हिलारीको घरमा पाएको त्यो न्यानो आतिथ्य ! | Khabarhub Khabarhub

नियात्रा

हिलारीको घरमा पाएको त्यो न्यानो आतिथ्य !



पृथ्वीको त्यो दक्षिण गोलार्धमा, दुईवटा देशलाई काखी च्यापेर प्रशान्त महासागरमा पल्टेको महादेशमा कुनै दिन पाइला हाल्न पाइएला, कङ्गारुको धर्ती भनेर चिनिने महाद्वीपमा आँखा चाल्न पाइएला र जीवनको त्यो उमेरमै त्यहाँ गइएला भन्ने कल्पनासम्म थिएन आफूलाई । तर भाग्यमा सायद भावीले लेखेको रैछ – कसरी मेटिन्थ्यो र ! कुरोको चुरो के थियो भने विदेशमा बसेर विदेशबाट विदेश भ्रमणका लागि मलाई विदेशै हानिने मौका आइपर्‍यो ।

त्यतिखेर म एशियाली विकास बैंक (एडीबी)को प्रधान कार्यालय फिलिपिन्सको मनिलामा जागिर गर्थें । गनेर ल्याउँदा मनिलाको पासीग अलेक्जाण्डा कन्डोमिनियममा बसेकै पनि डेढ वर्ष भैसकेको रहेछ । सोही बैंकको वार्षिक बैठक फ्रान्सको बैँसालु शहर निसमा भएथ्यो । सन् १९९५ मे महिनामा त्यो बैठक न्यूजिल्याण्डको अक्ल्याण्डमा हुने टुङ्गोटाङ्गी भएथ्यो ।

मेरो अड्डामा थुप्रै साथीका अलावा कार्यकारी निर्देशक उ सो थ्वीन, वैकल्पिक निर्देशक डा. शैयद् महमद कादिर, म स्वयम्‌ र निजी सचिव मालु रोक्आ अब अक्ल्याण्डतर्फ हानिने सुरसार भयो । अरू साथीहरू पनि थुप्रै त्यसतर्फ हिँडे । डा. बिन्दुकान्त लोहनी पनि त्यसतर्फ जानुभयो । मलाई असाध्य माया गर्ने बर्मेली निर्देशक सो थ्वनिले सँगै जानुपर्छ भनी आग्रह गर्नुभयो । मनैदेखि, पेटैदेखि माया गर्ने भएकाले मैले नाइँनास्ती गर्ने कुरा थिएन ।

हामी मनिलादेखि अक्ल्याण्ड, फेरि अक्ल्याण्डदेखि सिङ्गापुर र मनिलासम्म साथसाथै यात्रा गर्न कस्सियौँ । पोहोर साल निरुमा जाँदा मैले श्रीमती गुनालाई पनि साथै लगी युरोपका मुख्यमुख्य देशहरू घुमाएको थिएँ । यसपटक भने हाम्री छोरी मनिला त्यहीँ जन्मेकी, ऊ भर्खर पाँच महिनामात्र लागेकी र विराटनगरबाट जानुभएका बुवा–आमा पनि मनिलामै हुनु भएकाले म एक्लै त्यसतर्फ लस्किएँ । सो थ्वीनकी श्रीमती भने पार्किन्सनको बिरामी भएकीले एक्लै हुनुहुन्थ्यो । कुरो अप्रिल ३०, १९९५ को हुनुपर्छ जस्तो लाग्छ ।

हिँड्नुअघि अर्थ मन्त्रालयका मित्र लालशङ्कर घिमिरेसँग कुरा भएथ्यो । अर्थमन्त्री भरतमोहन अधिकारी र सचिव रामविनोद भट्टराई पनि नेपालको प्रतिनिधित्व गर्दै सिङ्गापुर हुँदै अक्ल्याण्ड हिँड्ने कार्यक्रमको जानकारी उहाँबाटै पाएँ । जुधाएर हेर्दा सिङ्गापुरबाट एउटै जहाजमा पर्ने भइएछ । मीठो कौतुहलले सरर्र जिउभरि छाउने नै भयो ।

