काठमाडौं– गत कात्तिक १४ गते दशरथ रङ्गशालामा साफ महिला च्याम्पियनसिपको फाइनल खेल हुँदै गर्दा सामाजिक सञ्जालमा एउटा भिडियो भाइरल भयो ।

आफूलाई भ्लगर बताउने रतन कार्कीले जापानबाट भिडियोमार्फत ‘हत्या गर्ने राम्रो मौका’ भन्दै आह्वान गरिरहेका थिए । त्यस दिन नेपाली खेलाडीलाई हौसला दिन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली दशरथ रङ्गशालामै थिए ।

कार्कीले फेसबुक लाइभ भनेका थिए – ‘आज गरौँ, यत्ति चाहिँ गरिहालौं के ! आज गरिएन भने हामी धेरै पछुताइन्छ । आँटौं साथीहरू आज । तपाईंहरूले गेम हेरिरहनुभएको होला, तर मैले अरू नै केही हेरिरहेको छु । आज हामीले चाहेम भने मार्न सकिन्छ । यत्रो मान्छे छन्, एउटा ग्रुप बनाएर घेर्ने हो भने फ्याट्टै मार्न सकिन्छ । मारेपछि मारेको मार्‍यै हुन्छ । आँटम त आज ! आज आँटी हालौं, धेरै टाइम पनि छैन । बूढो गइहाल्छ मतलब उता जान पनि टाइम छैन, उता जान पनि छैन । बुझ्नु न ! यत्ति चाहिँ गरौं के । आज गरिएन भने पछुताइन्छ साथीहरू ।’

कार्कीले यस्ता खालका अभिव्यक्ति दिएको यो नै पहिलोपटक होइन । यसभन्दा पहिले पनि उनले तत्कालीन प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’लाई गोली ठोकेर मार्ने अभिव्यक्ति दिएका थिए । उक्त भिडियो पनि अहिले भाइरल भइरहेको छ ।

उनले भनेका थिए– ‘प्रचण्ड त चोर हो । मैले ठूलो गल्ती गरेँ के ! पहिले हान्दिन पर्ने रहेछ बुढोलाई । सल्टाइदिनु पर्ने रहेछ । दुईचोटी आइसके के हाम्रो नवलपुर कालिका मन्दिरमा । त्यही दिन सल्टाइदिन पर्ने रहेछ बुढोलाई । सल्टाइदिएको भए सल्टाइएको सल्टाइ हुने रहेछ बुढो । केपी ओलीलाई पनि पोखरामा देखेको थिएँ मैले २०७७ हो कि ०७८ सालमा प्रधानमन्त्री हुदाँखेरि । त्यतिखेरै मैले सकाइदिनपर्ने, तर दिएन के । बन्दुक पनि थिएन, चलाउन पनि जान्दिनँ के, त्यही भएर हो । गेरवाला बन्दुकले मर्ने भएर ठोक्दिसक्थें मैले । मलाई छ नि भगवान कसम ! पाँच वटा गोली दिएर ल चार जना नेतालाई मार, तँ आफू पनि मर भन्यो भने म हाँसी हाँसी देशको लागि खुसीको लागि मर्छु । परिवारको लागि मर्न सक्दिनँ होला । देशको लागि हाँसी हाँसी चारजना नेतालाई गोली ठोकेर मर्छु ।’

निगरानीमा कार्की

उनका प्रायः भिडियोमा ‘नेताहरू मार्नुपर्छ, अनि मात्रै देश बन्छ’ खालका अभिव्यक्ति देखिन्छ । तर, नेपालको कानुनमा अपराधीलाई पनि मार्न पाउने प्रावधान छैन । मृत्युदण्डको समेत खिलाफ भएको कानूनी राज्यमा उनले बारम्बार नेता मार्नुपर्ने अभिव्यक्ति दिँदै आएका छन् ।

तर, यसपटक भने प्रहरीले उनलाई निगरानीमा राखेको छ । खेलदौरान प्रधानमन्त्रीविरुद्ध नाराबाजी गर्न उक्साउने अभिव्यक्ति दिएपछि उनी प्रहरीको नजरमा परेका हुन् । नेपालले बङ्गलादेशविरुद्धको खेल २–१ हारेको थियो । खेल हारेपछि रङ्गशालामै प्रधानमन्त्रीविरुद्ध नाराबाजी पनि भएको थियो ।

उक्त घटनापछि नेपाल प्रहरीले कार्की र अन्य सम्भावित सम्बन्धित व्यक्तिहरूको खोजी सुरु गरेको हो । २० वर्षीय कार्की चितवनका हुन् । हाल उनी विद्यार्थी भिसामा जापानको टोकियोमा छन् । उनले त्यहीँबाट भिडियो कन्टेन्ट दिइरहेका हुन्छन् ।

यो पनि –

टुँडिखेलमा ओली-देउवाविरूद्ध नारा लगाउने युवा ९ हजार धरौटीमा छुटे

नेपाल प्रहरीका प्रवक्ता प्रहरी नायव महानिरीक्षक (डीआईजी) दानबहादुर कार्कीले यो विषयमा प्रहरीको साइबर ब्युरो र जिल्ला प्रहरी परिसर काठमाडौंले छुट्टाछुट्टै अनुसन्धान गरिरहेको बताए । तर, रतनलाई इन्टरपोलमार्फत नेपाल झिकाउने भन्ने हल्ला मात्रै भएको बताए ।

