नेपालको शान्ति प्रक्रिया र राजनीतिक संक्रमणबाट विश्वले पाठ सिक्नुपर्छ– फ्रान्सेली राजदूत लेजे | Khabarhub Khabarhub

नेपालको शान्ति प्रक्रिया र राजनीतिक संक्रमणबाट विश्वले पाठ सिक्नुपर्छ– फ्रान्सेली राजदूत लेजे



नेपाल र फ्रान्स भौगोलिक रुपमा धेरै टाढा भएपनि शान्ति स्थापनाको अभियान, जनस्तरमा सम्बन्धलगायतका विभिन्न क्षेत्रमा काँधमा काँध मिलाएर अघि बढिरहेका छन् । फ्रान्स नेपालसँग द्विपक्षीय सम्बन्ध स्थापना गर्ने चौथो मुलुक हो । गत अप्रिल २० मा दुई मुलुकले द्विपक्षीय सम्बन्ध स्थापनाको ७० औं वर्षगाँठ मनाएका छन् । यसै सेरोफेरोमा नेपाल फ्रान्स सम्बन्धबारे खबरहबका ईश्वरदेव खनालले नेपालका लागि फ्रेन्च राजदूत फ्रंस्वा जाविये लेजेसँग कुराकानी गरेका छन् । प्रस्तुत छ सम्पादित अंश–

तपाईं नेपाल आउनुभएको करिब १ वर्ष भइसकेको छ । नेपालको बसाइ कस्तो पाउनु भएको छ ?

नेपालको बसाइ सुखद् नै छ । अघिल्लो वर्षको सेप्टेम्बर महिनाबाट मेरो कार्यकाल शुरु भएको हो । यहाँ रहँदा मैले धेरै क्षेत्रका मानिसहरुलाई भेट्ने मौका पाएको छु । न्यानो माया पाइरहेको छु । फ्रान्समा यहाँका मानिसहरुको छवि पनि राम्रो छ । यहाँ रहनु मेरा लागि खुशीको कुरा हो ।

नेपाल र फ्रान्सले द्विपक्षीय सम्बन्ध स्थापना भएको ७० औं वर्षगाँठ मनाइरहेका छन् । यो एक किसिमको ‘कोसेढुङ्गा’ नै हो । तपाईंलाई कस्तो अनुभव भइरहेको छ र यो कोसेढुङ्गालाई निरन्तरता दिने कस्ता योजना छन् ?

७० औं वर्षगाँठले हामीलाई विभिन्न क्षेत्रमा सम्भावनालाई मूर्त रुप दिने अवसर प्रदान गरेको छ । गत जुन महिनामा नेपालका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले फ्रान्सको भ्रमण गर्नु भएको थियो । भ्रमणका क्रममा दुई पक्षबीच अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध, द्वन्द्वको शान्तिपूर्ण समाधान, मानवअधिकार, बाक स्वतन्त्रता र प्रेस स्वतन्त्रताका विषयमा छलफल भएको थियो । हामीबीच रहेका धेरै समानताहरुले विभिन्न क्षेत्रमा हाम्रो संयुक्त पहललाई अझ मजबुत बनाइरहेको छ ।

तैपनि दुई मुलुकबीच धेरै राजनीतिक वार्ता नभएको पनि मलाई याद छ । दुई मुलुकबीच कुनै द्वन्द्व वा शत्रुताबाट यस्तो अवस्था आएको भने होइन । बरु सम्बन्धमा कुनै महत्वपूर्ण विकास नभएका कारण राजनीतिक वार्ता हुन नसकेको हो । नेपाल र फ्रान्सबीचको सम्बन्ध शान्त र स्थीर रहेकाले हामीबीच वार्ता हुनुपर्ने आवश्यकता नै देखिएन । कूटनीतिज्ञका रुपमा मेरो प्रमुख प्राथमिकता भनेको चाहीँ द्विपक्षीय भ्रमणलाई अझ सघन बनाउने हो । दुई मुलुकका वरिष्ठ अधिकारी र सामान्य जनस्तरमा नियमित भ्रमण हुने हो भने यसले सम्बन्धलाई अझ मजबुत बनाउने मेरो विश्वास छ ।

नेपाल–फ्रान्सबीचको द्विपक्षीय सम्बन्ध ७० औं वर्षमा प्रवेश गरेको अवस्थामा दुई मुलुकबीचको सम्बन्ध कति मजबुत वा कमजोर छ ? नेपालमा फ्रान्सको प्राथमिकताहरु के हुन् ?

