शंकर पोखरेलकै गृहजिल्ला दाङमा मा सकेजति बदमासी गरियो । दाङमा महासिचव पोखरेलनिकट जिल्ला उपाध्यक्ष मनोहर बुढाथोकीले सर्वसम्मत भनेर २३ जनाको नाम टाँस्दा तीनवटा गाउँपालिका शून्य भए ।

ओलीले आफू चुनाव जित्न भूगोलको कोटा ब्यापक काट्दाको तनाव सबैजसो जिल्लामा देखिको छ । ओलीले यस पटक जनसंगठन र विभागकै बलमा चुनाव जित्न यस्तो कदम चालेका हुन् ।

एमालेको महाधिवेशन मंसिर २७ देखि २९ गतेसम्म काठमाडौं र भक्तपुरमा हुँदैछ । महाधिवेशनमा २ हजार १ सय २७ प्रतिनिधि सहभागी हुनेछन् । जसमा भूगोलबाट निर्वाचित हुने १,१३५ मात्रै छन् । यो जम्मा प्रतिनिधिको ५३ प्रतिशत मात्रै हो। अन्य ९९२ जना अर्थात् ४७ प्रतिशत प्रतिनिधि केन्द्रीय कमिटी, विभिन्न आयोग, विभाग, जनसंगठन र मनोनयनबाट आउने छन् ।

कसरी छानिए प्रतिनिधि ?

ओलीले गत कात्तिक १८ गते जारी गरेको अन्तरपार्टी निर्देशन–१३ मा प्रतिनिधिसभा निर्वाचन क्षेत्रलाई आधार मानेर १,२०० संगठित सदस्य बराबर ४ जना प्रतिनिधि हुने उल्लेख गरेका थिए । जसमा एक महिला र एक युवा अनिवार्य ल्याउने उल्लेख थियो ।

यसमा थपिने ८०० सदस्य बराबर एकजना प्रतिनिधि बढ्ने नियम थियो । यस प्रक्रियाबाट १,१३५ प्रतिनिधि भूगोलबाट आएका छन् । बाँकी ९९२ प्रतिनिधि विभिन्न माथिल्ला संरचनाबाट स्वतः आएका छन् ।

जसमा केन्द्रीय सदस्य ३५५ जना,  अनुशासन, लेखा र निर्वाचनसहित तीन केन्द्रीय आयोगबाट ८४ जना आएका छन् । उता केन्द्रीय सल्लाहकार परिषद् २५ जना, प्रदेश र विशेष कमिटीहरू ९२ जना, दलित, मजदुर, प्रवास, विभाग र जनसंगठनबाट ३३५ जना र मनोनीत जम्मा निर्वाचितको ५ प्रतिशतसहित १०१ जना महाधिवेशन प्रतिनिधि भएका छन् ।

हानाहान

महाधिवेशनप्रतिनिधि छनोट थालिनुअघि नै एमालेमा निषेधको राजनीति थालियो । कैलालीमा त १३ जना नेताको संगठित सदस्यता नियोजित रुपमा जिल्ला कमिटिले खोसिदियो ।

त्यही विवादमा सचिवालय सदस्य दीपक रावल र जिल्ला कमिटी सदस्य जनक खड्काले एमाले छाडे । पार्टी सदस्यबाट हटाए अपमान गरिएको भन्दै उनीहरू नेपाली कम्युनिस्ट पार्टीमा प्रवेश गरे । जिल्ला कमिटी सदस्य जनक खड्काले अन्याय सहनु भन्दा पार्टी छाड्नु राम्रो भएको बताए ।

उता कोशी प्रदेश इन्चार्ज शेरधन राईको शासन रहेको भोजपुर जिल्ला कमिटीमा कृपाशुर शेर्पालाई राजनीतिक सहिद बनाइयो । महाधिवेशन प्रतिनिधिमा रोक्न उनको सदस्यता ६ महिना निलम्बन गरिएको छ ।

कोशी प्रदेश कमिटीले इटहरी उपमहानगरपालिकाका पूर्वमेयर द्वारिकलाल चौधरीलाई पनि ६ महिनाका लागि निलम्बन गरेको छ। दुवैजना यो कारबाहीका कारण महाधिवेशन प्रतिनिधि बन्न सकेनन्