साँझ झमक्क छिप्पिदै गर्दा हाम्रो जहाज चाँगी विमानस्थलमा ओर्लियो । करिब ३ घण्टाजति ट्रान्जिटमा समय काट्नु थियो । केहीबेर करमुक्त पसल हुँदी नजरें, किनमेल गरेपछि चेकइन र सुरक्षा जाँच गरेर सोझै जहाज उड्ने गेटतिरकै लाउजमा पुगियो । अर्थमन्त्री र अर्थसचिव आउनुपर्ने बेला टरिसक्यो, म चाहिँ एकोहोरो आँखा ओछ्याएर उहाँहरूलाई नियालिरहेथें । अब त बोडिर्ङ समय भयो, माईकबाट घोषणा पनि भयो । तैपनि उहाँहरू आउनुभएन ।

दिक्क मानेर उभिएको मात्र के थिएँ, उहाँहरू दुवैजना टुप्लुक्क आइपुग्नुभयो हस्याङ्फस्याङ गर्दै । अभिवादन र भलाकुसारी पनि हामीले लाइनमै बसेर सिध्यायौँ । ऊ सो थ्वीनले दुवैजनालाई चिन्नुहुन्थ्यो, उहाँ पनि दङ्ग पर्नुभयो ।

अब हामी सिड्नीतर्फ हाँकियौँ, दुईतले बोइ ७४७ जम्बो जेटको माथिल्लो तलामा बसेर । जहिले पनि मलाई माथिल्लो तलामा त्यो पनि झ्यालमा बसेर रमिता हेर्नुपर्ने, पहिले दुईतले जहाज चढ्दा, अनुनय(विनय गर्दा पनि मिलेको थिएन । यसपटक भने ‘चेक इन’ काउन्टरमै हात जोडेर माथिल्लै तलाको सिट लिइ छाडेँ । फेरि छेउमै भरतमोहन अधिकारी पनि हुनुभएकाले र धेरै समयपछि नेपालीमा कुरा गर्न र हाँस्न पाइएकाले म मनमनै गद्गद थिएँ ।

आठ/१० घण्टाको यात्रापछि सिड्नीमा त्यो विमान हाम्रो भारबाट मुक्त भयो । सिडनीबाट अक्ल्याण्ड जानु थियो । हामीलाई दुई घण्टाको ट्रान्जिट बाँकी थियो । सफा आकाश, सुनौलो विहानी, रमाइलो जमघट र मीठो यात्रा भएकाले हामीलाई बाहिरतिर चिहाउँदैमा बितेको पत्तै भएनछ ।

कवि तथा गीतकार एस्पी कोइराला ।

‘चेक इन’ गर्ने बेलामा न्यूजिल्याण्डको भिसा किन ब्रिटिस राजदूताबासले गरेको भन्नेमा एकछिन गलफत्ती पर्‍यो । काउन्टरकी गोरी मैयालाई रामविनोदज्यूले सम्झाएपछि चुइँक्क नबोली बल्ल झ्याम्म छाप ठोकिदिइ र ढोका खोली । हामी नेपाली त्यो पनि रातो पासपोर्टवाला विशिष्ट व्यक्तिहरूलाई पनि सोधपुछ गर्ने चलनले मुटुलाई च्वास्स घोच्नु स्वाभाविकै थियो ।

समुद्रमाथिको दिक्कलाग्दो उडानबाट जब हामी अक्ल्याण्डको हरियालीले ढपक्क लमतन्ने धर्तीमा उत्रियौँ, तब न्यूजिल्याण्डको परराष्ट्र मन्त्रालयका अधिकृत र एशियाली विकास बैंकका केही अधिकारीहरूले हातहातै हाम्रो पासपोर्ट, सुटकेस आदिउदीका औपचारिकताहरू मिलिक्कै पूरा गरिदिए । हामी आआफ्नो थानामानातिर लाग्यौँ । बैंकका धेरै स्टाफहरू, निर्देशक सो थ्वीनसहित डा. विन्दु लोहनी सबै सम्मेलन कक्ष आउटी सेन्टर छेउमै एउटा होटेलमा बस्यौँ । अर्थमन्त्री भरतमोहन अधिकारी र रामविनोद भट्टराई अलिपर अर्कै होटेलमा बस्नुभयो ।

दक्षिण प्रशान्त महासागरमा अवस्थित न्यूजिल्याण्ड सुन्दर र शान्त एउटा अर्कै संसार रहेछ । क्षेत्रफलमा नेपालभन्दा पुगनपुग दोब्बर भए पनि जनसंख्या त्यसबेला जम्माजम्मी ३५ लाखमात्र थियो । अहिले त्यहाँको जनसंख्या ५२ लाखको हाराहारीमा छ । उसबेला भन्थे – मानिसको भन्दा गाईभैँसीको संख्या दोब्बर बढी छ रे त्यहाँ !

