जाडोमा छाला सुख्खा हुने, फुट्ने, रातो हुने, बिबिरा आउने, हातखुट्टा सुन्निने लगायतका छालासम्बन्धी विभिन्न समस्या देखिने गर्दछन् । यस्ता समस्याबाट बच्न, छालालाई चिल्लो बनाइराख्न आवश्यक हुने चिकित्सकहरू बताउँछन् । चिसो मौसममा धेरैलाई छालामा एलर्जीको समस्या देखिनुको कराण के हो ? कस्ता समस्या देखिन्छन् ? बच्न के गर्ने ? यिनै विषयमा छालारोग विशेषज्ञ डा. उमा केएलसँग गरिएको कुराकानी–

चिसो मौसममा धेरैलाई छालामा एलर्जीको समस्या देखिनुको कारण के हो ?
एलर्जी भन्ने कुरा चिसोमा मात्रै सीमित छैन । गर्मी मौसम, वर्षायाम र चिसो सबै मौसममा फरक फरक खालको एलर्जी हुन्छ । तर जाडोमा हुने एलर्जी विशेषगरी घामको हुन सक्छ । किनकी गर्मीमा त हामी गर्मी हुन्छ भनेर घामबाट जोगिन्छौँ भने जाडोमा घाम ताप्छौँ । त्यसले गर्दा घामको एलर्जी हुनसक्छ ।

त्यस्तै कसैकसैलाई उलनको कपडा लगाउँदा चिलाएर एलर्जी हुने सम्भावना हुन्छ । यसबाट जोगिन भित्र कटन कपडा लगाएर मात्रै उलनको लुगा लगाउनु उचित हुन्छ । त्यस्तै घामको हकमा कस्तो हुन्छ भने सन्सक्रिम त लगाउनुपर्छ नै । तर सन्सक्रिमले सतप्रतिशत सुरक्षा दिँदैन ।

त्यसैले बाहिर खुल्ला ठाउँमा जाँदा सन्सक्रिम लगाएर छाता ओढ्ने, ह्याट लगाउने गर्नुपर्दछ । जाडोमा धेरैजसो भाग त लुगाले ढाकिएको हुन्छ, तर लुगाले नढाकिएको अनुहार, घाँटी, हात लगायतका भागहरू जोगाउन छाता ओढ्ने लगायतका कुरामा ध्यान दियो भने चिसो मौसममा आउने एलर्जीबाट जोगिन सकिन्छ ।

एलर्जी आउँदा देखिने लक्षणहरू कस्ता कस्ता हुन्छन् ?
एलर्जी आउँदा छालामा मजाले देखिने खालको रातोपन हुनसक्छ भने कसैलाई सानो सानो बिबिरा आउन सक्छ ।

त्यो एलर्जी बढ्दै गयो भने ठूलाठूला डाबर आउनसक्छ । जाडो महिनामा प्राकृतिक ढंगले गर्मी मौसमको तुलनामा छाला सुक्खा हुन्छ । त्यसैमाथि हुने सुखापनले झनै बढाउने काम गर्छ ।

छाला सुख्खा भयो भने चिलाउँछ । त्यसैले छालालाई एकदमै राम्रो मस्चराइजर गरेर राख्नुपर्छ । चिल्लो पदार्थ नरिवलको तेल, बडी क्रिम, भ्यास्लिन लगायतको प्रयोग गर्न सकिन्छ । ओठ फुट्ने समस्या पनि चिसो मौसममा धेरै हुने भएकाले ओठलाई चिल्लो बनाइराख्न भ्यास्लिन लगाउने लगायतका कुरामा ध्यान दिनुपर्छ ।

छालामा एलर्जी आउने कुरामा खानपानले पनि फरक पार्ने हो ?
खानपानले त्यति फरक पार्दैन । यदि खानेकुराको एलर्जी हो भने त्यो जाडो मौसममा मात्रै सीमित रहँदैन । जुनसुकै मौसममा पनि आउन सक्छ । एलर्जी भन्नेबित्तिकै हामी सबैको ध्यान प्रायः खानेकुरामै जान्छ । तर धेरैजसो अवस्थामा खानेकुराले भन्दा बाहिरी कुराले एलर्जी गरेको हुन्छ ।

धुलोधुवाँ, घाम भुवादार कपडाहरू, कुनै जिवजन्तु छुँदा, करेसाबारी या बगैचामा भएका बोटबिरुवाबाट पनि कतिपयलाई एलर्जी भएको पाइन्छ ।

एलर्जी सबैलाई फरक फरक कुराको हुन्छ । जस्तै कसैलाई कुनै खानाले एलर्जी गराइरहेको छ त्यो खाना बार्नैपर्छ । कुनै पनि यस्तो औषधी छैन त्यो खाएर एलर्जी कम हुन्छ । त्यसैले कसैलाई अण्डाको एलर्जी छ भने उसले अण्डा खानै हुँदैन । तर चिसो मौसममा देखिने एलर्जी खानेकुरा भन्दा पनि वातावरणीय प्रभावले बढी देखिन्छ ।