पूर्वपर्यटनमन्त्री रिसइबी साँधेर शेरधनले कारबाहीको नाटक गरेको बताए । राईले बालिका खड्कासहितको काण्डमा आफूलाई बदनाम गराएको आरोप लगाइरहेका थिए । खासमा २०८१ फागुनमा मोरङ एमालेको नेतृत्व पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी पक्षमा गएपछि सामान्य फेसबुक स्टाटस लेखेको भरमा कारबाही गरिएको हो ।

तर त्यो पुरानो स्टाटसलाई लिएर शेरधनले कृपाशुरलाई महाधिवेशन प्रतिनिधि रोक्न कारबाहीको डन्डा चलाए । उनै कृपाशुर कुनै समय शेरधनका गतिला चन्दादाता थिए ।

शेर्पाले ४८ वर्षदेखि एमालेमा सक्रिय भएको बताउँदै माथिल्लो विभागको सदस्यतालाई जिल्ला कमिटीको कारबाहीको अर्थ नहुने बताए ।  उनले यो कारबाहीबारे अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीलाई भेटेरै सुनाएका छन् ।

इटहरीका पूर्वमेयर चौधरीलाई अध्यक्ष ओलीको आलोचना गरेको भन्दै कारबाही गरिएको छ । माओवादीतिर गएर २०७९ को चुनावमा पराजित उनी एमालेमै सक्रिय थिए । २०७९ मा माओवादीबाट सुनसरी क्षेत्र नम्बर २ (१) बाट उठेर हारेका उनलाई एमालेले अब राजनीतिमा सक्रिय हुनै नदिने रणनीति लिएको छ।

उता कैलालीमा जिल्ला कमिटी सदस्यहरू दीपक रावल, प्रकाश खड्का, सुरतबहादुर विस्ट, पूर्वप्रदेश सदस्यहरू सावित्रा देवी सापकोटा र जयनारायण जोशीको सदस्यता गायब बनाइयो । त्यहाँ महाधिवेशन प्रतिनिधि हुन नपाएका नेताहरूले एमाले छाडे।

मोरङमा परशुरामलाई संकट

११ औँ राष्ट्रिय महाधिवेशनका लागि प्रतिनिधि छनोटका क्रममा मोरङको विराटनगरमा हात हालाहाल नै भयो । मतदानका क्रममा एमाले विराटनगर महानगर इन्चार्ज परशुराम बस्नेतले कुटाइ खाने अवस्था आयो । बस्नेत र राधेश्याम कट्टेलबीच हात हालाहाल हुन पुग्यो ।

मोरङमा एमाले नेता विनोद ढकाल पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीको साथ लिएर संस्थापनलाई पेलेका छन् । मोरङमा ओली पक्षीय एमाले कमजोर छ । विवादबीच मोरङबाट ४६ जना प्रतिनिधि निर्वाचनबाट छानिएका छन् ।  

महासचिव पोखरेलकहाँ गडबडी

एमाले महासचिव शंकर पोखरेलले आफूनकिट नेता लगाएर गृहजिल्ला दाङमा गडबडी गरेको खबर निर्वाचनअघि नै आएको छ । त्यहाँ महासचिव पोखरेलले एकलौटी प्रतिनिधि चयन गराए । त्यो बदमासीविरुद्ध लुम्बिनी प्रदेश कमिटी सदस्य कृष्णप्रसाद भुसालले केन्द्रीय संगठन विभागमा उजुरी दिए । तर २३ जना प्रतिनिधि सर्वसम्मत भइसकेको अवस्था छ ।

महाधिवेशन प्रतिनिधिका आकांक्षी सुरेश गौतमले दाङमा स्वेच्छाचारी शैलीमा प्रतिनिधि छानिएको गुनासो गरे । महासिचव पोखरेलनिकट दाङका उपाध्यक्ष मनोहर बुढाथोकीले टीकेप्रथाको शैलीमा प्रतिनिधि तोके । गौतमले महासचिव पोखरेलको निर्देशनमा बुढाथोकी मनोमानी गर्दा तीनवटा पालिकाबाट एकजना पनि प्रतिनिधि नपरेको बताए ।

