काठमाडौं– फ्रेबुवरी महिनाको अन्तिम दिन आकाशमा एउटा दुर्लभ घटना घट्दैछ, जसमा सबै ग्रहहरू एकसाथ देखिँदै छन् ।

वास्तवमा फेब्रुअरी २८ मा हाम्रो सौर्य मण्डलका सात वटै ग्रह बुध, शुक्र, मंगल, बृहस्पति, शनि, युरेनस र नेप्च्युन एकसाथ देखिन लागेका छन् ।

प्रयागराज महाकुम्भ २०२५ सकिन लागेको छ, सोही बेलामा आकाशमा एउटा दुर्लभ घटना घटिरहेको छ, जसमा सबै ग्रहहरू एकसाथ देखिने छन् ।

यो खगोलीय घटनाले महाकुम्भको महत्वलाई थप विशेष बनाएको छ । किनभने, मानिसहरू विश्वास गर्छन् कि यस्ता आकाशीय घटनाहरूले आध्यात्मिक ऊर्जा बढाउँछन् । ग्रहको उपस्थितिमा महाकुम्भको साइत हेरिने गरिएको छ, जब जब ग्रहहरूमा परिवर्तन देखा पर्छ, तब तब कुम्भ मेला आयोजना हुने गरेको जानकारहरू बताउँछन् ।

खगोल विज्ञानमा रुचि राख्नेहरूका लागि फेब्रुअरी २८ विशेष हुनेछ । यो घटनालाई ‘ग्रहहरूको पङ्क्तिबद्धता’ वा ‘ग्रहको परेड’ भनिन्छ। ग्रहहरूको यो परेड फेब्रुअरी २८ को रातको चरममा पुग्ने छ, जबकि यो परेड गत महिना देखि नै जारी रहेको छ, त्यो दिन विशेष हुनेछ ।

यो पङ्क्तिबद्धता निकै दुर्लभ रहेको र आगामी १५ वर्षसम्म फेरि नदेखिने वैज्ञानिकहरूले बताएका छन् । यसपछि २०४० सालमा मात्रै यस्तो ग्रह परेड देख्न सकिन्छ । फेब्रुअरी २८ मा सबै ग्रहहरू छोटो समयका लागि सँगैसँगै देखिने छन् ।

यसलाई हेर्नका लागि सहर भन्दा अलि टाढा खुला मैदानमा जानु राम्रो हुने विज्ञहरू बताउँछन् । यस अवधिमा मौसम सफा भए युरेनस र नेप्च्युन बाहेक सबै ग्रहहरू नाङ्गो आँखाले देख्न सकिन्छ। युरेनस र नेप्च्युन हेर्न चाँही टेलिस्कोप चाहिन्छ ।

यस्तो ठूलो पङ्क्तिबद्धता सामान्यतया ५ वा ६ ग्रहहरू भइरहेका हुन्छन् तर फेब्रुअरी २८ मा भने सबै ७ ग्रहको पङ्क्तिबद्धता भइरहेको छ, जुन दुर्लभ दृश्य हो। सौर्यमण्डलमा भइरहेको यो अचम्मको घटना जनवरी २०२५ मा सुरु भएको हो भने अब फेब्रुअरीमा ८ मा अन्त्य हुनेछ । 

जनवरीबाट सुरु भएको ‘प्यारेड अफ प्लानेट्स’मा शुक्र, मंगल, बृहस्पति, शनि, युरेनस र नेप्च्युन देखिएका थिए । ग्रह परेड फेब्रुअरीमा चरममा पुग्ने अपेक्षा गरिएको छ, अब बुध पनि परेडमा सामेल हुनेछ । बुध सूर्यको सबैभन्दा नजिक घुम्छ, यो सातौँ अतिरिक्त ग्रह हो, जसले यो ग्रह परेड पूरा गर्ने विश्वास गरिन्छ, जसका कारण यस वर्षको फेब्रुअरी २८ मा सौर्यमण्डलका सबै ग्रहहरू आकाशमा एकसाथ देखिन लागेका हुन । बुध ग्रह सामान्यतया रातमा देखिँदैन, किनभने यो सधैँ आकाशमा सूर्यको धेरै नजिक हुन्छ । 

यसको मतलब यो छ कि यो केवल गोधूलिमा देख्न सकिन्छ, सूर्यास्त पछि वा सूर्योदय अघि, जब यो अधिकतम दूरीमा हुन्छ अर्थात् सूर्यबाट सबैभन्दा टाढा भएको बेला मात्रै देख्न सकिन्छ ।

नासाका अनुसार ग्रहहरूको पङ्क्तिबद्धताले धेरै फरक घटनाहरूलाई सङ्केत गर्छ । जब हाम्रो सौर्यमण्डलका ग्रहहरू सूर्यको वरिपरि घुम्छन्, तिनीहरू कहिलेकाहीँ विरोध र संयोजन भनिने घटनाहरूमा अन्तरिक्षमा पङ्क्तिबद्ध हुन्छन् । ग्रहहरूको पङ्क्तिबद्धताले हाम्रो आकाशमा अन्य ग्रहहरू, चन्द्रमा वा चम्किलो ताराहरूसँग स्पष्ट लाइनअप पनि बन्न सक्छ । 

त्यसैले ग्रहहरूको परेड हेर्न मन छ भने तपाईँ शहरको बत्तीहरूबाट टाढा खुला ठाउँमा जान सक्नुहुन्छ, जहाँ आकाश र मौसम सफा भएको छ ।

नासाका अनुसार ग्रहहरूको परेड एक दिनको कार्यक्रम होइन किनकि ग्रहहरू धेरै सुस्त गतिमा चल्छन् । धेरै ग्रहहरू हेर्ने अवसरहरू सामान्यतया धेरै हप्तादेखि एक महिना वा बढीसम्म रहन्छ । पाँच ग्रहको घटना पनि धेरै दिनसम्म चल्छ किनभने बुध केही समयको लागि सूर्यको किरणबाट बाहिर निस्कन्छ र फर्कन्छ । –न्युजकारखानाबाट