दुई ठूला दल नेपाली कांग्रेस र एमालेको सहमतिमा सत्ता सहकार्य चलिरहेको छ । साना दलको चलखेलले सरकार अस्थिर भएको कारण देखाउँदै डेढ वर्षपछि शेरबहादुर देउवालाई चुनावी सरकारको नेतृत्व दिने गरी एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीलाई राजपाट सुम्पिने काम भएको छ । यति हुँदाहुँदै पनि विधिको शासन, जनताका सरोकारका विषयमा ओली नेतृत्वको सरकार एक पाइला पनि अघि बढ्न सकेको छैन । कांग्रेस–एमालेको सरकारको रणनीतिकारहरुसमेत सरकारको कार्यशैलीप्रति उत्साही छैनन् । प्रधानमन्त्री ओलीको दम्भी कार्यशैलीमा परिवर्तन नआएकोमा उनीहरू आजित छन् । चुनावका दुई प्रतिस्पर्धी दलको विशुद्ध सत्ताका लागि भएको एकताले ती पार्टीहरूको सांगठनिक जीवनमा कस्तो प्रभाव पार्ला ? इतिहासकै सर्वशक्तिमान् सरकार हुँदा पनि सरकारको प्रस्तुति किन कमजोर भयो ? दुवै पार्टीमा भित्रभित्रै सल्किएको भुसको आगोले के गर्ला ? यिनै सन्दर्भमा कांग्रेसका युवा नेता गुरुराज घिमिरेसँग कृष्ण तिमल्सिनाले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश :

मूल नेतृत्वले पार्टीमा सबै विभाग भर्ने काम नै सकेको छैन । तर तपाईँहरूको समूह देशव्यापी दौडाहामा छ । तपाँईहरुलाई चुनाव लागिसकेको हो ?

प्रजातन्त्रवादी, लोकतन्त्रवादी हुन सत्ता र व्यवहारले  प्रमाणित गर्न कठिन काम हो । सिद्धान्त, अभिव्यक्तिले हुनलाई सजिलो छ । अहिले कांग्रेस पार्टी सबैभन्दा पुरानो पार्टी हो । यसलाई हाम्रा व्यवहारले सिद्धान्तअनुसारको आचरणबाट टाढा पुर्‍याएको जस्तो देखिन्छ ।

जस्तो महाधिवेशन आउन अब एक वर्ष बाँकी छ । नेतृत्व चयन भएको चार वर्ष बितिसक्यो । सबै तहका समितिहरूको कार्यकाल चार वर्ष हो । यो अवधिभित्र अर्को महाधिवेशन गरिसक्नु पर्छ । तर अहिलेसम्म  हामीले महाधिवेशनका प्रक्रियाहरू सुरु गरेका छैनौँ । कार्यपालिका आएको छैन । त्यसैले यसप्रति सबैले प्रश्न उठाइरहेको हुनाले यी विषयलाई मुखरित गर्न अग्रसर देखाएको हो ।

तपाईँ कार्यकाल सकिएको कुरा गर्नुहुन्छ । विभाग धमाधम गठन गरेको हेर्दा सभापतिका लागि बल्ल कार्यकाल सुरु भएजस्तो देखिँदै छ । अब यस्तो अवस्थामा एकतर्फी हुटहुटीको के अर्थ होला ?

हामीले पार्टीलाई नयाँ सिराबाट अगाडि नबढाउने हो भने यस्ता चुनौती सामना गर्न सकिँदैन । संसद भित्र बाहिर धेरै अस्थिरता पैदा भएको छ । बनेको सरकारले राम्रो काम गर्न सकेको छैन ।  यो सबैको कारण भनेको हामी विधिको शासनको कुरा गर्छौँ, तर विधिपूर्वक शासन सञ्चालन गर्दैनौँ । महाधिवेशन सम्पन्न भएको ६ महिनाभित्र सबै काम सक्नु पर्छ । त्यसका लागि केही अवरोध छैन । बरु सहजता छ । चाँडै गर्नुहोस् भन्ने माग हो ।
पार्टी नेतृत्वसँग मेरो आग्रह के हो भने हामीले महाधिवेशनको प्रक्रिया सुरु गर्ने हो भने वास्तवमा नेपाली कांग्रेसले, पार्टी नेतृत्वले नवजीवन प्राप्त गर्छ । र त्यसको प्रभाव जनमानसमा पर्छ । तर त्यो सत्य पार्टी नेतृत्वले आत्मसात गरेको देखिँदैन ।