धनकुटामा यस्तो भयो

उता २०७४ को निर्वाचनमा पालिकादेखि संघीय सांसदसमेत क्लिन स्वीप गरेको एमाले आफ्नै कारण धनकुटामा बिग्रिने अवस्थामा पुगेको छ । शनिबार महाधिवेशन प्रतिनिधि छनोटका लागि मतदानमा जँदा हानाहान र तोडफोडसमेत भयो ।

इन्द्रमणि पराजुलीसहितका नेताले राजेन्द्र राई पक्षले मनोमानी गरेर अघि बढाएको मतदान नमानिने बताए । पराजुली पक्षले निर्वाचन बहिष्कारका क्रममा बुथमा तोडफोड पनि गरे । उनीहरूले चाउचाउको कार्टुनमा मतदान गरिएको बताए पनि महाधिवेशन प्रतिनिधि छनोट भइसकेका छन्।

एमाले कोशी प्रदेश कमिटी सचिवालय सदस्य पराजुलीले सहमति गर्ने भनेर अधिकांश उम्मेदवारलाई मनोनयन फिर्ता लिन लगाई गुटगत मतदान गरिएको बताए । त्यहाँ चाउचाउका कार्टुनमा मत खसालेर महाधिवेशन प्रतिनिधिको छिनोफानो हुनुअघि ४ जना प्रतिनिधि पराजुली र ९ जना राई पक्षलाई दिने सहमति भएको थियो ।

धनकुटामा असन्तुष्टमध्ये केन्द्रीय सदस्य शकुन्तला बस्नेत,  नेताहरू चन्द्र बस्नेत, मञ्जु अधिकारी, बलदीप राई, निरेन तामाङ र तारा तितुङ थिए । उनीहरूले राजेन्द्र राई पक्षको विरोध गरे ।

रघुवीरको गलत नियत

धनुषा क्षेत्र नम्बर ४ मा धाँधली भएको छ। प्रतिनिधि छनौट गर्दा केन्द्रीय सचिव रघुवीर महासेठ पक्षधरले धाँधली गरेको आरोप लागेको छ।

धनुषा ४ मा महाधिवेशन फर्म बुझाउने क्रममा क्षिरेश्वरनाथ नगरपालिकास्थित महेन्द्रनगरमा विपक्षीको फर्म महासेठ पक्षले च्याते । मनोनयनको दर्ता प्रक्रियामै सहभागी हुन नदिन महासेठ पक्षले फर्म च्याति दिएको नेता सचिन यादवले बताए । 

युवा नेता धीरेन्द्रकुमार मण्डलले प्रतिनिधि छनोटमा रोक्न बहुमतको आडमा महासेठले मनपरी गरेको बताए । महासेठले गुण्डाको शैलीमा मनोनयन पत्र च्यातेको उनले बताए ।

सल्यान पनि बदमासी

महासचिव पोखरेलका भित्रिया एमाले कर्णाली प्रदेश अध्यक्ष गुलाबजंग शाहले गृहजिल्ला सल्यानमा बदमासी गरेको गुनासो आयो । उनले महाधिवेशन प्रतिनिधि छनोटमा आफूइतरलाई पेलेका छन् ।

जिल्ला अधिवेशनमा आफूनिकट भीमबहादुर सेन समूहलाई जिताएका उनले यस पटक त्यही व्यवहार देखाए । जिल्ला अधिवेशनमा आफूविरुद्ध लडेकालाई शाहले ठेगान लगाए ।

उनले होटलमा बसेर प्रतिनिधि छाने । काशीनाथ अधिकारी नेतृत्वको केन्द्रीय सङ्गठन विभागको निर्देशन लत्याएपछि त्यहाँ विवाद भएको छ। सल्यानमा कुनै जानकारी नै नदिई होटलबाट प्रतिनिधि तोकिएको त्यहाँ सबै प्रतिनिधि शाहले आफू पक्षीय तोकेका छन् ।

ओखलढुंगामा ईश्वरको कब्जा

काठमाडौं– एमाले जिल्ला कमिटी ओखलढुंगाबाट सबै महाधिवेशन प्रतिनिधि वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेल पक्षीय आएका छन् ।

प्रतिनिधि छनौटका लागि शनिबार भएको मतदानपछिको परिणामअनुसार सबै १२ जना प्रतिनिधिहरू पोखरेल पक्षका विजयी भएका हुन् ।