एउटा समानता के पाइयो भने न्यूजिल्याण्डलाई होचा रहेका पहाड र सानासाना हिमालले ढाकेको रहेछ । १० हजार फिटमाथिका १५ वटा हिमचुचुरा पनि त्यहाँ रहेछन् । वेलिङटन राजधानी भए पनि देशका व्यापारिक केन्द्र र सबैभन्दा बढी जनसंख्या भएको ठूलो शहर अक्ल्याण्ड नै रहेछ, जहाँ २ लाख मानिस बस्दा रहेछन् । नेपालसँगै तुलना गर्न लायक अर्को कुरा त्यहाँको संसदीय स्वरुपको शासन व्यवस्था पनि हो । तर फरक के छ भने राष्ट्रप्रमुख चाहिँ राजा, रानी रहने व्यवस्था रहेछ ।

मूलतः ब्रिटिस मूलको आधिक्य रहेको न्यूजिल्याण्डमा नौ प्रतिशतमात्र पोलिनेसियन जनसंख्या बस्दछन् । सबैभन्दा पहिले डच नेभिगेटर अबेल तासमानले न्यूजिल्याण्ड देखे पनि त्यहाँ तिनलाई बस्न दिइएन रे ! पछि अष्ट्रेलिया पत्ता लगाउने जेम्स कुकले न्यूजिल्याण्ड पनि पत्ता लगाएछन् । पत्ता नलागेको भए अहिले के हुन्थ्यो होला नि साँच्ची ! त्यति ठूलो शहर नभए पनि अग्ला, तर चिटिक्क परेका लाली पाउडर गाजलमा सजिएका बैंशालु युवती जस्तै भवनहरू ।

अहा, बाटो कति राम्रो, कहीँ हल्का रातो रंगको पीच, कतैका कालो कतै फुस्रो । फुटपाथहरू कति मिलेका षोडसी सुन्दरीहरूले अनार दानासरि दाँत देखाएर हाँसे जस्तो । बाटाका दुबैतिर झपक्क परेका रुखहरू, रुपवती नायिकाका सपक्क मिलेका तर खुलै छाडेका काला लामा कपाल जस्ता ! सडकभरि कारैकार गुडेको छ, चिल्ला राम्रा रुपबाट । ट्राफिक लाईटले आँखा झिम्क्याउनासाथ टक्क रोकिने, आँखी भौँ उचाल्यो कि तँछाड मछाड गरिहाल्ने । कति अनुशासित । एउटा अचम्म चाहिँ मान्छे चाहिँ फिटिक्कै नहिँड्ने । अलिअलि फुटपाथमा हिँडेको देखेजति बहुधा पर्यटकै हुँदा रैछन् ।

यसरी सात दिन अक्ल्याण्डमा बिताउँदा सात अचम्म मैले भोगेँ । एशियाली विकास बैंकको २८औँ वार्षिक बैठकको उद्घाटन न्यूजिल्याण्डका प्रधानमन्त्री जीम बोल्जरले बडो भव्यतापूर्वक गर्नुभयो । बैंकका अध्यक्ष मित्सुओ सातोले पनि गडगडाएर भाषण ठोक्नुभयो । सो उद्घाटनपछि फुर्सद पाइयो । र म एक्लै हल्लिँदै हल्लिँदै पुगेँ नजिकको एउटा उद्यानतिर । नाम चाहिँ यतिखेरै भुसक्कै बिर्सें ।

पार्क साँझको समय । शीतल हावा । सुन्दर बगैंचा । मनमोहक वातावरण । फेरि यौवना जोडीहरूको भलाकुसारी र माया साटासाट । हेर्ने, अनुभव गर्ने अनेक कुराहरू म नाथे एउटा गाउँले नेपालीका लागि भ्याइनभ्याइ समान थियो । दुधरंगे युवतीहरू मोहनी लाग्ने मुस्कान, लोभलाग्दो जिउडाल हेर्ने कुरा छ्यासछ्यास्ती थिए नै, तर मेरो आँखा तानियो, पार्कको ठाउँठाउँमा राखेका चन्दा बाकसहरू तर्फ ।

