कान मानिसको प्रमूख ज्ञानेन्द्रिय मध्यको एउटा महत्वपूर्ण अङ्ग हो । कानको बाहिरी आकृतिले मानिसको शारीरिक शोभा बढाउने काम गर्छ ।
कानको मुख्य काम सुन्ने र शरीरलाई सन्तुलनमा राख्ने हो । कानलाई बाह्य, मध्य र भित्री गरी तीन भागमा विभाजित गरिएको हुन्छ ।
कानको बाह्य भाग सिमि आकारको माँसपेशी र कुरकुरे हड्डीबाट बनेको हुन्छ । मध्य भागमा तीन वटा स–साना हड्डी हुन्छन् । कानको मध्य भागको एउटा नलीद्धारा नाक र घाँटीसँग जोडिएको हुन्छ । भित्री भागमा तरल र विशेष किसिमका तन्तुहरु रहेको हुन्छ ।
जुन बाहिरबाट आएको आवाज कानको प्वाल, जाली हड्डी हुँदै भित्री भागमा प्रवेश हुन्छ । जहाँ सुनाई र सन्तुलन सम्बन्धी विशेष काम हुन्छ र सो तरङ्गको रुपमा नसाहरुले मस्तिष्क वा केन्द्रसम्म पुर्याउँछ र प्रतिउत्तरको लागि वातावरण तयार हुन्छ ।
यदि कानको अवस्था ठिक छैन भने आवाज ग्रहणता र प्रतिउत्तरमा पनि बाध पुग्छ र शरीर असन्तुलन हुन पनि सक्छ । कानमा कुनै समस्या आउँदा समयमै उपचार गर्नुपर्छ । यदि कानको समस्यालाई वेवास्ता गरिएमा जीवनभर नै पूरा बहिरो वा अर्ध बहिरो भएर बाँच्नुपर्ने हुन्छ । त्यसैले स्वास्थ्य जीवनका लागि स्वस्थ कान महत्पूर्ण हुन्छ ।
कानमा हुनसक्ने समस्याहरु
– कान दुख्ने,
–कान पाक्ने,
– कानबाट पानी, पीप र रगत मिश्रित झोल पदार्थ आउने,
–कानको सुनाई कम हुने,
–कान कराउने,
– कानको वरिपरी दुख्ने,
– कान चिलाउने,
– रिंगाटा लाग्ने आदि कानमा हुनसक्ने समस्या हुन् ।
कानमा समस्या आउनुको कारण
–कानेगुजी भरिनु,
–बाहिरी, मध्य र भित्री कानको रोगको संक्रमण,
– उमेर बढ्दै जाँदा कानको नसा सुक्दै जानु,
– मेनिन्जाइटिस, इन्सेफलाइटिस, टाइफाइड हुनु,
– चोटपटक लाग्नु,
–कानभित्र मासु पलाउनु,
– ध्वनी प्रदूषण हुनु ।
कानमा समस्या हुन नदिन यस्तो गर्नुस्
–कानमा पानी पस्न नदिने,
– कानमा तेल वा कुनै तरल पदाथए नराख्ने,
– कान कोट्याउने काम नगर्ने,
– रुघा लाग्दा होसिया रहने ।
प्रतिक्रिया