तपाइंँले सन्सक्रिमको कुरा गर्नुभयो । सन्सक्रिमले भिटामिन डी को कमी गराउँछ भनिन्छ नि ?
भिटामिन डी हाम्रो शरीर आफैँले बनाउने एउटा भिटामिन हो । जब हाम्रो छाला घामको एक्सपोजरमा आउँछ तब भिटामिन डी बन्न सुरु हुन्छ । त्यसैले हाम्रो छालालाई अनिवार्य घाम चाहिने रहेछ मैले सन्सक्रिम लगाएर भिटामिन डीबाट बञ्चित भएँ भन्ने आम सोचाई छ ।

तर विभिन्न रिसर्च तथा साइन्सको कुरा गर्ने हो भने अहिलेसम्म कुनै पनि सन्सक्रिम लगाएर भिटामिन डी रोकिन्छ भनेर पुष्टि गरेको छैन यो एउटा भ्रम मात्रै हो ।

भिटामिन डी नलगाएको व्यक्तिमा भिटामिन डी को कमी हुने र नलगाएको व्यक्तिमा पर्याप्त मात्रामा भिटामिन डी हुन्छ भन्ने पनि छैन । सन्सक्रिम नलगाउने व्यक्तिमा पनि भिटामिन डी कमी भएको पाइएको छ ।

त्यसैले एलर्जीबाट जोगिनमात्रै होइन, घामको किरणले अनेक तरिकाबाट हाम्रो छालालाई बिगार्छ । जस्तै नराम्रो खालको तिलकोठी ल्याउने, सेतो छाला भएका व्यक्तिहरूमा छालाको क्यान्सर गराउने, अनुहारमा छिटो बुढ्यौलीपन ल्याउने जस्ता समस्या देखिन्छन् । यी सबै समस्याबाट जोगिनका लागि पनि सन्सक्रिम एकदमै महत्वपूर्ण हो ।

कुन उमेरमा कति एचपिएफको सन्सक्रिम लगाउने ?
बच्चाहरूको लागि छुट्टै किट सनब्लक भनेर पाउँछ भने वयस्कहरूका लागि पनि छुट्टै पाइन्छ । तर वयस्कहरूले लगाउने सन्सक्रिम बच्चालाई लगाइदिँदा पनि केही हुँदैन । एचपीएफ १५ देखि ५० सम्म पाइन्छ ।

बच्चाहरूको क्रिम प्रायः १५ देखि २० एचपीएफको हुन्छ । तर ४०– ५० एचपीएफ लगाउँदा पनि यसले असर केही गर्दैन । एचपीएफ भनेको कुनै केमिकल नभएर सन प्रोटेक्सन फ्याक्टर हो । जसले घामबाट कति प्रतिशत जोगाउँछ भन्ने बुझाउँछ ।

एलर्जी देखिएको कस्तो अवस्थामा अस्पताल जाने ?
अस्पताल जानुभन्दा पहिले हामीले रोकथामका उपाय अपनाउनुपर्‍यो । जस्तै आफ्नो छालालाई चिल्लो बनाएर राख्ने, नियमित सन्सक्रिम लगाउने, त्यो बाहेक अर्को महत्वपूर्ण भनेको पर्याप्त मात्रामा पानी पिउनुपर्छ । किनकी गर्मीको तुलनामा चिसोमा प्यास कम लाग्छ । प्यास लाग्दा मात्रै पानी खाएर पुग्दैन । त्यसैले सम्झेर दिनमा २ देखि ३ लिटर पानी पिउनै पर्छ ।

त्यस्तै आफूलाई कुनै कुराको एलर्जी छ भने त्यो कुराबाट जोगिनुपर्छ । जस्तै भित्र फर भएको वा उलनको लुगाबाट एलर्जी छ भने भित्र कटनको लुगा लगाउने, कुनै जीवजन्तुबाट एलर्जी छ भने जीवजन्तुको सम्पर्कमा नआउने, धुवाँधुलोको एलर्जी छ भने बाहिर हिँड्दा मास्क लगाएर हिँड्ने लगायत आफ्नो तर्फबाट गर्न सकिने सतर्कताका उपाय अपनाउनुपर्‍यो ।
यो सबै गर्दागर्दै पनि एलर्जी आइहाल्यो भने जतिसक्दो चाँडो नजिकको छालारोग विशेषज्ञलाई देखाउनुपर्छ । कुनै पनि औषधी पसल वा मेडिकलबाट औषधी किनेर खानुहुँदैन ।

अहिले हामी चिसो मौसमको सुरुवाती अवस्थामा छौँ । यतिबेला छालाको एलर्जीको समस्या लिएर कत्तिको बिरामी आउने गरेका छन् ?
एलर्जी मात्रै नभएर जाडोमा धेरै बल्झिने खालका समस्याहरू लिएर बिरामी आउने गरेका छन् । गर्मी मौसममा आफैँ हराउने तर जाडो सुरु भइसकेपछि बल्झिने खालका समस्या जुन चिसो मौसममा एकदमै धेरैलाई देखिन्छ । जुन एकदमै चिलाउने हुन्छ । त्यस्तै अर्को सोरियासिस् हो भने चिल्ब्लेस पनि धेरैलाई देखिने गरेको छ ।

