प्रसव व्यथाको अवस्थामा दक्ष स्वास्थ्यकर्मीबाट सही समयमा उपयुक्त सेवा नपाउँदा सुत्केरी महिलामा प्रसव फिस्टुला हुन सक्छ । प्रसव फिस्टुला भनेको महिलाको योनीबाट निरन्तर रुपमा दिसा, पिसाब वा दुवै चुहिने समस्या हो ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनको प्रतिवेदनका अनुसार प्रति १ हजार जना महिला सुत्केरी हुँदा ३ जना महिलामा प्रसव फिस्टुलाको समस्या हुन्छ ।

लामो सयमसम्म प्रसव व्यथा लाग्दा  बच्चाको टाउकोले योनीमार्ग र दिसा तथा पिसाब थैलीलाई धेरै समयसम्म थिच्नु नै फिस्टुला हुने प्रमुख कारण हो ।

प्रसव फिस्टुला हुने अन्य कारण निम्नानुसार छन्,

– सानै उमेरमा बच्चा जन्माउनु,

– लामो सयम र कठिन प्रसव व्यथा लाग्नु,

– दक्ष प्रसूतीकर्मीको सहयोग बिना घरमै प्रसूती गराउनु,

– चोटपटक लाग्नु,

– शल्यक्रिया वा औजार प्रयोग गरी प्रसूति गराउँदा वा अन्य शल्यक्रिया गर्दा दुर्घटनावस प्वाल पर्नु,

– बलपूर्वक यौन सम्पर्क राख्दा वा अन्य कारणबाट योनीमा चोटपटक लाग्नु,

– योनीमा जटिल संक्रमण वा क्यान्सर हुनु ।

प्रसव फिस्टुला रोकथामका उपाय यस्ता छन्

प्रसव फिस्टुलाहुनबाट जोगाउन गर्भवती महिलाको परिवारका सदस्यहरुको मूख्य भूमिका हुन्छ । गर्भवती महिलाको उपयुक्त हेरचाह,नियमित स्वास्थ्य परिक्षण गराउने प्रसवअवस्थामा दक्ष स्वस्थ्यकर्मीको सहयोगमा बच्चा जन्माउदा फिस्टुला हुने सम्भावना हुँदैन ।

प्रसव फिस्टुला हुनबाट बच्न यी कुरामा ध्यान दिनुस्

– स्वास्थ्य संस्थामा दक्ष प्रसूतीकर्मीबाट प्रसूती गराउने,

– सानै उमेरमा बच्चा नजन्माउने,

– किशोरी अवस्थादेखी नै यौन तथा प्रजनन् स्वास्थ्यबारे जानकारी गराउने,

– गर्भवती महिलाले ४ पटक गर्भ जाँच गराउने,

– गर्भवती महिलाले पोषणयुक्त खाना खाने,

– सुत्केरी व्यथा लाग्नेवित्तिकै प्रसूती गराउन नजिकको स्वास्थ्य संस्थामा जाने,

– जन्मान्तरका लागि परिवार नियोजनको साधनको प्रयोग गर्ने ।

प्रसव फिस्टुलाको शल्यक्रिया गरेर उपचार गरिन्छ । सुत्केरी महिलामा प्रसव फिस्टुला देखिएमा तुरुन्तै नजिकैको स्वास्थ्य संस्थामा गइ चिकित्सकसँग सल्लाह र सेवा लिनुपर्छ ।