काठमाडौँ– सन् २०२० विश्व मानव समाजका लागि कहाली लाग्दो वर्षका रुपमा रह्यो । नेपाली समाजमा पनि त्यतिकै असर गर्‍यो जति अन्य क्षेत्रले व्येहोर्नु पर्‍यो ।

सन् २०१९ को डिसेम्बर अन्तिममा चीनको बुहानबाट सुरु भएको नोबेल कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) ले विश्व मानव सभ्यतालाई नै चुनौति दियो । अहिले पनि यसको महामारी कम भइसकेको छैन् । तर, मानिसहरु विस्तारै यससँग जीवन जिउन थालिसकेका छन् ।

कोरोना भाइरसका कारण गएको वर्ष मानिसहरु धेरै समय घरभित्र र कम समयमात्रै बाहिर वा काममा समय बिताए । आर्थिक, व्यावसायिक क्षेत्रमा निकै ठूलो असर गरेको कोरोनाले सबै वर्गका मानिसहरुलाई असर गर्‍यो ।

काम गरेर खाने वर्गले पनि बिहान बेलुकीको हात मुख जोर्न निकै संघर्ष गर्न पर्‍यो । यस्तैमा नेपाली खेलकुद क्षेत्र पनि ठप्प रह्यो । खेलकुदको विषयमा कुरा गर्दा अहिले पनि भइरहेका खेल गतिविधिमा सीमित संख्यामा दर्शकलाई मैदानमा अनुमति दिइएको छ ।

युरोपका केही देशहरुले दर्शकलाई अनुमति दिएपनि नेपालजस्ता मुलुकहरुमा खेलकुदका गतिविधि समेत २०२० मा सुरु हुन सकेनन् । विस्तारै युरोपियन फुटबल लिगहरु सुरु हुन थाले । तर विश्व खेलकुदको महाकुम्भ मेला ओलम्पिकदेखि टी–२० विश्वकप, युरो कप लगायत २०२० मा तय भएका अधिकाशं अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता स्थगित भए ।

यता, नेपालमा भने २०२० मा धेरै प्रतियोगिता हुनै पाएनन् । सन् २०१९ को अन्तिममा नेपालमै आयोजना भएको १३ औं दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) को सफलतालाई समेत राम्रोसँग खुशीयाली साट्न पाएनन् नेपाली खेलाडीले ।

२०२० मा नेपालले आईसीसी विश्वकप लिग २ अन्तर्गत ओमान र अमेरिकासँगको त्रिकोणात्मक शृङ्खला र अक्टोबर महीनामा बंगलादेशमा भएको मैत्रिपूर्ण खेलमात्रै हुन् ठूला प्रतियोगिताहरुमा नेपालले खेलेको ।

काठमाडौँस्थित त्रिभुवन विश्वविद्यालयको क्रिकेट मैदानमा नेपालले खेलेको त्रिकोणात्मक शृङ्खलामा नेपालले अमेरिकासँगका दुई खेलमा जित हात पारेको थियो भने ओमानसँगका दुवै खेलमा हार व्यहोरेको थियो ।

युनिर्भसल बोसको पहिचान बनाएका क्रिस गेल कीर्तिपुरमा हुने एभ्रेष्ट प्रिमियर लिग (ईपीएल) खेल्न आउने तयारी भइरहेको थियो । तर, नोबेल कोरोना भाइरसका कारण त्यो प्रतियोगिता पनि हुन सकेन । आजका मितिसम्म पनि कहिले र कसरी हुनछ भन्ने कुनै टुङ्गो छैन ।

नेपालको राष्ट्रिय खेल भलिबलका त सागपछि अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता भएकै छैनन् । घरेलु प्रतियोगितामा खेलाडी व्यस्त रहँदा नेपाल सरकारले लकडाउनको घोषणा गरेको थियो ।

