काठमाडौं– नेपालबाट वैदेशिक रोजगारीमा जाने युवामध्ये ७६ प्रतिशत अदक्ष (काममा दक्ष नभएका) हुने गरेको श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयको एक अध्ययनले देखाएको छ ।

देशमा रोजगारीको अवसर नपाएपछि वैदेशिक रोजगारी नेपाली युवाका लागि अहिले बाध्यता जस्तै भएको छ ।

सरकारले अगामी ५ वर्षभित्र वाध्यताकारी वैदेशिक रोजगारी अन्त्य गर्ने लक्ष्य लिएपनि कामको खोजीमा मासिक ४० हजारभन्दा धेरै युवा विभिन्न देश पुग्ने गरेको वैदेशिक रोजगार विभागको तंथ्याकमा उल्लेख छ । जसमध्ये नयाँ श्रम स्वीकृति लिएर रोजगारीको खोजीमा विदेशीने कामदार अदक्ष नै हुने गरेका छन् ।

सरकारले समयमा देश भित्र रोजगारका अवसर र पुनर्निर्माण लगायतका क्षेत्रमा युवा परिचालन गर्न नसक्दा आर्थिक वृद्धिदर र रोजगारी सिर्जनामा चुकेको छ

स्वदेशमा राम्रो रोजगारको अवसर नपाउँदा रोजगारको खोजीमा भारत बाहेकका देशमा वार्षिक ६ लाखभन्दा बढी युवा जाने गरेका छन् ।

औपचारिक तथा अनौपचारिक माध्यमबाट वैदेशिक रोजगारीका लागि विदेशिने करिब साढे ५३ लाख जनशक्तिमध्ये दक्ष २.५ प्रतिशत, अर्धदक्ष २१.५ प्रतिशत र अदक्ष ७५ प्रतिशत रहेको मन्त्रालयको अध्ययनमा उल्लेख गरिएको छ । ७५ प्रतिशत अदक्ष कामदार लेवर भिसामा जाने गरेका छन् ।

दक्ष जनशक्ति विकास र रोजगारी सिर्जनामा अपेक्षित वृद्धि गर्न नक्दा सरकारले ठूलो क्षति व्योहिरिरहेको श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका सचिव महेश दाहाल स्वीकार गर्छन् ।

‘अब हामीले दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्न र स्वदेशमै अवसर निर्माण गर्न केन्द्रीत भएका काम गर्नुपर्छ । युवालाई स्वदेशमै स्वरोजगार बनाउने सीपमूलक तालिम दिएर विदेशिनबाट रोक्नुपर्छ । वैदेशिक रोजगारीमा जान चाहने युवालाई पनि तालिम दिएर मात्र पठाउनुपर्छ भन्ने श्रम मन्त्रालयको मान्यता छ’ उनले भने, ‘स्वदेशको रोजगारीबाट वञ्चित हुदाँ धेरै युवा रोजगारीका खोजीमा विदेशिने गरेका छन् । यो विषयमा मन्त्रालय गम्भीर भएका काम गरिरहेको छ । मन्त्रालयले वार्षिक १ लाखभन्दा धेरै युवालाई देशभित्र रोजगार दिलाउने लक्ष्यका साथ काम गरिरहेको छ ।’

सरकारले तीन दशकदेखि अदक्ष श्रमिक वैदेशिक रोजगारीमा आपूर्ति गदै आएको छ ।

रोजगारीको खोजीमा वार्षिक ५ लाखको हारहारीमा युवाशाक्ति आन्तरिक श्रम बजारमा प्रवेश गर्ने गरेका छन् भने ६ लाखभन्दा बढी रोजगारीको खोजीमा विदेशी श्रम बजारमा जाने गरेको विभागको तंथ्याकमा उल्लेख छ ।

तीन वर्षअघिको विनाशकारी भूकम्पले कृषि तथा औद्योगिक क्षेत्रमा पुर्‍याएको क्षतिका कारण सो क्षेत्रमा कार्यरत कामदारसमेत रोजगारीबाट वञ्चित भएको उद्योग मन्त्रालयको सर्वेक्षणले औल्याएको छ ।

वैदेशिक रोजगारमा कार्यरत कामदारबाट वाार्षिक रुपमा ७ खर्ब रेमिट्यान्स भित्रिने गरेको छ । करिब ३३ लाख घरपरिवार रेमिट्यान्सबाट लाभान्वित छन्

सरकारले समयमा देश भित्र रोजगारका अवसर र पुनर्निर्माण लगायतका क्षेत्रमा युवा परिचालन गर्न नसक्दा आर्थिक वृद्धिदर र रोजगारी सिर्जनामा चुकेको वैदेशिक रोजगारविज्ञ मधुविशाल पण्डितले बताएका छन् ।

उनी भन्छन् , ‘सरकारले रोजगारीको खोजीमा जाने कामदारको लेखाजेखा मात्र गर्‍यो । तर, सरकारले यति धेरै अदक्ष जनशाक्ति बाहिरिँदा पनि दक्ष बनाएर रोजगारीमा पठाउनतिर ध्यान दिएन ।’

वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएर पुनः श्रम स्वीकृति लिएर जाने कामदार पनि अदक्ष भिसामा नै जाने गरेका छन् ।

आर्थिक वर्ष २०६३/६४ यता धेरै युवा शक्ति वैदेशिक रोजगारीको खोजीमा विदेशिएका छन् । आव २०७५/७६ को ७ महिनामा श्रम स्वीकृति लिई करिब १ लखा युवा वैदेशिक रोजगारीमा गएको वैदेशिक रोजगार विभागले जनाएको छ । उल्लेखित तथ्यांकअनुसार स्वीकृति लिई जाने कामदारको संख्या गत वर्षको तुलनामा घट्दो रहेको विभागले जानकारी दिएको छ ।

५७ प्रतिशत घरधुरी वैदेशिक रोजगारीमा संलग्न 

नेपालबाट ५७ प्रतिशत घरधुरीका परिवार वैदेशिक रोजगारमा संलग्न भएको सरकारी अध्ययन नै देखाउदै आएका छन् । वैदेशिक रोजगारमा कार्यरत कामदारबाट वाार्षिक रुपमा ७ खर्ब रेमिट्यान्स भित्रिने गरेको छ । करिब ३३ लाख घरपरिवार रेमिट्यान्सबाट लाभान्वित रहेको श्रम मन्त्रालयको एक अध्ययनमा उल्लेख गरिएको छ । जसका आधारमा हेर्न हो भने पनि विदेशिने नेपाली ७५ प्रतिशतभन्दा धेरै वैदेशिक रोजगारीमा संलग्न रहेको श्रम मन्त्रालयले जनाएको छ ।

श्रम मन्त्रालयको अध्ययन अनुसार एक घरका ४ जनासम्म रोजगारका लागि विदेशिएको औल्याएको छ । पछिल्लो समय युवाहरूको पनि विदेश मोह बढदै गएको पाइन्छ । अहिले विदेशिने जनशक्तिमा शिक्षित युवा बढीरहेका छन् । कोरिया, इजरायल, मलेसिया, कतार, युएई, साउदी, युरोपका देश र अफ्रिका नेपालको रोजगार गन्तव्य देशभित्र पर्छन् । गएका केही वर्षदेखि यूरोपमा पनि रोजगारीको खोजीमा शिक्षित युवा जाने क्रम बढेको छ ।