जसमा हात र खुट्टाको औंलाको टुप्पोमा सुन्निने, दुख्ने चिलाउने हुन्छ । कपालमा चाया पर्ने कपालमा धेरै मात्रामा चाया परेर एकदमै चिलाउने हुन्छ । यस्ता समस्या चिसो मौसममा बल्झिन्छ । यस्तै यस्तै समस्या लिएर अहिले धेरै बिरामीहरू आइरहेका छन् । गर्मी मौसमको तुलनामा चिसोमा कपाल कम नुहाइन्छ, त्यसले गर्दा पनि चाया पर्ने समस्या धेरैलाई हुन्छ ।

कपालमा तोरीको तेल लगाउँदा पनि चाया बढाउने हो ?
कपालमा चाया भएको व्यक्तिलाई हामीले कुनै पनि तेल लगाउन सुझाव दिँदैनौँ । त्यसमा पनि तोरीको तेल च्यापच्याप धेरै हुने भएकाले नलगाउनु नै राम्रो हुन्छ । चाया भनेको एक प्रकारको फङ्गस वा किटाणु नै हो । अझ तेल लगाउँदा चाया कपालमै थुप्रिएर बस्छ र त्यसलाई झर्न दिँदैन ।

तेलले फङ्गसलाई पोषणको काम गर्छ र अझ बढाउने काम गर्छ । त्यसैले सकेसम्म चाया पर्ने समस्या भएको व्यक्तिले तेल लगाउँदै नलगाउने, लगाए पनि एक दुई घण्टा राखेर स्याम्पुले धोइहाल्नुपर्छ ।

कपाललाई दैनिक नुहाउनु हुँदैन भनिन्छ । खासमा कति दिनको फरकमा कपाल नुहाउनु राम्रो मानिन्छ ?
सामान्यतया हप्तामा २ पटक कपाल नुहाए पुग्छ । कसैलाई दैनिक नुहाउने बानी हुन्छ । स्वास्थ्यका लागि राम्रो हो । तर कपाल दैनिक नुहाउनु हुँदैन ।

कसैको कपाल धेरै चिल्लो खालको छ भने हप्तामा ३ पटकसम्म नुहाउन सकिन्छ । दैनिक कपाल नुहाउने सल्लाह भने हामीले दिँदैनौँ ।

अन्त्यमा तपाईँ छालारोग विशेषज्ञ भएको नाताले चिसो मौसममा छालालाई स्वास्थ राख्नको लागि के सुझाव दिनुहुन्छ ?
चिसो मौसममा हुने छालाको एलर्जीबाट बच्नका लागि मुख्यतया ३–४ वटा कुरामा ध्यान दिनुपर्छ ।
१) छाला चिल्लो बनाइरहने
छालालाई चिल्लो बनाउनका लागि तेल या बडि क्रिम लगाउन सकिन्छ । हाम्रोमा बडिलोसन लगाउने चलन छ । जुन राम्रो पनि हो ।
तर त्यसले हाम्रो शरीरलाई चाहिनेजति चिल्लोपना दिँदैन । त्यसैले बाक्लो खालको क्रिम या तेल लगाउनुपर्छ ।
त्यस्तै हामीले फेसवासको प्रयोग गर्दै आएका छौँ र त्यसले अलि सुख्खापन महसूस भइरहेको छ भने क्लिञ्जरको प्रयोग गर्न सक्छौं । त्यसले छालालाई सुख्खा हुन दिँदैन । वा २ पटक फेसवासको प्रयोग गर्ने गरेको छ भने एक पटक मात्रै गर्ने ।

२) पर्याप्त मात्रामा पानी पिउने
चिसो मौसममा वातावरण सुख्खा हुन्छ र हामीलाई तिर्खा पनि कम लाग्छ । गर्मी मौसमको तुलनामा पानी कम खाने गरिन्छ । त्यसैले तिर्खा नलागे पनि आवश्यकता अनुसार दिनमा कम्तिमा २ देखि ३ लिटर पानी पिउने ।

३) सन्सक्रिम लगाउने
घामबाट जोगिनको लागि सन्सक्रिम नियमित लगाउने । धुवाँधुलोको एलर्जी छ भने मास्क लगाउने लगायतका सतर्कता अपनाउनुपर्छ ।

यति गर्दागर्दै पनि छालामा केही समस्या देखियो भने जतिसक्दो चाँडो चिकित्सकलाई देखाएर उपचार गराइहल्नुपर्छ । जति ढिलो गर्‍यो, त्यति नै समस्या बल्झिनसक्छ र उपचारमा कठिनाई हुनसक्छ ।