मेरो पहिलो प्राथमिकता नेपाल र फ्रान्सबीचको द्विपक्षीय सम्बन्धबारे अध्ययन गर्ने हो । अझै पनि फ्रान्समा नेपालको छवि सन् २००६ देखि २००८ सम्मको जस्तै उही पुरानो राजनीतिक अस्थिरताको छ । अहिले नेपालमा तीब्र गतिमा राजनीतिक परिवर्तन भइरहेको छ । नेपाली जनताको सामाजिक–आर्थिक क्षेत्रमा यो संक्रमणको प्रत्यक्ष प्रभाव देखिरहेको छ । मैले भन्नैपर्छ, फ्रान्स सरकारले सन् २०१९ को वास्तविकताअनुसार फ्रान्समा नेपाल र नेपाली जनताको छवि सुधार गर्नुपर्छ ।

नेपाल राजनीतिक स्थीरता र नागरिकलाई मानव अधिकार प्रत्याभूत गर्ने लोकतान्त्रिक मुलुक हो । नेपालको अर्थतन्त्र पनि यसअघिको भन्दा तीब्र गतिमा अघि बढिरहेको छ । फ्रान्सका केही कम्पनीहरुले नेपालमा व्यवसाय गर्ने इच्छा प्रकट गरिरहेका छन्, यो सकारात्मक पाटो हो ।

इमान्दारिताका साथ भन्दा नेपालको विकासको साझेदारीको प्रतिबद्धताका लागि फ्रान्स सरकारले नेपालमा आफ्नो कदमबारे नयाँ तरिकाबाट सोच्नुपर्छ भन्ने मेरो विश्वास छ । मलाई यो भन्दा खुशी लागिरहेको छ कि फ्रान्सले नेपाललाई सुलभ दलमा ऋण प्रदान गर्ने सुविधा पुनस्थापित गरेको छ । यसले हाम्रो द्विपक्षीय सम्बन्धलाई अझ प्रगाढ बनाउने निश्चित छ ।

राजनीतिक र आर्थिकबाहेक नेपाल र फ्रान्सबीच जनस्तरमा बहुआयामिक क्षेत्रमा सम्बन्ध छ । उदाहरणका लागि दुई मुलुकबीच फ्लिम निर्माण र पर्वतारोहणका क्षेत्रमा विशेष सम्बन्ध छ । फ्रेन्च चलचित्रनिर्माता एरिक भालको चलचित्रले एकेडेमी अवार्डमा मनोनयन समेत पाएको थियो । यसलाई कसरी मूल्याङ्कन गर्नुभएको छ ?

नेपाल र फ्रान्सबीच लामो साझेदारी छ — एकजुटताको बन्धनको । फ्रेन्च जनता नेपाललाई माया गर्छन् । जब म नेपालका लागि नियुक्त भएँ, फ्रेन्चहरु मलाई नेपालजत्तिको सुन्दर मुलुकमा नियुक्ति पाएकोमा भाग्यमानी भन्थे । फ्रान्समा नेपालको छवि राम्रो भएकाले यही छविका आधारमा हामी अघि बढ्नु पर्छ ।

फ्रेन्च चलचित्रनिर्माता एरिक भालसहित अरु फ्रेन्चहरुले नेपाल र फ्रान्सको सम्बन्धलाई प्रगाढ बनाउन महत्वपूर्ण योगदान दिएका छन् । हामीले एरिक भालजस्ता मानिसहरुसँग सम्पर्क स्थापित गरी उनीहरुको क्षमता परिचालन गरी दुई मुलुकबीचको सम्बन्ध अझ प्रगाढ बनाउन सक्छौं । एरिक भालजस्ता मानिसहरुले नेपालको छवि फ्रान्समा मात्र नभई सारा संसारमा उजागर गर्न सक्छन् ।

