कसरी बनाए स्टिभ जब्सले एप्पललाई विश्वकै लोकप्रिय कम्पनी ? | Khabarhub Khabarhub

कसरी बनाए स्टिभ जब्सले एप्पललाई विश्वकै लोकप्रिय कम्पनी ?



एप्पल कम्पनी विश्वको सबैभन्दा लोकप्रिय बहुराष्ट्रिय प्राविधिक कम्पनीको सूचीमा आउँछ । एप्पल अमेजन, गुगल र फेसबुकसँगै बिग फोर कम्पनी पनि हो । बजारमूल्य, आय र सम्पत्तिका आधारमा एप्पल विश्वकै अग्रणीमध्येको एक कम्पनी हो ।

एप्पल भन्नेबित्तिकै कम्पनीको संस्थापक स्टिभ जब्सको नाम पनि सँगै जोडिएर आउँछ । एप्पलका लागि स्टिभ जब्स र स्टिभ जब्सका लागि एप्पल कम्पनी पर्यायकै रुपमा परिचित छन् ।

स्टिभ जब्स सिरियाली मूलका बाबु र स्विस–जर्मन मूलकी आमाका सन्तान थिए । जब्सका बाबु अब्दुलफतेह जन्दली र स्विस–जर्मन मूलकी जोआन क्यारोली सेइबल अमेरिकाको विस्कन्सिनमा अध्ययनरत रहँदा प्रेम सम्बन्धमा थिए ।

सोही बेला सन् १९५४ मा सेइबल गर्भवती भइन् । सेइबलका परिवारले मध्यपूर्वका मुसलमानसँग आफ्नी क्याथोलिक चेलीलाई विवाह गराउन अस्वीकार गरेपछि विवाहअघि नै जब्सको जन्म भयो । त्यसको केही समयपछि सेइबलले आफ्नो छोरा स्टिभलाई क्यालिफोर्नियाका पउल रेइनहोल्ड जब्स र क्लारा जब्सको परिवारलाई जिम्मा लगाइन् ।

स्टिभ जब्सको नयाँ परिवार सामान्य मध्यमवर्गीय थियो । उनका पिता मेकानिक भएकै कारण उनमा सानै उमेरदेखि उपकरण र प्रविधिप्रति रुची थियो ।

केही पैसा जम्मा गरी जब्स पूर्वीय आध्यात्मिक दर्शनबारे थप जानकारी लिन भारत भ्रमणमा निस्के ।

सानै उमेरमा उनले विद्यालय प्रोजेक्टका लागि त्यसबेलाको प्रतिष्ठित हेव्लेट पकार्ड कम्पनीको उपाध्यक्ष तथा सहसंस्थापक विलियम हेव्लेटलाई प्राविधिक उपकरण मिलाइदिनका लागि सम्पर्क गरेका थिए ।

जब्सबाट प्रभावित भएका पकार्डले उनलाई प्राविधिक उपकरणको व्यवस्था गरी हेव्लेट पकार्डमा इन्टर्नसिपको पनि व्यवस्था मिलाइदिएका थिए । यही बेला जब्सको भेट स्टिभ वोज्नियाकसँग भयो । पछि उनीहरु दुबै मिलेर एप्पल कम्प्युटर कम्पनीको स्थापना गरेका थिए ।

विद्यायल सकेर उनी ओरेगन राज्यको रिड कलेजमा भर्ना भए । तर, एक सेमेष्टरपछि नै उनले त्यस कलेज छाड्न पुगे । त्यसबेला उनी पूर्वीय आध्यात्मिक दर्शनतर्फ आकर्षित भएका थिए । यसपछि उनले केही पैसा जम्मा गरी पूर्वीय आध्यात्मिक दर्शनबारे थप जानकारी लिन भारत भ्रमणमा निस्के ।

अमेरिका फर्केपछि सन् १९७५ मा उनले वोज्नियाकसँगको सहकार्यलाई निरन्तरता दिए । त्यसबेला वोज्नियाक नयाँ किसिमको सानो कम्प्युटरको विकासको प्रयास गरिरहेका थिए ।

