काठमाडौँ : सन् २०२२ लाई हामीले बिदा गरेको पहिलो महिना बितीसकेको छैन । यस पहिलो महिनामा नै सन् २०२२ को समीक्षा हुने क्रम जारी छ । त्यसो त संसारका सबै देशका खेलाडीको उत्तिकै महत्त्व छ । त्यसका बाबजुद संसारको महाशक्ति भएकै कारण अमेरिकाको हरेक विषयले पृथक् महत्त्व बोक्ने गरेको छ । निःसन्देह पौडी, एथलेटिक्स, जिम्न्यास्टिक र बास्केटबलका स्टार अमेरिकाको पहिलो प्राथमिकता खेल हुन् ।

संसारका अर्थ राजनीति र भू–राजनीतिमा समेत अमेरिकी खेलकुदको उत्तिकै छ । खेलकुदमा चासो कर्पोरेट बादशाहका लागि अमेरिकी खेलकुद नै मुख्य चासोको विषय हो । संसारमा समानताको मुद्दा र आन्दोलन चलिरहेको समयमा अमेरिकाले यी सबै कुरालाई पार गर्दै अघि बढीसकेको छ । मान्छे मान्छे बिच कुनै भेदभाव स्वीकार्य हुँदैन भन्ने कुरा अमेरिकामा नै पहिलो पटक स्थापित भएको छ ।

सन् १९८० को दशकमा कार्ल लुइस सुपर अमेरिकनको रूपमा चिनिएको ४ दशक बितेको छैन । यो चार दशकमा यत्ति धेरै परिवर्तन भयो की एथलेटिक्स, बास्केटबल, गल्फ र जिम्न्यास्टिकमा अमेरिकी महिलाको प्रभाव र पकड देखियो । अझ भनौँ यसमा पनि अफ्रिकन अमेरिकी महिला छाए ।

अमेरिकी इतिहासमा नै अफ्रिकन अमेरिकन महिलालाई पछिल्लो समय खेल्ने वातावरण तयार भएको पौडी खेलमा समेत अहिले अफ्रिकन अमेरिकन महिलाको प्रभाव देखिएको छ । यो प्रभाव यत्तिमा सीमित भएन, संसारका सबै व्यक्तिलाई उत्तिकै महत्त्व दिने अमेरिकी नीति सही हो भन्ने पुष्टि गर्ने क्रममा धेरै स्टारले आफूलाई स्थापित गरे ।

अमेरिका त्यही देश हो , जसले कसैलाई पनि आश्रय दिन बाँकी राखेन । थुप्रै पिडा र यातना बोकेर अमेरिका पुग्नेहरूका छोराछोरीले नै आफूलाई स्टारको रूपमा स्थापित गराए । कुनै समय भियतनाम युद्धका कारण हमोङ समुदाय नै अमेरिका पुगेको थियो । त्यसै हमोङ समुदायकी सुनिसा ली गत टोकियो ओलम्पिकमा जिम्न्यास्टिकको अलराउण्डको स्वर्ण पदक जित्दै अमेरिकी खेलकुदमा नयाँ स्टारको रूपमा उदाएकी थिइन् ।

त्यसो त अमेरिकी खेल इतिहासमा चिनिया साम्राज्यको गैर मानव अधिकारीवादी गतिविधिका कारण त्यहाँ रहन नसकेर अमेरिका पुगेकी यीङ हस्ककी छोरी टोेरी हस्क अहिले अमेरिकाको स्टार पौडीबाज हुन् । लैङ्गिक पहिचानको आधारमा भेदभाव नगर्ने अमेरिका त्यही देशको हो । जुन देशका धेरै महिला पार्टनर नै राख्ने महिला खेलाडी पनि स्टार भएका छन् । यी मध्येकी एक ब्रेटनी ग्रिनर ।

अमेरिकी इतिहासकै सर्व कालीन उत्कृष्ट महिला बास्केटबल खेलाडी ग्रिनरले जीवनमा अनेक आरोह र अवरोह भोग्ने क्रममा यस वर्ष त्यस्तै भोगेकी छिन् । उनी अमेरिकाको मस्ट डेकोरेटेड खेलाडी मात्र होइन, डब्लूएनबीएको सबै भन्दा लामो समय मार्की खेलाडीको रूपमा रहने खेलाडी पनि हुन् ।

रुसले युक्रेनमा आक्रमण गर्ने केही दिन अगाडी मात्र १७ फेब्रुअरीका दिन मस्कोको सेर्मेटेभ्यो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा उनी गिरफ्तार भएकी हुन् । झोलामा भाङको तेल रहेको अभियोगमा उनलाई नौ वर्षको जेल सजाय समेत तोकिएको थियो ।

टेक्ससमा रेमन्ड र सान्टा ग्रीनरको कोखबाट १८ अक्टोबर १९९० मा उनको जन्म भएको हो । उनका बाबु पनि भियतनाम युद्धमा सरिक थिए । अमेरिकी सेनामा दैनिक दुई घण्टा सेवा गर्ने उनी पछिल्लो समय हाउस्टनको प्रहरी निकायको अधिकारी पनि भएका थिए ।

उनका बाबु एकदमै कडा स्वभावका थिए । बाबुले राखेको कडा नियमकै कारण धेरै पटक आफूलाई असुरक्षित महसुस गरेकी उनले धेरै पटक आफ्नै बायोग्राफीमा लेखेकी थिइन् । ६ फिट ९ इन्च अग्ली उनी बाल्यकाल देखि नै अग्लो कदका कारण चर्चामा थिइन् । तीनै ग्रीनर्स एकसे एक सफलता सहित अमेरिकाको सुपरस्टार भएकी हुन् ।