नजिकै गएँ, हेरेँ सीसाको बाकस रहेछ, नियालेँ बाकसभरि डलरै डलरका खात छन् । झन नजिक गएर जाँचे, ढकनी सिसाकै तर चाभी छैन, साँचो छैन । चुकुलधरि छैन । त्यत्रो मान्छेको आवतजावत छ, सज्जन पनि जालान, फटाहा, उपद्रयाहा पनि जालान् तर पनि त्यहाँ पैसा जस्ताको तस्तै । आँखालाई विश्वासै भएन, अलि परतिर गएँ, त्यस्तै छ, त्यही छ । तेस्रो ठाउँमा गएँ, त्यहाँको बाकसको पैसा पनि यथावत छ, चुकुल चावी केही छैन । हे भगवान ! स्वर्ग यही त हैन कतै । यस्तो हुँदा नि चोरी चकारी नहुने । मलाई लागेको यो कुरा मैले धेरै साथीहरूलाई सुनाएँ । उनीहरू पनि हेर्न गए र मेरै अनुभव लिएर आए ।

युरोप र एशियाका इने गिनेका धेरै देश घुमेको छु । तर भोकै कहिल्यै परेको थिइनँ तर अक्ल्याण्डमा एकदिन झण्डै भोकै परेको । त्यो पनि शुक्रबार । भयो के भने दिनभरि अड्डा र सम्मेलनको काममा लागियो । दिउँसो लञ्च त ! बजेतिर खाइएको थियो, त्यही चाइनिज रेष्टुराँमा । उतिसारो भोक लागेन । होटेलमा गएँ । एउटा कविता कोरेँ न्यूजिल्याण्ड युवतीको प्रशंसा गरेर । एउटा लघुकथा जन्माएँ, त्यही परिवेशको ।

यसरी घडी घुमेको पत्तै भएनछ, होस खुल्दा घडीमा १० बजेछ रातिको । दौडेर तलको रेष्टुरेन्टमा जान्छु त बन्द । वरतिर एकजनालाई सोध्छु त जवाफ आउँछ– लौ कस्तो हुस्सु ! शुक्रबार त यहाँका रेष्टुरेन्ट पाँच बजे नै बन्द हुन्छ । मारेन त । तैपनि उसैले सल्लाह दियो फाटफुट केही रेष्टुराँ पाइन सक्छ, उतातिर जानुस् । नभन्दै आधा घण्टाको सियो खोजाइपछि भोको पेटले राहत पाउने एउटा टिपिकल रेष्टुराँ भेटेँ र त्यो दिनको ज्यान जोगाएँ । शनिबार र आइतबार त फाट्टफुट्ट पसल मात्र खुल्दा रहेछन् ।

नेपालमै छँदा सन् १९८५ तिर व्यापक रुपले सुनेको थिएँ, ग्रीनपिसको ‘रेन्बो वारियर’ नाम जहाजलाई फ्रान्सले बम हानेर न्यूजिल्याण्डमा उडाइदियो । ठूलो हलचल भएको थियो संसारभरि । ६ मे को दिन जब हामीलाई समुद्रको सफरमा लगियो, तब त्यो ठाउँ र भग्नावशेष पनि देखाइयो, नजिकै अक्ल्याण्ड हार्वरमै त्यो घट्ना भएको रहेछ । न्यूजिल्याण्डजस्तो शान्तिप्रिय मुलुकमा भएको त्यो अशान्तिमय घटनालाई मैल पनि मनमनै सत्तोसराप गरेर आफ्नो शान्तिप्रिय भावलाई केहीबेर भए पनि उजागर गरेँ । यसरी त्यो दुर्लभ अनुभव लिने सौभाग्य फेरि मलाई जुर्‍यो ।

अर्को बिर्सिनसक्नु घटनाको तानावाना अलि मजालाग्दो छ । युरोपतिर धेरैलाई नेपाल भन्ने थाहा हुँदैन । इटलीको नेपल्स भन्ने बुझ्छन् । तर न्यूजिल्याण्डका ९० प्रतिशत मानिसलाई नेपाल भन्ने थाहा रहेछ । त्यसको कारण छ, एडमण्ड हिलारी । जोन हण्टको नेतृत्वमा गएर तेन्जिङ सँगसँगै प्रथम पटक सगरमाथा पाइला टेक्ने हिलारी न्यूजिल्याण्डकै हुन । रामविनोद भट्टराईले बाटोमा भन्नुभयो–‘हिलारीले लर्डको उपाधि पाइसक्नुभयो रे, जुन ज्यादै ठूलो सम्मान हो ।’