१४ औँ महाधिवेशन सकिएपछि आश गरिएका केही युवा अनुहारले पार्टीका भातृ संगठनहरुको महाधिवेशन गराउने, पार्टीलाई समयानुकूल अघि बढाउने भनेर जनाएको प्रतिविद्धताले पार्टीको जीवनमा सकारात्मक सञ्चार होला भन्ने आशा गरिएको थियो । यस अवस्थामा उनीहरूको कस्तो मूल्यांकन गर्न सकिएला ?

यो विषय  अगाडि  बढाउने जिम्मेवारी पार्टी केन्द्रीय समितिको जिम्मेवारी लिएर बसेका सभापतिकै हो । उहाँले त अब म सक्रिय राजनीतिक जीवनबाट अवकाश लिने तर्फ म अगाडि बढिराखेको छु । अब नयाँ बन्ने सरकारको प्रधानमन्त्री पनि हुनु छ । त्यसैले अब पार्टीको महाधिवेशन गरौँ म नेतृत्व हस्तान्तरण गर्छु । तपाईँहरू कार्य तालिका बनाएर ल्याउनुस् । केन्द्रीय समितिको बैठक राखेर हामी महाधिवेशन तर्फ अग्रसर हौँ भन्नुपर्ने दायित्व सभापतिकै हो ।

यति मात्र हैन पार्टीमा उठेका प्रश्नको निदान पनि सभापतिले खोज्ने हो । नेपाली कांग्रेस विधिको शासनका निम्ति लामो लडाइँ लड्ने तर पार्टीको महाधिवेशन समयमै नगराउने, पार्टीका विधानले निर्दिष्ट गरेका प्रक्रिया समयमै अगाडि नबढाउने त्यो आरोप कांग्रेसमाथि छ ।

अब हामीले आफूलाई प्रजातन्त्रवादी हुनुको वास्तविकतालाई आफूमा सिद्ध गर्न सकिराख्या छैनौँ । सिद्धान्त, संघर्ष, विकास क्रम र विश्वासले हामी प्रजातन्त्रवादी भएकोमा दुई मत छैन । त्यसमा कसैले प्रश्न उठाएको पनि छैन । तर हामीले गरेका काम कारबाही नीतिले मात्रै हैन व्यवहार र प्रवृत्तिले हुनुपर्‍यो । यो सिद्धान्तले मात्रै हुनु भएन । हाम्रो व्यवहारिक अग्रसरताले प्रमाणित गर्ने विषय हो । त्यसो भएको हुनाले यसलाई हामी साँच्चै प्रजातन्त्रवादी हौँ भनेर प्रमाणित गर्न महाधिवेशनलाई  अधिवेशन उन्मुख गराएर समयमै अधिवेशन गराउने जिम्मा पार्टीका केन्द्रीय नेताको हो । पदाधिकारीहरूको पनि हो ।

पदाधिकारीहरूले तपाइ प्रधानमन्त्री हुनुहोस् भन्न पर्‍यो । सभापति भए मात्रै प्रधानमन्त्री भइन्छ भन्ने हैन । त्यसो भएको हुनाले चार वर्षको अवधिबाट पर जानका निम्ति नेपालमा कुनै पनि असामान्य परिस्थिति छैन । त्यसकै लागि त यो व्यवस्था राखिएको हो ।

कहिलेकाहीँ काम गर्दागर्दै सफल भइएन भने एक दुई महिना बढाउने सुविधा हामीलाई छ । तर काम नै नगरी एक वर्ष बाँकी छ भनेर भन्नु हुँदैन ।

पार्टीमा तपाईंले भने जस्तो अवस्था भइदिएको भए अहिले तपाईँ र मेरो बहसको विषय त हाईटेक कांग्रेस नेतृत्व र त्यसले पार्टीमा ल्याएको परिवर्तनसंगै अपेक्षित चुनावी परिणामका विषयमा बहस हुन्थ्यो होला नि ।