१२ प्रतिनिधिमा खुलातर्फ अम्बिरबाबु गुरुङ, ज्ञानबहादुर खड्का, कमलप्रसाद न्यौपाने, अशोक थापा, राजीव कटवाल र केदारबाबु बस्नेत छन् ।

उता महिलातर्फ इच्छाकुमारी गुरुङ, जुना विक, पशुपति गुरुङ र रमिला मगर श्रेष्ठ पनि पोखरेल पक्षकै हुन् । ४० वर्षमुनिको युवातर्फ टीकाराम धमला र दलिततर्फ ज्यानु कालिकोटे महाधिवेशन प्रतिनिधिमा विजयी भए । उनीहरू सबै ओखलढुंगामा पूर्वप्रदेशसभा सदस्य अम्बिरबाबु गुरुङनिकट हुन् ।

ओखलढुंगा वरिष्ठ उपाध्यक्ष पोखरेलको गृहजिल्ला पनि हो । अम्बिर गुरुङ वरिष्ठ उपाध्यक्ष पोखरेलनिकट हुन् । गुरुङ अहिलेबाटै पोखरेलको पक्षमा खुलेर लागिसकेका छन् ।

त्यहाँ महाधिवेशन प्रतिनिधि छनोटमा विवाद र कचिंगल भयो । चुनावप्रति २० जना उम्मेदवारले असहमति जनाए । नेतृत्वले व्यक्तिको स्वार्थमा विधि मिचेर एकलौटी गरेको भनेर २० जनाले निर्वाचन प्रक्रिया नै अस्वीकार गरे ।

संविधानसभा सदस्य हर्कबोल राई, नेता शकुन्तला राजभण्डारी, पूर्वजिल्ला अध्यक्ष मोहनकुमार श्रेष्ठ, जिल्ला कमिटी उपसचिव अस्मिता थापालगायत नेतृत्वको विरोधमा उत्रिए ।

जो प्रतिनिधि हुनै पाएनन्

एघारौँ महाधिवेशनमा अछाम क्षेत्र नम्बर २ बाट महाधिवेशन प्रतिनिधिहरूको छनोट हुँदा जिल्ला कमिटी अध्यक्ष शिवप्रसाद उपाध्याय अटाएनन् ।

हार्ने डरका कारण एमाले अछामका अध्यक्ष उपाध्यायले आफ्नो नोमिनेशन नै फिर्ता लिए । खुलातर्फ चारवटा कोटामा उपाध्यक्षसहित ६ जनाको उम्मेदवारी परेको थियो। चारजनाको कोटामा ६ जनाको उम्मेदवारी परेपछि अध्यक्ष उपाध्याय फिर्ता भए ।

उनी र प्रदेश कमिटी सदस्य भीमबहादुर विष्टले उम्मेवारी फिर्ता लिएपछि अन्य चारजना सर्वसम्मत भए । उपाध्याय र विष्टले नाम झिकेपछि पूर्वअध्यक्ष चन्द्रबहादुर बोहोरा, पूर्वसचिव भीमबहादुर रावल ‘कालोटोपी’, पूर्वउपाध्यक्ष बलबहादुर कुँवर र पूर्वप्रदेश कमिटी सदस्य बमबहादुर बीसी निर्विरोध भए । महिलामा सरिता उपाध्याय र निर्मलाकुमारी धमला महाधिवेशन प्रतिनिधि भए । ४० वर्षमुनितर्फ टोपबहादुर शाही छानिए ।

जो हारे

उता एमालेको बौद्धिक परिषदमा अध्यक्ष, उपाध्यक्ष र महासचिव नै प्रतिनिधिमा हारे । बौद्धिक परिषद्का अध्यक्ष गजेन्द्र थपलियाले गत भदौ २३ र २४ गतेको जेन-जी आन्दोलनपछि अध्यक्ष ओलीलाई पदबाट हट्न भनेका थिए । परिषद्ले पत्र पठाउनुका साथै सर्भे पनि गरेका थिए ।

उनले ओलीलाई महाधिवेशन नहुने अवस्थामा केन्द्रीय कमिटीबाटै नेतृत्व छाड्न ओलीलाई भनेका थिए । वरिष्ठ उपाध्यक्ष पोखरेलतिर लागेका थपलियासहित परिषद्की महिला उपाध्यक्ष राधा अधिकारी र महासचिव दीपेन्द्र श्रेष्ठ हार्न पुगेका छन् ।