जब एकाविहानै भरतमोहन अधिकारी, रामविनोद भट्टराई, म र अवैतनिक महावाणिज्यदूत लर्ड हिलारीको घरतर्फ गाडीबाट हुइँकियौँ, मन एकतमासले कौतुहल र रोमाञ्चकताले लटरम्मै भयो । जिज्ञासाले छताछुल्ल भयो । बाहिरै श्रीमान हिलारी र लेडी हिलारी हामीलाई स्वागत गर्न आउनुभयो । बैठक कोठामा बसाउनुभयो । चिया बिस्कुट लेडी हिलारी आफैँले बनाई तुल्याई खुवाउनुभयो । फोटो सेसनको काम सम्पन्न भयो । अनेकौँ कुराकानी भए । अर्थमन्त्री, अर्थ सचिव जस्तो गरिमामय व्यक्तित्वहरू घरमा भेटन आइदिँदा उहाँहरू दङ्गदास, अझ उहाँजस्तो ऐतिहासिक शिखर पुरुषसँग उहाँकै घरमा भलाकुसारी गर्न पाउँदा हामी उत्तिक्कै दङ्ग । हिमालका तस्बिर, राजासँग उहाँको तस्बिर, नेपालको तस्बिर, भुईंमा नेपालकै कार्पेट साँच्चै मन्त्रमुग्ध भएछु म त !

डेढ घण्टाजति गफगाफ गरेपछि बैठकतिर जाने हतारो भो, हिँड्यौँ घरबाहिर बाटैसम्म गाडी नचढुन्जेलसम्म विदाई गर्न आउनुभयो लर्ड हिलारी– लेडी जुन मार्या हिलारी दुवैजना । त्यसपछि पनि त्यही दृश्य बारम्बार मेरो आँखा अगाडि आइरह्यो, आइरह्यो ।

यसरी अक्ल्याण्डमा मेरो बसाई धेरै हिसाबले संझनलायक बन्यो । डा. विन्दु लोहनीसँग पसल, सुपरमार्केट हुँदी घुमेको । न्यूजिल्याण्डकी स्थानीय निजी सचिवको नाम भुलेँ सँगै डिनर खाएको । बैंकका स्टाफहरूसँग सांस्कृतिक कार्यक्रम हेर्न गएको । भारतका अजय देवसँग, पपुवान्युगिनीका साथीसँग हाँसठट्टा गरेको… अनगिन्ती रमाइला स्मरण र अन्त्यमा मेरो प्रिय हाकिम सो थ्वीनसँग सिङ्गापुरमा घुमेको, मुथु ज करी भन्ने पसलमा केराको पातमा मासुभात खाएको र अर्को पटक आउँदा काम लाग्छ भनेर सिङ्गापुरमा सस्तो होटल बुझ्न हिँडेको, सिङ्गापुरको त्यो होटलको माथिल्लो ३५औँ तलामा मेरो कोठा सारेको आदि आदि । जुन भनी साध्य छैन, लेख्ने त कुरै भएन । अहिलेलाई यस्तै, कतै यहाँहरूलाई निस्तो खुराक त भएन ?

प्रकाशित मिति : २९ मंसिर २०८१, शनिबार  ३ : ४६ बजे

पर्साको पोखरियामा मालपोत कार्यालय स्थापना गर्ने निर्णय

पर्सा– पर्साको पोखरिया नगरपालिकामा मालपोत तथा नापी कार्यालय स्थापना हुने

विपन्न परिवारलाई चुलो वितरण

चितवन– चितवनको सौराहास्थित सपना भिलेज सोसल इम्प्याक्ट नामको गैरसरकारी संस्थाले

चाडपर्वले आपसी सद्भाव, सहिष्णुता र एकतालाई सुदृढ गर्छ : अध्यक्ष नेपाल

काठमाडौं– नेकपा एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपालले इसाई धर्मावलम्बीको महत्त्वपूर्ण

शेयर बजारमा ‘इन्ट्रा डे’ कारोबार : कहाँ पुग्यो योजना ?

काठमाडौं– नेपाल धितोपत्र बोर्डको अध्यक्षमा सन्तोषनारायण श्रेष्ठ आएसँगै शेयर बजारको

पोखराको शहीद चोकलगायत क्षेत्रलाई निषेधमुक्त गर्न रास्वपाको माग

पोखरा– राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)ले पोखराको सहिदचोक लगायत क्षेत्रलाई निषेधित