सामाजिक, आर्थिक र राजनीतिक क्षेत्रमा तीब्र गतिमा परिवर्तन भइरहेको नेपालको अवस्थाबारे काठमाडौंमा रहेको फ्रान्सको राजदूतावासले बताउन सक्दो प्रयास गरिरहेको छ । फ्रान्सले सन् २०१९ मा नेपालको वास्तविकता जान्नु पर्छ । त्यसैले हामीले मिस नेपाल २०१८ श्रृङ्खला खतिवडालाई सद्भाव दूत नियुक्त गरेका छौं । उनले फ्रेन्च जनतामाझ नेपालको सकारात्मक छवि प्रस्तुत गर्ने छिन् ।

हाम्रो अभियान सफल भएकोमा हामी सन्तुष्ट पनि छौं । हामीले उनको भिडियोलाई युट्युबमा पनि राखेका थियौं । उनलाई युट्युबमा राखिएको च्यानलले एक साता भित्रै १ लाख ८० हजार भ्युज पाएको थियो भन्दा विश्वास नलाग्न सक्छ । सारा फ्रान्सभर यो अभियान पुग्ने र यसबाट नेपालमा पर्यटन बढ्ने हाम्रो विश्वास छ ।

तपाईंले फ्रान्समा नेपालको सकारात्मक छवि निर्माण गरी नेपालमा पर्यटन बढाउने कुरा गर्नुभयो । नेपालले २० लाख पर्यटक भित्र्याउने लक्ष्यका साथ भिजिट नेपाल २०२० मनाउँदै छ । नेपालले फ्रान्सबाट अझ धेरै पर्यटकको अपेक्षा गर्न सक्छ ?

वास्तवमा नेपालमा एक वा दुईपटक पर्यटक ल्याउनु मुख्य विषय होइन । मुख्य कुरा भनेको पर्यटक नेपाल आएर पैसा खर्च गर्नुपर्यो । यहाँ दुई मुख्य कुरामा जोड दिऔं, पहिलो– हामीले कसरी नेपालका फरक–फरक क्षेत्रमा पर्यटकलाई आकर्षित गरी नेपालको गन्तव्यलाई अझ विस्तार गर्न सक्छौं । त्यस्तै, नेपालमा पर्यटन सिजनमा मात्र नभई अफ सिजनमा पनि पर्यटकलाई भित्र्याउने प्रयास गर्नुपर्छ ।

अनी दोश्रो कुरा, हामीले नेपालमा आतिथ्य व्यवसायको गुणस्तर पनि वृद्धि गर्नुपर्छ । यसबाट पर्यटकको बसाई पनि बढ्छ भने उनीहरुले पैसा पनि धेरै खर्च गर्छन् । समाजको रुपमा नेपाल खुला र सहयोगी रहिरहनुपर्छ । यस्तो व्यवहारले सजिलै पर्यटक आकर्षित गर्न सकिन्छ ।

यसको अर्थ आगामी वर्षहरुमा नेपालमा फ्रेन्च पर्यटकको सङ्ख्या बढ्ने अपेक्षा गर्न सक्छौं ?

अवश्य पनि पर्यटकको सङ्ख्या बढ्नेछ । हरेक वर्ष ३२ हजार फ्रेन्च पर्यटकले नेपालको भ्रमण गर्ने गरेका छन् । हरेक वर्ष यो सङ्ख्या बढ्दो क्रममा छ । भविष्यमा अझ धेरै फ्रेन्च पर्यटक नेपाल आउनेमा म आशावादी छु ।

त्यस्तै, एक पटकले नपुगेर एकभन्दा धेरै पटक नेपाल आउने फ्रेन्च पर्यटकको संख्या पनि ठूलो छ । उनीहरु नेपालमा धेरै नै खुशी, सहज र आनन्द महशुस गर्छन् । उनीहरुको नेपाल यात्रा अविष्मरणीय हुने गर्छ र यो कुरा उनीहरु फ्रान्स गएर त्यहाँका मानिसहरुलाई सुनाउँछन् । यसले फ्रान्समा नेपालको प्रचार समेत हुने गर्छ । आतिथ्य व्यवसायबाहेक नेपालले खतरामा परेका पर्यटकको उद्धारसहित यातायात, सञ्चार, सुरक्षा र स्वास्थ्यलगायतका पूर्वाधारका क्षेत्रमा पनि काम गर्नुपर्ने आवश्यकता छ । यसले पर्यटकहरु बिना कुनै जोखिम नेपालको भ्रमण गर्न सक्छन् ।

नेपाल र फ्रान्सबीच विदेश सचिवस्तरमा राजनीतिक वार्ता पुनस्र्थापना भएको छ । के नेपालले भविष्यमा फ्रान्सबाट उच्चस्तरीय राजनीतिक भ्रमणको अपेक्षा गर्न सक्छ ?