वोज्नियाकका लागि कम्प्युटर बनाउनु सोखमात्र थियो । सही सोखलाई उनले हेव्लेट पकार्डसमक्ष प्रस्तुत गरेपनि उक्त कम्पनीले उनको डिजाइनलाई अस्वीकृत गरेपछि उनले जब्ससँग सहकार्य गर्न अघि सरे । जब्सले नयाँ र सानो कम्प्युटरको बजार देखेर त्यसलाई व्यावसायिक बनाउनतर्फ लागिपरे ।

यसका लागि पुँजी जम्मा गर्न जब्सले आफ्नो फोकस्वागन गाडी बेचे भने वोज्नियाकले आफूसँग भएको हेव्लेट पकार्डको प्रोग्रामिङ क्याल्कुलेटर बेचे । दुबै मिलेर जब्सको पिताको ग्यारेजमा कारखाना स्थापना गरे । नयाँ उत्पादनलाई एप्पल वान नाम दिइयो ।

एप्पल वान कम्प्युटर खासगरी कम्प्युटरका शौकिनहरुले खरिद गरेपनि यसबाट भएको आयबाट आफ्नो कम्पनीलाई विस्तार गर्न दुबै सफल भए । सन् १९७७ मा एप्पललाई कम्पनीको रुपमा दर्ता गरियो । सोही वर्ष एप्पलको एप्पल टू नामक अर्को कम्प्युटर सार्वजनिक गरियो ।

प्रयोगकर्ताको रुचीलाई ध्यान दिँदै निर्माण गरिएको यो कम्प्युटरमा रंगीन ग्राफिक्स र किबोर्ड समेत राखिएको थियो । एप्पल टू छोटो समयमा नै बजारमा निकै लोकप्रिय बन्न पुग्यो । उत्पादनको पहिलो वर्ष नै एप्पल टूको विक्री ३० लाख अमेरिकी डलरसम्म पुग्यो भने दुई वर्ष भित्र यसको विक्रीले ३ करोड डलर नाघ्यो ।

एप्पलले एकपछि अर्को असफलता हात पारेपछि जब्सले सन् १९८५ मा एप्पलबाट अलग भए । उनले आफ्नो शेयर विक्री गरी राजीनामा समेत दिए

सन् १९७९ मा उनी एप्पलको लिसा नामक कम्प्युटरको इन्जिनियरिङमा लागिपरेका थिए । लिसा कम्प्युटर डिजाइनबाट असन्तुष्ट उनले लिसा निर्माण गर्ने समूह छाडेर एप्पलकै म्याकिन्टोस कम्प्युटर बनाउने समूहमा लागे । हाल म्याक भनिने उक्त म्याकिन्टोस कम्प्युटर पछि सन् १९८४ मा मात्र सार्वजनिक भएको थियो ।

एकपछि अर्को सफलता पाउने क्रममा सन् १९८३ मा एप्पल ‘फच्र्यून ५००’ सूचीमा समेत सूचीकृत हुन सफल भयो । योसँगै एप्पल सबैभन्दा तीब्र गतिमा फच्र्यून ५०० सूचीमा अटाउने कम्पनी बन्न पुग्यो ।

त्यसको केही वर्षपछि एप्पलले एप्पल थ्री नामक अर्को कम्प्युटर सार्वजनिक गर्यो । एप्पलको उत्पादन निकै महङ्गो भएको र कम्प्युटरको बजारमा तीब्र प्रतिस्पर्धाका कारण एप्पल थ्री र लिसा कम्प्युटरले अपेक्षाकृत बजार भने लिन सकेनन् । सोही कारण कम्पनीको आय सन् १९८० को दशकमा ओरालो लाग्न थाल्यो । पछि सन् १९८४ मा जब्सले नै डिजाइन गरेको म्याकिन्टोस नामक अर्को कम्प्युटर सार्वजनिक गरियो ।

