काठमाडौं- आफ्नै बोली र कार्यशैलीका कारण दुई जिल्लाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी (सीडीओ)ले स्पष्टीकरण दिनुपरेको छ ।

गृहमन्त्री रमेश लेखकले पर्साका प्रमुख जिल्ला अधिकारी गणेश अर्याल र महोत्तरीका प्रजिअ लालबाबु कवारीलाई बुधबार मन्त्रालयमै झिकाएर स्पष्टीकरण सोधेका हुन् ।

गृहमन्त्री लेखकको सचिवालयका अनुसार मधेश प्रदेशअन्तर्गतका दुई सीडीओमध्ये एकजनालाई घूस प्रकरण र अर्कालाई सार्वजनिक रुपमा दिएको अभिव्यक्तिका कारण स्पष्टीकरण सोधिएको हो ।

महोत्तरीमा सीडीओ कवारीलाई जिल्ला प्रशासन कार्यालयमै कार्यरत एकजना कर्मचारीले सेवाग्राहीबाट २० हजार रुपैयाँ घूस लिएको प्रकरणमा स्पष्टीकरण सोधिएको हो ।

उता पर्साका सीडीओ अर्याललाई भने ३० कात्तिकमा उपभोक्ता हित संरक्षण मञ्च नेपालको २९ औँ साधारण सभाका क्रममा दिएको विवादित अभिव्यक्तिका कारण स्पष्टीकरण सोधिएको हो ।

‘दुवैजनालाई गृहमन्त्रीज्यूले मौखिक स्पष्टीकरण लिनु भएको छ । उहाँहरूलाई सचेत गराएर पठाइएको छ’, मन्त्री लेखकको सचिवालयका एक सदस्यले भने, ‘अहिलेलाई मौखिक स्पष्टीकरण मात्रै लिइएको छ । थप कारबाही गर्ने निर्णय भएको छैन ।’

अर्यालले भनेका थिए, ‘म भए आगो लगाइदिन्थेँ’

बुटवलको सिद्धार्थ बाल तथा महिला अस्पताल आम्दामा २०८० मंसिर १२ गते सुत्केरीको मृत्यु भयो । सुत्केरी भएर तीन केजीको छोरा जन्मियो भन्दै अस्पताल प्रशासनले परिवारलाई बधाई पनि दियो ।

तर त्यही अस्पतालले गुल्मी सत्यवती गाउँपालिका ठूलो लुम्पेमककी ३५ वर्षीया भवानी राष्कोटी मगरको प्रसूतिपछि मृत्यु भएको खबर केही बेरमै दियो । त्यसपछि तनाव हुँदा आफन्तले अस्पतालका मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट डा राजेन्द्र बस्यालमाथि हातपात गरे । अस्पतालमा पनि तोडफोड भयो ।

स्वस्थ छोरा जन्मियो भनेर बधाई दिएको अस्पतालले आमाको मृत्यु प्रकरणमा गैरजिम्मेवारपूर्ण व्यवहार देखाउँदा उक्त घटना हुन पुगेको रुपन्देही प्रशासनको निष्कर्ष थियो । एक लाख मान्छेमा एकजनालाई लाग्ने भनिएको पाठेघर संकुचनको समस्या हुँदा ‘ब्लड सर्कु्लेशन’ रोकिएर हर्ट एट्याकका कारण उनको मृत्यु भएको पोस्टमार्टम प्रतिवेदनले देखायो ।

के भनेका थिए अर्यालले ?

भिडियो स्रोत : घण्टाघर टीभी

त्यसबेला रुपन्देहीको प्रमुख जिल्ला अधिकारी थिए गणेश अर्याल । उक्त प्रकरणमा डाक्टर कुटिएको भन्दै नेपाल चिकित्सक सघंले देशब्यापी आन्दोलनको धम्की दियो । अर्याललाई सीडीओको जिम्मेवारीबाट हटाउन भन्दै त्यसबेला नेपाल चिकित्सक संघले गृहमन्त्रीको ध्यानाकर्षण पनि गराएको थियो ।

त्यही प्रकरणलाई लिएर हाल पर्साको प्रमुख जिल्ला अधिकारी रहेका अर्यालले गत कात्तिक ३० गते वीरगञ्जको एउटा कार्यक्रममा विवादास्पद अभिव्यक्ति दिए ।
उक्त प्रकरणबारे उपभोक्ता हित संरक्षण मञ्च नेपालको २९ औँ साधारण सभामा धारप्रवाह भाषण दिएका अर्यालले रुपन्देहीको घटनाबारे पर्सा आएपछि बोल्दा अब समस्या नहुने बताए ।

अर्यालका अनुसार आम्दा अस्पतालले सुत्केरी मृत्यु प्रकरणमा गैरजिम्मेवारपूर्ण व्यवहार देखाएको थियो । ‘बच्चा जन्मिएपछि बधाई दिएको अस्पतालले सुत्केरीको मृत्युपछि शव मर्चरी भ्यानमा राखिदियो । आमाको मृत्यु भइसक्यो लिएर जाऊ भनेर ठाडठाडै भनिदियो । अस्पताले ठाडो शैलीमा त्यसो भन्दा आफन्त कस्तो अवस्थामा पुगे होला ?’, उनले भने, ‘विरामीको मुखमा हेरेर कुरा गर्नुछ छैन । तिम्रो मान्छे मर्‍यो भनिदिँदाखेरी हुँदैन तोडफोड ? म भए त आगो लगाइदिन्थेँ, धन्न तोडफोड मात्रै भएछ ।’

उनले ती सुत्केरीका आफन्तले अस्पताल तोडफोड मात्रै गरेको तर आफू भए आगो नै लगाइदिने भनेर दिएको यही अभिव्यक्तिले गृहमन्त्रीसमक्ष स्पष्टीकरण दिनु परेको हो ।