व्यक्तिगत स्पर्धाका खेलहरुमा भने तेक्वान्दो र करातेका केही अन्तर्राष्ट्रिय भर्चुअल प्रतियोगितामा खेलाडीहरु सहभागी भए । तर, त्यसले खेलकुदमा कुनै रक्तसञ्चार हुन सकेन । मात्रै खेलाडीको आत्मसन्तुष्टिमै सीमित भए ।

२०२० लाई कोरोना वर्षकै रुपमा विश्लेषण भइरहेको छ । किनकी यो वर्षमा मानिसहरु कोरोकै कारण लामो समय आफ्नो काम र कर्मक्षेत्रबाट टाढा रहे । नेपालका पनि धेरैजसो खेलाडीहरुमा कोरोना संक्रमण पुष्टि भयो । यद्यपी उनीहरुले सहजरुपमा कोरोनालाई परास्त गर्न सफल भए ।

खेलभित्रका आन्तरिक गतिविधि

२०२० मा खेलाडी मैदान उत्रिन पाएनन् । तर, नीतिगत कुराहरुमा केही परिवर्तन आयो । राष्ट्रिय खेलकुद ऐन २०७७ कार्यान्वयनमा यहीँ वर्षबाट आयो । जसको कार्यान्वयनका रुपमा तत्कालिन सदस्य सचिवसहित राखेप बोर्ड नयाँ प्रक्रियाबाट नियुक्ति भएको छ ।

यद्यपी तत्कालिन सदस्य सचिव रमेशकुमार सिलवाल दोस्रो कार्यकालका लागि चयन भए । यस्तै, उपाध्यक्षमा शिव कोइराला ज्वाला आए भने राखेप बोर्डले पनि केही सदस्य पाउन बाँकी छ । राखेप बोर्डले पूर्णता पाउन भने बाँकी छ ।

अहिले ऐनको नियमावली बनाउने काम भइरहेको छ । पहिलो मस्यौदा तयार भएर छलफलका क्रममा रहेको युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयले जानकारी गराएको छ । अघिल्लो सातामात्रै युवा तथा खेलकुद मन्त्री परिवर्तन भएका छन् ।

जगतबहादुर सुनार विश्वकर्मालाई दाबा लामा तामाङले विस्तापित गर्दै कार्यभार सम्हालिसकेका छन् ।

केही आशावादी

२०२० को नोभेम्बरतिर सरकारले सचेत र कोरोनाको सुरक्षा मापदण्ड अपनाएर खेलकुद गतिविधि सुरु गर्न अनुमति दिएको छ । अहिले राष्ट्रिय फुटबल टोलीका खेलाडी फिफा विश्वकप २०२२ तथा एएफसी एसियन कप २०२३ को संयुक्त छनोटका लागि अभ्यासमा छ ।

यस्तै, कोरोना महामारीले बीचमै स्थगित भएका शहीद स्मारक बी, सी, डिभिजन लिग र प्रदेश लिगहरु संचालन गर्ने विषयमा अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा)ले छलफल गरिरहेको छ । क्रिकेटका खेलाडीहरु पनि अभ्यासमा छन् ।

कोरोनाको असर कम हुँदै गए नेपालले मार्चमा चाइनिज ताइपेइ र अस्ट्रेलियासँग काठमाडौँमा विश्वकप छनोटका खेल खेल्नेछ । आईसीसीले विश्वकप लिग २ का खेल तालिका सार्वजजिक गरिसकेको छ । त्यसअघि प्रधानमन्त्री कप राष्ट्रिय पुरुष क्रिकेट प्रतियोगिता हुनेछ ।

महिला भलिबल टोलीले पनि एसियन भलिबल च्याम्पियनसिप खेल्ने तयारी गरेको छ । यदि एसियन भलिबल फेडेरेसनले अनुमति दिए अगस्टमा नेपालले अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेल्नेछ ।

यस्तै, टोकियो ओलम्पिकका लागि पनि खेलाडीहरु अहिले अभ्यासमा छन् । त्यसैले पनि यो वर्ष खेल तालिका निकै व्यस्त रहनेछ ।