काठमाडौं- ओडिसाको भुवनेश्वरस्थित केआईआईटी विश्वविद्यालयमा अध्ययनरत नेपाली विद्यार्थी प्रकृति लम्सालको शंकास्पद मृत्युपछि अन्य नेपाली विद्यार्थीमाथि भएको ज्यादतीबारे भारतीय पक्षले मंगलबार कारबाहीका विभिन्न ८ कदम चालेको छ।

त्यसैगरी नेपाली पक्षले पनि उक्त प्रकरणमा विभिन्न कोणबाट दोषीमाथि कारबाही चलाउन दबाब दिएको छ । मंगलबारको प्रतिनिधिसभामा सांसदहरूले उक्त प्रकरणलाई चर्कोसँग उठाए । शिक्षामन्त्रालयले त उचित कारबाही नगरिए ओडिसाका लागि विद्यार्थीको एनओसी रोक्ने चेतावनी दिएको छ । मंगलबार दिनभर विद्यार्थीका विभिन्न संगठनले नेपाल र भारत दुवैतिर प्रदर्शन गरे ।

एआईआईटीमा अध्ययनरत प्रकृतिको शव विश्वविद्यालयकै होस्टेलमा आइतबार शंकास्पद अवस्थामा भेटिएपछि त्यहीँ अध्ययनरत भारतीय युवा २१ वर्षीय अद्विक श्रीवास्तव पक्राउ परिसकेका छन् ।

श्रीवास्तविरुद्ध बीटेक (मेकानिकल) तेस्रो वर्षका विद्यार्थी २४ वर्षीय सिद्धान्त सिग्देलले कम्प्युटर तेस्रो वर्षमा अध्ययनरत बहिनी २० वर्षीया प्रकृतिको मृत्यु भएको खबर इन्फोसिटी प्रहरी थानामा आइतबार नै दिएका थिए ।

केआईआआईटी विश्वविद्यालयको बीटेक (मेकानिकल) तेस्रो वर्षमा अध्ययनरत अद्विक श्रीवास्तवले गरेको दुर्व्यवहारका कारण प्रकृतिले आत्महत्या गरेको उजुरी सिद्धान्तले गरेका थिए ।

उक्त प्रकरणको छानबिन मागसहित आन्दोलित नेपाली विद्यार्थीलाई केआईआईटी प्रशासनले बाहिरका युवा र सुरक्षागार्ड लगाएर कुटपिट र दुर्व्यवहारसहित निष्कासन गरेको थियो ।

उक्त विश्वविद्यालयमा अध्ययनरतमध्ये यस प्रकरणमा आन्दोलन गरेको भन्दै करिब ७ सय नेपाली विद्यार्थीको बिचल्ली हुने गरी उनीहरूलाई विभिन्न रेल स्टेशनमा लगेर बेवारिसे छाडिएको थियो ।

तर, यस प्रकरणलाई लिएर नेपाल र भारतमासमेत जनदबाब बढ्दै गएपछि केआईआईटी विश्वविद्यालय प्रशासन संकटमा पर्‍यो ।

त्यसपछि ओडिसा राज्य सरकारले समेत हस्तक्षेप गरेर उक्त प्रकरणमा उच्चस्तरीय छानबिन समितिसमेत बनाइसकेको छ ।

नेपाली विद्यार्थी प्रकृति लम्सालको मृत्यु र यससँग सम्बन्धित घटनाक्रमबारे मंगलबार साँझ काठमाडौंस्थित भारतीय दूतावासले ओडिशा सरकारका अधिकारी र कलिङ्गा इन्स्टिच्युट अफ इन्डस्ट्रियल टेक्नोलोजी (केआईआडईटी) सँग पनि समस्या समाधानका लागि पहल गरिरहेको जनाएको छ।

यी १३ पहल

१) केआईआईटी प्रकरणमा नेपाली विद्यार्थीमाथिको ज्यादतीले भारत र नेपाल तताएपछि काठमाडौंस्थित राजदूतावासले सिधै ओडिशा राज्य सरकारसँग संवाद भइरहेको जनाएको छ । केआईआईटी प्रशासनसँग पनि यसबारेमा यथाशीघ्र समाधानका लागि कदम चाल्न भनिएको दूतावासले जनाएको छ ।

२) ओडिशा राज्य सरकारले यस मामिलाको संज्ञान लिँदै यसमा संलग्न र गल्ती गर्ने अधिकारीविरुद्ध कारबाहीको कदम चालेको छ। आरोपित विद्यार्थीविरुद्ध फौजदारी मुद्दा दर्ता गरी उनलाई पक्राउ गरी न्यायिक हिरासतमा पठाइएको प्रहरी आयुक्तालय भुवनेश्वरले जानकारी दिएको छ ।

ओडिशा पुलिसले केआईआईटीका सुरक्षाकर्मीद्वारा विद्यार्थीमाथि गरेको दुर्व्यहारको पनि संज्ञान लिएर कारबाही थालेको छ । उनीहरूलाई पक्राउ गरी आपराधिक मुद्दा दर्ता गरिएको छ। ओडिशा पुलिसले घटनामा वस्तुनिष्ठ, निष्पक्ष र न्यायपूर्ण अनुसन्धान गर्ने आश्वासन दिएको छ ।

३) ओडिशा राज्य सरकारले केआईआईटीलाई निगरानीमा राखिएको जनाएको छ । अतिरिक्त मुख्य सचिव गृह विभागको नेतृत्वमा उच्चस्तरीय तथ्य खोज समिति गठन गरिएको छ । उच्चस्तरीय समितिको निष्कर्षका आधारमा उपयुक्त कानुनी र प्रशासनिक कारबाही गरिने भएको छ। विद्यार्थीहरूमाथि दुर्व्यवहारका रिपोर्टबारे पनि छानबिन भइरहेको छ । दोषीलाई कानुनबमोजिम जवाफदेही बनाइने ओडिशा राज्य सरकारले जनाएको छ ।