विशाल समारोहकै आयोजना गरेर स्टिभ जब्स आफैंले यसलाई सार्वजनिक गरेका थिए । ग्राफिकल युजर इन्टरफेसलाई माउसबाट नियन्त्रण गर्न सकिने भएकाले यो कम्प्युटरले ठूलो बजार लिने अपेक्षा गरिएको थियो । तर, निकै महङ्गो रहेको र प्रयोगकर्ता मैत्री नभएको एवं हालै अन्य कम्पनीले त्यो भन्दा गुणस्तरीय कम्प्युटर बजारमा ल्याएकाले म्याकिन्टोसले पनि बजार पाउन सकेन ।

एप्पलले एकपछि अर्को असफलता हात पारेपछि जब्सले सन् १९८५ मा एप्पलबाट अलग भए । उनले आफ्नो शेयर विक्री गरी राजीनामा समेत दिए ।

त्यसपछि उनले नेक्स्ट नामक प्राविधिक कम्पनी स्थापना गरे । नेक्स्टले सन् १९८८ मा पहिलो कम्प्युटर सार्वजनिक गर्यो । प्राविधिक रुपमा परिष्कृत तथा अत्याधुनिक रहेकापनि निकै महङ्गो, ९९५० डलर मूल्य राखिएकाले यसले पनि अपेक्षाकृत बजार लिन सकेन । त्यसपछि यो कम्पनीले हार्डवेयर भन्दा पनि सफ्टवेयरतर्फ आफ्नो ध्यान केन्द्रित गर्यो । तैपनि यो कम्पनी सफल हुन भने सकेन ।

अर्कोतर्फ एप्पल कम्पनीमा जब्सको अभाव खड्किन थालिसकेको थियो । १९९० को मध्यसम्म एप्पलले नयाँ किसिमको म्याकिन्टोसको नयाँ अपरेटिङ सिस्टम विकास गर्न सकिरहेको थिएन भने एप्पलको बजार शेयर पनि घटेर केबल ५ प्रतिशतको आसपास पुगेको थियो । एप्पल कम्पनीले अपेक्षाकृत नाफा पनि कमाउन सकिरहेको थिएन । यहीक्रममा सन् १९९६ को डिसेम्बरमा एप्पलले जब्सको नेक्स कम्पनीलाई ४० करोड डलरमा खरिद गरी जब्सलाई आफ्नो कम्पनीमा भित्र्यायो ।

सन् १९९७ मा कम्पनीका तत्कालिन प्रमुख कार्यकारी अधिकृत गिल अमेलियोले राजीनामा दिएपछि जब्स कम्पनीका नयाँ प्रमुख कार्यकारी अधिकृत नियुक्त भए । त्यसपछि एप्पल कम्पनीको उन्नती शुरु भयो ।

जब्सकै नेतृत्वमा एप्पलले सन् २००७ मा आइफोन सार्वजनिक गर्यो । स्क्रिनटच, वाईफाइ चल्ने सुविधा, भिडियो, सङ्गीत र अन्य एप्लिकेशन चल्ने भएकाले छोटो समयमानै आइफोनले ठूलो बजार लियो

जब्सको नेतृत्वमा एप्पलले सन् १९९८ मा आइम्याक नामक नयाँ कम्प्युटर सार्वजनिक गर्यो । कम मूल्य, प्रयोगकर्ताका लागि सहज र त्यसबेला चलिरहेको माइक्रोसफ्टको विण्डोजको अपरेटिङ सिस्टम नभई आफ्नै म्याक अपरेटिङ सिस्टममा आधारि रहेकाले छोटो समयमा नै आईम्याक अमेरिकाको सबैभन्दा धेरै विक्री हुने कम्प्युटर बन्न सफल भयो । त्यसपछि एप्पलले पछि फर्केर हेर्नुपरेन ।

सन् २००१ मा एप्पललाई २१ औं शताब्दीअनुसार समय सापेक्ष बनाउने अवधारण अनुसार एप्पलले आईट्युन्स नामक सफ्टवेयर सार्वजनिक गर्यो । सहज रुपमा कम्प्याक्ट एमपी३ बाट म्युजिक फाइललाई डिजिटल बनाएर सङ्गीतलाई सुन्न सकिने भएकाले यो छोटो समयमा नै लोकप्रिय बन्न सफल भयो । सोही वर्ष एप्पलले सङ्गीत सुन्न सकिने पोर्टेबल उपकरण आइपोड सार्वजनिक गर्यो । आइपोड पनि छोटो समयमा नै लोकप्रिय भयो ।

