काठमाडौं– विदेशमा काम गरेर धेरै पैसा कमाउने र नेपाल फर्केर सुखी जीवनको सपना देख्ने महिलाहरुको संख्या बढ्दै गइरहेको छ ।

सरकारले खाडी मुलुकमा महिला कामदार पनि जान पाउने व्यवस्था गरेपछि वैदेशिक रोजगारमा जाने महिलाको संख्या बढ्न थालेको हो ।

पढे लेखेकाहरु उच्च शिक्षाका विदेसिन्छन भने कम पढेकाहरु पैसा कमाउनका लागि विदेशतर्फ आकर्षित भइरहेका छन् ।

मुलुकमा स्थायी सरकार बनेपछि जीविकोपार्जनका लागि परदेश धाउनुपर्ने बाध्यताको अन्त्य होला भन्ने कल्पना गर्नेहरु पनि निराश बन्दै विदेशलाई नै विकल्प बनाउन थालेका छन् ।

स्थानीय तहहरुमा रोजगारीका अवसर सिर्जना हुन नसकेपछि पछिल्लो समय जीविकोपार्जनको माध्यम पहिल्याउँदै महिलाहरु पनि वैदेशिक रोजगारी तर्फ लम्किरहेका हुन् ।

त्यसो त विगतका कुरा गर्ने हो भने झण्डै दुई दशकअघिसम्म महिलाहरु स्वदेशमै घरायसी काममा मात्र रुल्मिरहेका हुन्थेँ ।

तर जब विस्तारै शिक्षाका क्षेत्रमा महिला अग्रसर हुन थाले तब उनीहरु घरबाट बाहिर हिड्न र रोजगार खोज्दै शहर र शहरदेखि विदेशसम्म पुग्न थालेका छन् ।

पछिल्ला दिनहरुमा वैदेशिक रोजगारीमा जाने महिलाहरुको संख्या उल्लेख्य रुपमा बढेको वैदेशिक रोजगार विभागले जनाएको छ ।

वार्षिक ३० हजार महिला विदेसिन्छन्

वार्षिक रुपमा लगभग ३० हजार महिलाहरु कामको खोजीमा विभिन्न मुलुक पुग्ने गरेको बताउछन् विभागका सूचना अधिकारी भोलानाथ गुरागाइँ ।

यद्यपी श्रम स्वीकृति लिएरभन्दा पनि अवैधानिक तरिकाले विभिन्न नाका हुँदै पनि महिलाहरु विदेश पुग्ने गरेको समाचार प्रकाशन हुँदै आएका छन् ।

‘विगतको तुलनामा अहिले वैदेशिक रोजगारमा जाने महिलाको संख्यामा वृद्धि भइरहेको छ’ गुरागाइँले भने, ‘तर अझैपनि सीप सिकेर जानुपर्छ भन्ने भावनाको विकास भने भएको छैन ।’

विभागको तथ्याङ्अनुसार आर्थिक वर्ष २०६५/६६ देखि हालसम्म २ लाख १७ हजार ४ सय ४१ जना महिला श्रमका लागि विभिन्न मुलुक पुगेको देखिन्छ।

हरेक आर्थिक वर्षमा २५ देखि ३० हजार महिलाहरु विदेशिने गरेको विभागको तथ्याङ्कले देखाएको छ । आर्थिक वर्ष ७२/७३ मा १९ हजार ३ सय, ०७३/७४ मा २० हजार १ सय, ०७४/७५ मा २२ हजार ४ सय महिला विदेशिएका थिए भने गत आर्थिक वर्ष अर्थात् ०७५/७६ मा २४ हजार ८ सय महिला विभिन्न मुलुकमा पुगेका छन् ।

आर्थिक वर्ष ०६५/६६ सालतिरको तथ्याङ् हेर्दा ८ हजार ६ सय महिला विदेशिएको देखिन्छ । तर १० वर्षपछि अर्थात् अहिले त्यसको संख्यामा दोब्बरले वृद्धि भएको देखिन्छ ।

वैदेशिक रोजगारीमा महिलाको रोजाइमा कुवेत

विभागकाअनुसार वैदेशिक रोजगारमा जाने कूल संख्या हेर्दा अधिकांश तराईका जिल्लाहरुमा त्यसमा पनि प्रदेश नम्बर दुई र तीनको बाहुल्यता धेरै छ ।