कार्कीले खबरहबसँग कुरा गर्दै भने, ‘उनले गरेको यो गतिविधि गम्भीर कानूनी उल्लंघन हो र यस्ता अभिव्यक्तिले राष्ट्रिय सुरक्षामा असर पार्छ । तर इन्टरपोलमार्फत नै झिकाउनुपर्ने अवस्था भने होइन । सामाजिक सञ्जालमा आएको हल्लाको पछाडि कोही नलाग्नू ।’

त्यस्तै, साइबर ब्यूरोका प्रवक्ता दीपक अवस्थीले रतन ब्यूरोको निगरानीमा रहेको बताए । उनले खबरहबसँग कुरा गर्दै भने, ‘सामाजिक सञ्जालमार्फत हुने सम्पूर्ण गतिविधि निगरानी ब्यूरोले गर्छ । त्यो दिन सामाजिक सञ्जालमार्फत अराजक र भड्कावपूर्ण अभिव्यक्ति दिनेमाथि लेखाजोखा लिन थालिएको थियो । सोही क्रममा उनी पनि नोटिसमा छन् ।’

उनले थपे, ‘प्रधानमन्त्रीलाई मार्नुपर्छ भन्दै अभिव्यक्ति दिनेविरुद्ध उजुरी परेको छ । ब्युरोले अनुसन्धान गरिरहेको छ । अनुसन्धानमा गर्नुपर्ने सबै काम गरेपछि प्रहरीले कानूनी दायरामा ल्याउँछ ।’ कार्कीलाई नियन्त्रणमा लिने वा थप निगरानीमा राख्ने भन्नेबारे नेपाल प्रहरी र जापानस्थित नेपाली दूतावासबीच समन्वय भएको अवस्थीले बताए ।

‘कारबाही गर्नुपर्छ’

अनलाइन टीभी पत्रकार संघ अध्यक्ष जीवन भण्डारीले स्वतन्त्रताको नाममा अराजकता फैल्याउनेलाई कारबाही गर्नुपर्ने बताए ।

रतनकै भिडियोलाई लिएर उनले भने, ‘सञ्जालमा नेता मार्नुपर्छ भन्ने सामग्री पस्किनु निन्दनीय छ । यो गलत हो र यसका लागि दण्डित गर्न आवश्यक छ । एकले गरेको गल्तीले अरूले पनि पाठ सिक्छन् । यस्ता प्रवित्तिलाई नियमन र निरुत्साहित नगर्ने हो भने समाजमा अराजकता भित्रन्छ ।’

सकारात्मक आलोचना के हो भन्ने कुरा बुझाउन आवश्यक रहेको भण्डारी बताउँछन् । ‘विरोध गर्न पाइन्छ, तर स्वतन्त्रताको नाममा स्वछन्दता, अराजकता, लोकतान्त्रिक मुलुकको लागि स्वाभाविक होइन,’ उनले थपे, ‘अराजकताले त स्वतन्त्रतालाई नै अप्ठ्यारोमा पार्छ । स्वतन्त्रता दुरुपयोग गर्न होइन भन्ने बुझ्नुपर्छ ।’

तर, दण्डित गर्ने नाममा सरकार निरंकुश हुन नहुने भण्डारीको तर्क छ । ‘अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतालाई निरुत्साहित गर्ने, कुण्ठित गर्ने काम सरकारले गर्नु हुँदैन’, उनले भने ।

सञ्जालमा के बोल्ने र के नबोल्ने भन्ने कुराको सिकाइमा राज्यले ध्यान दिनुपर्ने भण्डारीको भनाइ छ । डिजिटल साक्षरताको विषयलाई सरकार र अन्य निकायले पनि प्राथमिकताको साथ कार्यक्रम र अभियान सञ्चालन गर्नुपर्ने उनले बताए ।

संविधानमा प्रेस स्वतन्त्रतासँग सम्बन्धित र सामाजिक सञ्जालसँग सम्बन्धित सबै कानुनमा यी कुरा उल्लेख गरिएको छ । मुलुकी अपराध संहिता २०७४ को दफा १८३ मा ज्यान मार्ने उद्योग गर्न नुहनेसम्बन्धी व्यवस्था गरिएको छ । यो कसुर गर्ने अभियुक्तलाई १० वर्षसम्म कैद र एक लाख रुपैयाँसम्म जरिवाना हुने व्यवस्था छ । तर, कैदको न्यूनतम हद भने उल्लेख गरिएको छैन ।

मुलुकी फौजदारी कार्यविधि संहिता, २०७४ अनुसार ज्यान लिने उद्योग भन्नाले व्यक्तिको ज्यान लिने मनसाय हो । हत्या जस्तै ज्यान मार्ने उद्योग पनि एक गम्भीर प्रकृतिको अपराध भएकाले यस्तो अपराध गर्नेलाई फौजदारी न्याय प्रणाली अन्तर्गत दण्ड सजाय व्यवस्था गरिएको छ ।