डब्लूएनबीएको अफ सिजनको समयमा उनी यूएमएमसीको तर्फबाट खेल्नका लागि मस्को गएकी थिइन् । त्यहीँबाट फर्कने क्रममा ग्रिनरलाई गिरफ्तार गरिएको हो । ग्रिनर फर्कने समयमा रुसले युक्रेनसँग युद्धको तयारी गरी रहेको थियो । यसै समयमा अमेरिका लगायत नाटो समर्थित देश र त्यहाँका नागरिक प्रति समेत रुसको हेर्ने दृष्टिकोण नै नकारात्मक थियो ।

अमेरिकाले गिरफ्तारी गलत भएको निष्कर्ष सहित ग्रिनर रिहा हुने अनुमान थियो । जुन महिनामा नै अमेरिका मात्र होइन संसार भरका खेल प्रेमीका लागि धक्काको महसुस गर्दै एउटा समाचार प्रकाशमा आएको थियो । उनी सहित अन्य अमेरिकी नागरिक ट्रेभर रेड र जाक्वीन कास्ट्रोलाई रिहा गर्नु पर्ने आवाज अमेरिकाले लगातार उठाउँदै आएको थियो ।

मे महिनामा अमेरिकाले उनको रिहाइका लागि नयाँ बाटो लिएको थियो । समलिङ्गी रहेकी ग्रिनर्सकी पार्टनर चार्लीले यसका लागि अमेरिकी सरकारसँग सम्पर्क गर्न थालिन् । यसै बिच डब्लूएनबीए टोली फोनीक्स मर्करीले पनि ग्रीनर्सको एक वर्षको तलब नि सर्त प्रदान गर्ने निर्णय गरेको थियो ।

२०२२ को जुलाईमा ग्रिनर्सले आफूले सम्पूर्ण कुरा गुमाएको, परिवार र टिमका सहकर्मी सबैलाई सम्झिएको तथा आफू एक्लो महसुस भएको भन्दै अमेरिकी सरकारलाई चिठ्ठी लेखेकी थिइन् । उनले टिमका साथीहरूसँगै आफ्नी पत्नीलाई पनि सम्झिएको बताइन् । उनले आफ्नो बाबुले भियतनाम युद्धमा समर्पित भएर अमेरिकाको निम्ति आफ्नो ज्यानको जोखिम लिएको समेत सम्झन सरकारलाई आग्रह गरेकी थिइन् ।

यसपछि नै अमेरिकी राष्ट्रपति जो वाइडेन र उप राष्ट्रपति कमला ह्यारिसले यो मुद्दालाई अझ गम्भीर रूपले लिएका थिए । जुलाई महिनामा नै भएको इएसपिआइ अवार्डको समयमा केही खेलाडीले ब्रिटनीलाई फिर्ता गराउन अमेरिकाले केही पहल गर्नु पर्ने आवाज उठाएका थिए ।

अगस्ट महिनामा रुसी अदालतले उनलाई नौ वर्षको जेल सजाय सुनाएको थियो । यसका लागि १० लाख रुबल जरिवाना समेत गराएको थियो । अक्टोबर महिनामा जेलमा नै भएको समयमा उनले ३२ औ जन्म सदन मनाएकी थिइन् ।

त्यस पछि विभिन्न चरणमा अमेरिकी सरकारको प्रयास पछि प्यानल कोलोनी मार्फत ब्रिटनी रिहा हुने घोषणा गरे । अमेरिकामा बन्धक बनाइएका रुसी सेना भिक्टर बाउटको साटो रुसले ब्रिटनीलाई छाडेको थियो । उनको रिहाइ पछि राष्ट्रपति वाइडेन, उपराष्ट्रपति ह्यारिस र ब्रेटनीको पत्नी चार्लीले मिलेर सबै अमेरिकीलाई जानकारी दिएका थिए ।

सोही समयमा वाइडेनले ब्रीटनीको खेलेर प्रशंसा गर्दै उत्कृष्ट अमेरिका बनाउने क्रममा महत्त्वपूर्ण योगदान गरेकाले उनको रिहाइ सरकारको चासो रहेको बताए ।

यी नै स्टार ९ डिसेम्बरका दिन आफ्नो घर फर्किएकी हुन् । घरमा आए पछि ब्रीटनीले आफ्ना कुरा समर्थकहरूसँग राखिन् । ‘ गएको १० महिना मैले एकदमै कठिनसँग बिताए यस समयमा मलाई साथ दिने सबैप्रति आभार व्यक्त गर्न चाहन्छु । यस समयमा मेरो पक्षमा वकालत गर्ने पत्नी चार्ली ग्रिनर सहित सबै प्रति आभार व्यक्त गर्न चाहन्छु,’ ब्रेटनीले भनेकी थिइन् ।

२०२२ को डिसेम्बरमा नै गिरफ्तार भएका अर्का एक अमेरिकी नागरिकलाई मुक्त गराउन सरकार लागि परेको छ । तर ग्रिनरको रिहाइ पछि अमेरिकाको डब्लुएनबीएमा फेरी एउटा नयाँ लहर उमङ्ग चलेको छ ।

त्यस विशाल देश अमेरिकाको साख भिन्न पृष्ठभूमिका व्यक्तिले बढाएका छन् । एथलेटिक्समा सुडानी आप्रवासीका छोरी एथिङ मु त्यहाँको स्टारको रूपमा उदाइ सकेकी छिन् ।

सबैलाई उचित अवर दिने अमेरिकाको यो निर्णय आप्रवासी, अफ्रिकन अमेरिकी र गेले समेत बारम्बार पुष्टि गरेका छन् । यसै क्रममा एउटी स्टार ग्रिनरको सनसनी झ केही वर्ष रहने छ ।

(श्रोत : युएइसन्यूज, बीबीसी, सिएनएन, ओलम्पिक च्यानल)