सन् २००३ देखि एप्पलले विश्व सङगीत बजारका चलेका गीतहरु डाउनलोड गरी सुन्न सकिने डाउनलोडेबल कपीहरु विक्री गर्न थाल्यो । सन् २००६ सम्म एप्पलको आइट्युन्स स्टोरबाट १ अर्ब भन्दा धेरै संगीत र भिडियो विक्री भइसकेको थियो ।

जब्सकै नेतृत्वमा एप्पलले सन् २००७ मा आइफोन सार्वजनिक गर्यो । स्क्रिनटच, वाईफाइ चल्ने सुविधा, भिडियो, सङ्गीत र अन्य एप्लिकेशन चल्ने भएकाले छोटो समयमानै आइफोनले ठूलो बजार लियो । त्यसपछिका वर्षमा एप्पलले आइफोनलाई परिष्कृत गर्दै विभिन्न संस्करण सार्वजनिक गर्दै लगेको छ ।

यसबीचमा एप्पलले विभिन्न प्राविधिक उपकरणका साथै सफ्टवेयर र अन्य प्राविधिक क्षेत्रमा समेत नयाँ नयाँ आयामहरु थप्दै लगेको छ । हाल एप्पल विश्वमाझ सबैभन्दा प्रभावशाली कम्पनीको रुपमा परिचित भइसकेको छ भने नयाँ नयाँ आयाम र प्रविधिका क्षेत्रलाई थप परिकृत गर्दै लगेको छ । योसँगै एप्पलले विश्वमा लाखौं मानिसहरुलाई रोजगारी समेत प्रदान गर्दै आएको छ ।

सन् २००३ देखि नै जब्सको पेटको क्यान्सर देखिएको थियो । सन् २००४ मा उनले पेटको शल्यक्रिया गरेका थिए । सन् २००८ सम्म उनको शरिरको तौल पनि घट्दै गएको थियो । सन् २००९ मा उनले आफ्नो स्वास्थ्यमा समस्या रहेको स्वीकार्दै विज्ञप्ति जारी गरेका थिए ।

स्वास्थ्यकै समस्याका कारण उनले सन् २०११ को अगष्ट महिनामा मा एप्पल कम्पनीको प्रमुख कार्यकारीको पदबाट राजीनामा दिए । तैपनि उनले कम्पनीको अध्यक्षको जिम्मा भने निर्वाह गरिनै रहेका थिए । सन् २०११ को अक्टोबर महिनामा उनको निधन भयो ।

प्रकाशित मिति : २१ असार २०७६, शनिबार  ५ : १० बजे

दुर्गा प्रसाईँको हतियारबारे छानबिन गर्न समिति गठन

काठमाडौं– सरकारले मेडिकल व्यवसायी दुर्गा प्रसाईँलाई हातहतियार राख्ने इजाजत दिएको

सभामुख घिमिरे स्वदेश फर्किए

काठमाडौं– प्रतिनिधिसभाका सभामुख देवराज घिमिरे स्वदेश फर्किएका छन् । अन्तर-व्यवस्थापिका

एफटीएक्सका संस्थापक साम बैंकम्यानलाई २५ वर्षको जेल सजाय

काठमाडौं– अमेरिकी कम्पनि एफटीएक्सका संस्थापक साम बैंकम्यान फ्राइडलाई २५ वर्षको

पर्यटक नभएपछि अध्यागमन कार्यालय सुनसान

नेपालगञ्ज– बाँकेको जमुनाह नाकामा रहेको अध्यागमन कार्यालय करिब तीन वर्षदेखि

महिला सशक्तिकरणको मुख्य आधार आर्थिक सबलीकरण हो : प्रधानमन्त्री

काठमाडौं– प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले महिला सशक्तिकरणको सबैभन्दा प्रमुख आधार