काठमाडौं । गोकर्णकी ४० वर्षीया नीरु शर्मा हरेक वर्ष साउनको सोमबार पशुपतिनाथ दर्शन गर्न पुग्थिन् । सोमबारको व्रत बसेर पशुपतिनाथ पुग्न पाउँदाको खुसी बयान नै गर्न नसकिने उनको अनुभव छ ।

नीरुजस्ता हजारौँ भक्तजनले यसपालि साउनमा पशुपतिनाथ दर्शन गर्न पाएका छैनन् । कोरोना भाइरस संक्रमण नियन्त्रणका लागि लकडाउन भएपछि पशुपतिनाथ मन्दिर दर्शनार्थीका लागि बन्द छ ।

दर्शनार्थी भक्तजनहरूको घुइँचो हुने साउन महिनामा हिन्दू धर्मावलम्बीका आराध्यदेव पशुपतिथानको मन्दिर रहेको पवित्र पाशुपत क्षेत्र यस वर्ष सुनसान छ ।

लकडाउनपछि पशुपतिनाथ मन्दिरको चारवटै ढोका बन्द छन् । थोरै संख्यामा पशुपतिनाथ पुग्ने भक्तजनहरू बाहिरी प्रवेशद्वारबाटै फर्किने गरेका छन् । लकडाउन भएपछि नित्य पूजामात्र हुने गरेको पशुपति क्षेत्र विकास कोषले जनाएको छ ।

यसपालि चन्द्रमास अर्थात तिथिअनुसार साउनमा पाँच वटा सोमबार परेका छन् । आउने सोमबार तेस्रो हो । सौर्यमास अनुसार साउनमा चारवटा सोमबार परेका छन्, आउँदो सोमबार पहिलो हो ।

सनातन परम्परामा सबै धार्मिक र सांस्कृतिक गतिविधिहरू चन्द्रमासअनुसार हुन्छन् । चन्द्रमासअनुसार यही साउन १९ गते श्रावणको अन्तिम दिन हो ।

यसपालि श्रावणको पहिलो दिन (श्रावण कृष्णपक्ष प्रतिपदा) सोमबार परेको थियो । अन्तिम दिन श्रावण शुक्लपक्ष पूर्णिमा) पनि सोमबार नै परेको छ ।

साउनमा सोमबारको यस्तो संयोगलाई भक्तजनहरू विशेष महत्वको मान्छन् ।

यसवर्ष साउनमा पशुपतिनाथ दर्शन गर्न नपाएकोमा नीरु र उनीजस्ता हजारौँ भक्तजन र दर्शनार्थीहरू खिन्न देखिएका छन् ।

‘कोरोना भाइरसबाट बच्न सरकारले लकडाउन गरेको छ,’ नीरुले खबरहबसँग भनिन्, ‘अहिले सबै क्षेत्रहरू बिस्तारै खुल्दै गएका छन्, सुरक्षाका मापदण्ड अपनाएर पशुपतिनाथ पनि खोलिदिए हुने थियो ।’

त्यसो त गोकर्णस्थित गोकर्णेश्वर मन्दिरमा पनि साउन महिनाभरि दर्शन र पूजा अर्चना गर्नेहरूको भिड हुन्छ । नीरु पनि गोकर्णेश्वर जान्छिन् तर पशुपतिनाथको दर्शन नगरी चित्त बुझ्दैन । उनले भनिन्, ‘आउने सोमबार गेट बाहिरबाटै भए पनि भगवानलाई ढोगेर आउँछु, बरु पूजा घरमै गर्छु ।’

साउन महिनाप्रति हिन्दु महिलाहरूको विशेष आस्था रहेको छ । हिन्दु महिलाहरू साउनको सोमबार व्रत बसेर शिव मन्दिरमा पूजाअर्चना र दर्शन गर्छन् । हरियो चुरा र विवाहिताहरूले हरियो पोते लगाउँछन् । हातमा मेहेन्दी लगाउँछन् ।

भक्तजनहरू पशुपतिनाथको ढोका खुल्ने प्रतीक्षामा छन् ।

साउनमा काठमाडौं उपत्यका र आससपासबाट ठूलो संख्यामा भक्तजनहरू पशुपतिनाथ दर्शनका लागि आउने गर्छन् । भारतीय हिन्दूहरू पनि आउने गर्छन् । यस वर्ष भने सुनसान छ ।

सरकारको निर्णयअनुसार हुन्छ : कोष

पशुपति क्षेत्र विकास कोषले पशुपतिनाथ मन्दिर साउनमै खुल्ने/नखुल्ने निश्चित नभएको जनाएको छ । ‘सरकारले बढी भिडभाड हुने स्थानमा लकडाउन खोलेको छैन,’ कोषका सदस्य सचिव डा. प्रदीप ढकालले खबरहबसँग भने, ‘सरकारले खोल्न निर्देशन दियो भने कोषले पालना गर्नेछ ।’

लकडाउन साउन ७ गतेसम्म जारी छ । त्यसपछिको अवस्थाबारे निर्णय हुन बाँकी छ ।

सरकारले सुरक्षाका मापदण्ड अपनाएर मन्दिर खोल्न दिएमा कोषले भक्तजनलाई व्यवस्थित गर्न सक्ने सदस्य सचिव ढकालले बताए । उनका अनुसार कोरोना संक्रमणबाट भक्तजनहरूलाई जोगाउने उपायहरूबारे कोषमा छलफल भएको छ र सोही अनुसारको तयारी पनि भएको छ ।

ढकाल भन्छन्, ‘विश्व स्वास्थ्य संगठनले तय गरेको मापदण्डअनुसार सामाजिक दूरी कायम हुनेछ, जसका लागि हामीले एक मिटरको दूरीमा गोलाकार चिह्न लगाइसकेका छौँ ।’

उनका अनुसार मन्दिर प्रवेशद्वारमा स्यानिटाइजरको व्यवस्था हुनेछ । त्यस्तै प्रवेश गर्न र बाहिरिन छुट्टाछुट्टै गेट हुनेछन् । दूरी कायम गरेरमात्र दशनार्थीलाई अघि बढाइनेछ । मास्क अनिवार्य गरिनेछ ।

कोषको यस्तो तयारी भए पनि पशुपतिनाथ मन्दिर दर्शनार्थीका लागि चाँडै खुला हुने/नहुने चाहिँ सरकारको निर्णयमा भर पर्नेछ ।