अब सुधार्न सकिन्छ कि भन्ने पनि त हुन्छ नि त । सुधारको बाटोमा अथवा पार्टीलाई नवजीवन दिन देशभरिका साथीहरूको चिन्ता नेतृत्वमा बसेका साथीहरूले भन्छन् कि भन्ने अपेक्षा पनि त हो नि ।

कहिलेकाहीँ नेतृत्वलाई र नेतृत्व तहमा बसेका साथीहरूलाई उहाँहरूको भूमिका सम्झाई पनि दिनुपर्छ ।  हाम्रा नेतालाई ४ वर्ष हो– कार्यकाल । त्यसपछि विशेष परिस्थिति हो । सधैंभरि एकै परम्परालाई पछ्याउनु पर्छ भन्ने छैन । हिजो एक वर्ष बढाएको हो, त्यसैले बढाउन पाइन्छ भनेर सामान्य परिस्थितिमा पनि असामान्य परिस्थितिको सुविधा उपयोग गर्नु प्रजातान्त्रिक आचरण होइन । यो कुरा कहिलेकाहीँ सम्झाउनु पर्ने भयो ।

भनिन्छ नि– निदाएको उठाउन सजिलो हुन्छ तर निदाएको अभिनय गर्नेलाई उठाउन कठिन हुन्छ भनिन्छ । त्यही भएको हो ?  
हामीले भन्दा उठ्नु भएन भने इतिहासले उठाइदिन्छ । र फेरि सुत्न पनि पाइँदैन । राजनीतिक सिद्धान्त भनेको १० प्रतिशत मात्रै हो राजनीतिमा व्यवहारले सिद्ध गर्नु पर्छ । राजनीतिमा व्यवहार चाहिँ ९० प्रतिशत मात्रै हो है भनेर दिवंगत नेताहरू बीपी कोइराला, प्रदीप गिरिले देखाएको बाटो पनि यही हो । अब देशभरबाट नेतृत्वलाई भन्नु पर्छ भनेर हामी लागेका छौँ । उहाँहरूले गरेको त्यागलाई हामीले याद गर्नु पर्छ । त्यसैले हामीबाट जे जति गल्ती भए तिनलाई सुधार गरेर अगाडि बढ्नु पर्छ । बढ्दै गएका चुनौती सामना गर्दै अगाडि बढौँ, जनताको विश्वास र भरोसा बढाऊँ । राजनीतिलाई स्वार्थ पूरा गर्ने हतियार नबनाऊँ भनेर अगाडि बढेका छौँ ।

त्यसो भए जोगी हुन राजनीति गर्ने हो भन्ने प्रश्नले ठाउँ पाउला नि ? 
राजनीतिमा हुने व्यक्तिले अहिलेको समयका लागि मात्रै गर्दैन । उसले गरेको कामको प्रतिफल १० वर्ष पछि आउने पुस्ताले पाउनु प¥यो ।  नत्र छिमेकी देश कहाँ पुगे, हामीले बाहिर जाँदा अपमानित हुने पर्ने अवस्था सिर्जना भएको छ । यस्तो अवस्था कसले बनायो, यसको जवाफ कसले दिने हो ?

सरकारको चस्मा लगाएर हेर्दा के देख्नुहुन्छ ? 
पार्टी पनि लथालिङ्ग हुने र सरकारमा गएर पनि त्यस्तै हुने हो भने कहाँ उभिने ? सरकारमा गएर राम्रो काम गरे न इज्जत पाइन्छ । सांसदका टाउको गन्तीले हेर्दा ठूला पार्टी मिलेर यो सरकार आएको छ । ५ महिना बितिसक्यो । लक्षण केही छैन । हामीले गरेका ७ बुँदा मात्रै सार्वजनिक गर्ने हो त ? सुशासन खै, भौतिक विकास खै ? राजनीतिक स्थिरता के सरकार टिकिरहनेलाई मान्ने हो र ?  त्यसैले यी सबै कुरालाई हेरेर पार्टीको आन्तरिक जीवन सुधारियो, समयमै महाधिवेशन गर्‍यौं भने सकारात्मक प्रभाव सुरु हुन्छ । त्यसपछि सबै ठीक हुन्छ ।