४) ओडिशा पुलिसले नेपाली विद्यार्थीका लागि २४ घण्टा र सातै दिन हेल्पलाइन नम्बर राखेको छ । +९१-८२८०३३३०१ नम्बरमा नेपाली विद्यार्थीहरूले सम्पर्क गरेर सहयोगको आवश्यकता परे उपयोग गर्ने सुविधा मिलाइएको ओडिशा राज्य सरकारले जनाएको छ ।

ओडिशा सरकारले नेपालीसहित सबै विद्यार्थीहरूको सुरक्षा, मर्यादा र सम्मान सुनिश्चित गर्न आफ्नो प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको छ । न्याय छिटो र निष्पक्ष रूपमा सुनिश्चित गर्न सबै आवश्यक कदमहरू चाल्ने राज्य सरकारले जनाएको छ ।

५) केआईआईटीले दुईजना सुरक्षा कर्मचारीको सेवा पनि खारेज गरेको छ । दुई वरिष्ठ होस्टल अधिकारीहरू र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध कार्यालयका एक वरिष्ठ अधिकारीलाई सोधपुछका लागि निलम्बन गरेको जनाएको छ ।

६) केआईआईटीका उपकुलपतिले आफ्ना कर्मचारीहरूको टिप्पणी र दुर्व्यवहारका लागि खेद प्रकट गर्दै सार्वजनिक रुपमा माफी मागेका छन् । सबै नेपाली विद्यार्थीहरूलाई नियमित पठनपाठनमा सामेल हुन पनि उनले अपील गरेका छन् ।

७) केआईआईटीले ‘साइन डाइ’ आदेश फिर्ता लिएको छ । नेपाली विद्यार्थीहरूलाई क्याम्पसमा फर्केर आफ्ना कक्षा सुचारु गर्न अपील गरेको छ । नेपाली विद्यार्थीलाई फर्कन सहज बनाउन क्याम्पसमा २४ घण्टा र सातै दिन कन्ट्रोल रुम स्थापना गरेको छ ।

८) केआईआईटी घटनाबाट सिर्जित समस्याको न्यायपूर्ण र वैधानिकरूपमा समाधान नगरिए भविष्यका लागि ओडिसा राज्यका विश्वविद्यालय/शिक्षण संस्थानमा अध्ययनका लागि प्रदान गर्दै आएको वैदेशिक अध्ययन अनुमतिपत्र (एनओसी) प्रदान गर्ने कार्य स्थगित गर्न सकिने चेतावनी शिक्षा मन्त्रालयले दिएको छ ।

९) यस प्रकरणमा नेपाली विद्यार्थीमाथि कुटपिट र दुर्व्यवहार गर्ने केआईआईटी विश्वविद्यालयका सुरक्षा गार्डहरू ४५ वर्षीय रमाकान्त नायक, रवीन्द्र नायक, जोगेन्द्र बेहेरा र बेगु बहेरा पक्राउ परेका छन् ।

भुवनेश्वर प्रहरीले यसअघि नै केआईआईटीमा अध्ययनरत प्रकृतिको शव विश्वविद्यालयकै होस्टेलमा शंकास्पद अवस्थामा भेटिएपछि त्यहीँ अध्ययनरत भारतीय युवा २१ वर्षीय अद्विक श्रीवास्तव पक्राउ गरिसकेको छ । उनलाई अहिले हिरासतमा राखेर अनुसन्धान भइरहेको छ ।

१०) केआईआईटी विश्वविद्यालय भुवनेश्वरमा अध्ययनरत नेपाली विद्यार्थी प्रकृति लम्सालको मृत्युपछि अन्य नेपाली विद्यार्थीमाथि मुख छाड्ने दुई महिला कर्माचारीले सामाजिक सञ्जालमा आएर माफी मागेका छन् । आफूलाई उक्त कलेजको प्राध्यापक बताउने मञ्जुशा पाण्डे अर्की महिलाले पनि फेसबुक पेज र ट्विटरमा भिडियो हाल्दै माफी मागेका हुन् ।

११) नेपाली विद्यार्थीहरूलाई दुर्व्यवहार प्रकरणमा केआईआईटी कलेज प्रशासनले पनि माफी मागेको छ । नेपाली विद्यार्थीलाई कलेजमा फिर्ता गराउन एउटा कन्ट्रोल रुम २४ सै घण्टा खुला राख्ने व्यवस्था पनि कलेजले गरेको छ। नेपाली विद्यार्थीहरूसँग आफ्ना कर्मचारीहरूले बोलेका केही कुरालाई लिएर कलेजले माफी मागेको हो ।

१२) ओडिसास्थित कलिङ्गा इन्स्टिच्युट अफ इन्डस्ट्रियल टेक्नोलोजी (केआईआईटी) विश्वविद्यालयको होस्टेलमा नेपाली विद्यार्थी प्रकृति लम्सालको मृत्युपछि उत्पन्न जटिल परिस्थितबारे बुझ्न र अनुसन्धानका लागि नेपाल प्रहरीको टोली मंगलबार नै बिहान पुग्यो । परराष्ट्रमन्त्री डा. आरजु राणा देउवाले नयाँ दिल्लीस्थित नेपाली दूतावासमा कार्यरत नेपाल प्रहरीको दुई जनाको टोली ओडिसातर्फ पठाइएको जानकारी दिइन् ।

१३) भारत सरकारले त्यहाँ रहेका नेपाली विद्यार्थीहरूको हित सुनिश्चित गर्न आवश्यक सबै कदमहरू चाल्ने भएको छ ।