महिलाहरुका लागि कतार, मलेशिया, साउदी अरेबिया, कुवेत बहराइन, ओमान, जापान व्यक्तिगत प्रयासमा वैदेशिक रोजगारीका लागि श्रम स्वीकृतिका मुख्य गन्तव्यहरु हुन् । यी देशहरुमध्ये महिलाको संख्या भने कुवेत जानेमा बढी देखिन्छ ।

व्यक्तिगत श्रम स्वीकृतिमा लिएका कुल २४ हजार ३ सय जनाको संख्यामा २० हजार २ सय महिला रहेका छन् । त्यो आर्थिक आर्थिक वर्ष ०७५/७६ को तथ्याङ्क हो । यसलाई आधार मान्ने हो भनेपनि वैदेशिक रोजगारमा जाने महिलाको पहिलो रोजाईमा कुवेत पर्ने गरेको देखिन्छ ।

कूल १ लाख १५ हजार ३ सय जनाले व्यक्तिगत प्रयासमा श्रम स्वीकृति लिएकोमा २७ प्रतिशत अर्थात् ३१ हजार ८ सय २० जना महिला छन् ।

पुनः श्रम स्वीकृति लिनेमा भने महिलाहरुको संख्या कूल श्रम स्वीकृति लिनेकै हाराहारीमा अर्थात् ४ प्रतिशत देखिन्छ । कूल १५ लाख ८७ हजार ६ सय ५७ पटक पुनः श्रम स्वीकृति लिएकोमा ६४ हजार ५ सय १७ जना महिला छन् ।

महिलाहरु रोजगारीका शिलशिलामा जुनसुकै देशमा पुगेतापनि घरेलू कामदार वा केयरगिभरको रुपमा जाने गरेको पाइन्छ ।

रोजगारीमा विदेश जाने महिलामध्ये ५० प्रतिशत झापाका

गत आर्थिक वर्षभित्र देशभर ७५ जिल्लाबाट कामको खोजीमा १ लाख ३२ हजार ९ सय महिलाहरु विदेशिएका छन् ।
जसमध्ये सबैभन्दा धेरै झापाबाट २३ हजार अर्थात् १७ प्रतिशत विदेशिएको तथ्याङ्मा उल्लख गरिएको छ भने दोस्रोमा सिन्धुपाल्चोक छ ।

त्यस्तै मोरङ्ग, काठमाडौं, मकवानपुर, काभ्रेपलाञ्चोक, सुनसरी, नुवाकोट, चितवन र इलाम गरी १० वटा जिल्लाबाट १ लाख २२ हजार ६ सय महिला विदेशिएका छन् ।

सीप बिना नै विदेश, २५ प्रतिशत मात्रै दक्ष

वैदेशिक रोजगारमा जाँदा सूचना तथा जानकारी लिएर र अभिमूखिकरण तालिम लिएर जानैपर्ने कानूनी व्यवस्था समेत छ । तर कामको खोजीमा विदेशिनेहरुले अधिकांश सीप बिना नै श्रम स्वीकृति लिने गरेका छन् ।

सरकारले सीपयुक्त जनशक्तीलाई विशेष प्राथामिकता दिँदै आएपनि वैदेशिक रोजगारीमा जाने महिलाहरुमध्ये २५ प्रतिशतले मात्र सीप लिई दक्ष भएर जाने गरेका छन् ।

विभागले सार्वजनिक गरेको आर्थिक वर्ष ०७५/७६ को वार्षिक प्रतिवेदनअनुसार श्रम स्वीकृति लिने कुल ९७ हजार ३ सय जना महिलाहरुमध्ये ५८ प्रतिशत अर्थात् ५७ हजार २ सय जना सीप बिना नै श्रम स्वीकृति लिएका छन् ।

प्रतिवेदनअनुसार सीपको तहमा महिलाको संख्यालाई हेर्ने हो भने शून्य दशमलव पाँच प्रतिशतले वैदशिक रोजगारीका लागि श्रम स्वीकृति लिएको देखिन्छ ।