उनीहरू पराजित भएपछि गोविन्दबहादुर शाही, सरोज रेग्मी, सजना घिमिरे, टीका ढकाल र पदमबहादुर प्रतिनिधि भएका छन । रेग्मी महासचिव पोखरेलका स्वकीय सचिव पनि हुन्।

अर्कातिर एमालेको विशेष प्रदेशअन्तर्गत उद्योग व्यवसाय विशेष जिल्ला कमिटी अध्यक्ष गोविन्द घिमिरे पनि हारेका छन् । ओलीनिकट भए पनि उनले हार व्यहोर्नुपरेको छ।

हारे अध्यक्ष

महाधिवेशन प्रतिनिधिको चुनावमा मकवानपुर क्षेत्र नम्बर २ मा जिल्ला अध्यक्ष नै पराजित भएका छन् । मकवानपुर क्षेत्र नम्बर २ बाट महाधिवेशन प्रतिनिधिमा बलराम बल, एकलाल श्रेष्ठ, हिदम लामा, बिदुर हुमागाईं, सुमित्रा काफ्ले, भगवती पुडासैनी, गीता प्रजा र रोहण लामा चयन भए ।

यहाँबाट एमाले मकवानपुर जिल्ला कमिटी अध्यक्ष श्रीधर पोखरेल महाधिवेशन प्रतिनिधिमा पराजित भए। सडक दुर्घटनामा परेपछि अस्पतालमा उपचाररत उनले वारेसमार्फत् महाधिवेशन प्रतिनिधिमा उम्मेदवारी दिए पनि जित निकाल्न सकेनन् । उनले श्रीमतीको उपचारमा रहेका बेला पार्टी छाड्यो भन्ने हल्ला चलाएर आफूलाई हराइएको गुनासो गरे ।

उपमेयर हारिन्

कैलाली क्षेत्र नम्बर ५ मा भएको महाधिवेशन प्रतिनिधि चुनावमा धनगढी उपमहानगरपालिकाकी उपमेयर कन्दकला राना पराजित भएकी छिन् ।

उनी पराजित भएको महिलाको क्लस्टरमा रुक्मणी देवकोटा र अम्बिका विष्ट मल्ल विजयी भएका छन् । कन्दकलाले ३८३ मत ल्याउँदा अम्बिकाले ५९१ र रूक्मणिले ५७१ मत ल्याएका छन् ।

यहाँ खुलातर्फ धर्मराज पाठक, नेपालु चौधरी, यज्ञराज ढुंगाना र विष्णुकुमार चन्द विजयी भए । उता ४० वर्षमुनिको युवामा तीर्थराज भट्टराई विजयी भए ।

यी पनि हारे ?

महाधिवेशन प्रतिनिधिको चुनावमा सांसदहरूलाई पनि धक्का लागेको  छ। एमालेबाट लुम्बिनी प्रदेश सभा सदस्य रहेका रामजी घिमिरे अर्घाखाँचीमा भएको महाधिवेशन प्रतिनिधि चुनावमा हारे ।

उता कर्णाली प्रदेश सांसद तुलसा मल्ल पनि हारिन् । मल्लले रूकुम पश्चिमबाट म्मेदवारी दिएर पनि हारको स्वाद चाखिन् । उनी हारेको महिला क्लस्टरमा कौशिला केसी र हिमकुमारी केसीले जिते ।

के भन्छ एमाले ?

धेरै जिल्लामा अशान्ति र हानाहन भएका समाचार आए पनि देशका सबै क्षेत्रमा शान्तिपूर्ण रूपमा प्रतिनिधि छनोट भएको एमाले केन्द्रीय प्रचार तथा प्रकाशन विभाग प्रमुख राजेन्द्र गौतमले बताए ।

सहमति र प्रतिस्पर्धा दुवै विधिबाट प्रतिनिधि चयन भएका उनले जानकारी दिए । ‘उत्साह र जोशसहित देशभर प्रतिनिधि छनोट भए । सहमति र प्रतिस्पर्धा दुवै विधिको प्रयोग भयो’, उनले शनिबार भने, ‘यस प्रक्रियाले एमालेलाई थप बलियो बनाउन भूमिका खेलेको छ।’