‘म आज पहिलो चोटी यो विषय राख्दैछु अन्त मैले कुरा राखेको छैन । रुपन्देहीमा हु्न्जेल यसबारे बोल्न मिलेन, त्यही भएर आज म बोल्दैछु । ती मान्छेबारे कल्पना गर्नुस् त कस्तो भयो होला ?’, उनले भने. ‘त्यसबेला तोडफोड भयो, डाक्टरमाथि अलिअलि हातपात भएकै हो। त्यसपछि चिकित्सक संघले अस्पताल तोडफोड र हातपात गर्नेलाई ५ वर्ष थुन् भनेर दबाब दिए । तर मैले तत्कालीन उपप्रधान तथा गृहमन्त्रीलाई मैले मान्छे थुन्दिनँ भनेँ ।’

उनले उक्त प्रकरणमा अस्पतालकै गल्ती भएकाले माफीसमेत नमागेको बताए । ‘सरी, बचाउन सकिनँ भनेर माफ माग्दा उस (अस्पताल) को लाइसेन्स सकिन्छ ? शव भ्यानमा हालिदिएर तिम्रो आफन्तको लाश लिएर जाऊ भनेर ठाडै भन्दा कसको रगत उम्लिँदैन ?’, उनले थपे, ‘चिकित्सक संघका अध्यक्ष अनिल कार्कीले डाक्टर कुट्नेलाई नथुने देशव्यापी आन्दोलन हुन्छ भनेर फोन गरे । मैले कुनै हालतमा मान्छे थुन्दिनँ जस्तोसुकै दबाब सहन सक्छु भनेँ ।’

उनले उक्त सम्बोधनका क्रममा गड्यौँला जस्तो सात ठाउँ बेरिएका अक्षर लेख्ने डाक्टरले आक्रमण भयो भनेर गुनासो गर्न नमिल्ने बताए । ‘कम्तीमा प्रेसकिप्सन लेख्दा मान्छेले, बिरामीका आफन्तले बुझ्ने हुनुपर्छ । त्यसबेला त्यही अस्पतालले नसक्ने हु्ँदा मान्छे बचाउन अन्त लानु भनेर किन नभनेको ?’, अर्यालले भने, ‘उक्त प्रकरण मिलाएर सुत्केरीको शव बुझ्ने काम भएपछि रुपन्देहीका सबै प्रमुख र मेडिकल सुपरीटेन्डेन्ट राखेर आधारभूत कुरा पूरा होस् भन्यौँ। बिरामी र आफन्तले बुझ्नेगरी प्रेसकिप्सन लेख्नुस् भन्यौँ । बिरामीसँग आएको कुरुवालाई सबै कुरा बताउनुस् भनेका थियौँ।’

प्रशासनकै कर्मचारीले २० हजार घूस

यही ७ मंसिरमा अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोगको बर्दिबासस्थित क्षेत्रीय कार्यालयको टोली जिल्ला प्रशासन कार्यालय महोत्तरीमा छिर्‍यो ।

समग्र जिल्लाकै भ्रष्टाचार, अनियमितता र बदमासी रोक्ने अभिभारा खासमा प्रमुख जिल्ला अधिकारीसँग हुन्छ । अख्तियारका कार्यालय सबै जिल्लामा छैनन् । त्यसैले अख्तियारले गर्ने भ्रष्टाचार नियन्त्रणको काम पनि जिल्लामा प्रमुख जिल्ला अधिकारीले गर्नुपर्ने हुन्छ ।

तर ७ मंसिरमा जिल्ला प्रशासन कार्यालय महोत्तरीमा बिचित्रको घटना भयो। भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्ने अभिभारा बोकेको महोत्तरी प्रशासनकै एकजना कर्मचारी २० हजार रुपैयाँ घुससहित अख्तियारको फन्दामा परे । घूससहित अख्तियारको हिरासतमा पुग्ने कर्मचारी थिए जिल्ला प्रशासन कार्यालयको मुद्दा शाखाका नायब सुब्बा अशोककुमार यादव ।

अख्तियारको टोलीले उनलाई सेवाग्राहीबाट मुद्दा मिलाउने नाममा लिएको २० हजार रुपैयाँ घुससहित रंगेहात समातेको थियो । सवारी ज्यान मुद्दामा सवारी धनी पक्षले पीडितपक्षलाई दिने क्षतिपूर्ति तथा क्रिया खर्चबाट लिएको २० हजार रुपैयाँ घूससहित उनी कार्यालयबाटै समातिएपछि प्रमुख जिल्ला अधिकारी कवारी पनि विवादमा तानिए ।

आफूमातहतका कर्मचारी घूससहित अख्तियारको फन्दामा परेपछि सीडीओ कवारीमाथि प्रश्न उठेको थियो । खासमा कवारीको घर महोत्तरी नै हो । उनी अहिले गृहजिल्लाको सीडीओ छन् ।

उनको विवादको श्रृंखला नयाँ होइन । पटक पटक विवादमा परिरहने उनी जिल्लामा सुशासन कायम चुकेको निष्कर्षसहित गृ‌हमन्त्री लेखेकले स्पष्टीकरण सोधेका हुन् ।

सप्तरीको सिडिओका रुपमा कार्यरत रहेका बेला पनि कवारी विवादमा परेका थिए । त्यहीकारण उनी गोरखाको सिडिओका रुपमा हाजिर गर्नै गएनन् । तत्कालीन प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ को पालामा सप्तरीबाट गोरखा सरुवा भएका उनी त्यसबेला हाजिर हुनै पाएनन् ।