म फ्रान्सबाट नेपालमा उच्चस्तरीय राजनीतिक भ्रमणको प्रयास गरिरहेको छु । यद्यपि यसबारे तत्कालै केही भनिहाल्ने अवस्था छैन । यसबारे प्रयास जारी छ । आशा छ भविष्यमा फ्रान्सबाट नेपालमा उच्चस्तरीय भ्रमण हुनेछ ।

नेपालका कुन क्षेत्रमा फ्रान्सले लगानी गर्ने योजनामा छ ? हालै आयोजना गरिएको प्रत्यक्ष वैदेसिक लगानी सम्मेलनमा सरकारले विदेशी लगानीको वातावरण बनाउने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको छ ।

हामी हाल नेपालमा फ्रेन्च लगानीका लागि दुई दिशातर्फ काम गरिरहेका छौं । पहिलो नेपाललाई विदेशी लगानीका लागि नेपाललाई गन्तव्य मुलुक बनाउनुपर्छ ।

सञ्चार भू उपग्रह प्रक्षेपणका लागि हामी नेपाल सरकारसँग कुराकानी गरिरहेका छौं । यो परियोजना सञ्चालन भएमा यसले दुर्गम क्षेत्रमा समेत टेलिभिजन र टेलिफोन सेवा विस्तार गरी नेपालको सञ्चार जगत्मा क्रान्ति नै ल्याइदिनेछ

अघिल्लो अप्रिल महिनामा मात्र हामीले नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघसँग व्यापारिक सम्मेलनको आयोजना गरेका छौं । जहाँ फ्रान्सका १५ कम्पनीले नेपालमा संयुक्त तथा स्वतन्त्र व्यापारिक साझेदारीको सम्भाव्यताबारे नेपाली व्यावसायिक समुदायसँग अन्तक्रिया गरेका थिए ।

दोश्रो हामी नेपालमा केही महत्वपूर्ण परियोजनाहरु शुरु गर्न तथा सहयोग गर्न चाहन्छौं । यी परियोजनाहरुले नेपाल–फ्रान्स साझेदारीको प्रतिकको रुपमा रहनेछन् । यसले फ्रेन्च लगानीकर्ताहरुको आत्मविश्वास बढाउनेछ भने त्यहाँबाट आउने लगानीमा समेत वृद्धि हुनेछ । हाल मेरो दिमागमा यस्ता दुई किसिमका परियोजनाहरु छन् । पहिलो नेपालको सञ्चार भू उपग्रहको परियोजना र दोश्रो यातायातका क्षेत्रमा शहरी केबल कार सम्बन्धी ।

सञ्चार भू उपग्रह प्रक्षेपणका लागि हामी नेपाल सरकारसँग कुराकानी गरिरहेका छौं । यो परियोजना सञ्चालन भएमा यसले दुर्गम क्षेत्रमा समेत टेलिभिजन र टेलिफोन सेवा विस्तार गरी नेपालको सञ्चार जगत्मा क्रान्ति नै ल्याइदिनेछ ।

यसबाट ग्रामिण तथा शहरी भेगबीच प्रविधिको क्षेत्रमा रहेको खाडललाई न्यूनीकरण गर्न सहयोग गर्नेछ । सरकारले यसको अनुमति दिएको खण्डमा काठमाडौंजस्ता शहर र दुर्गम जिल्लाका गाउँमा शिक्षा, स्वास्थ्यसेवा र प्रशासनिक क्षेत्रमा रहेको अन्तरपनि साँघुरो हुनेछ । यसले आर्थिक वृद्धिका साथै अरु धेरै अवसर सिर्जना गर्नेछ । हामीले यसका लागि काठमाडौंस्थित फ्रेन्च दूतावासका सबै सहयोग संयन्त्र प्रयोग गरी छलफललाई अघि बढाइरहेका छौं र म ढुक्क छु, चाँडै यसको सकारात्मक नतिजा हाम्रो सामुन्ने हुनेछ ।

दोश्रो परियोजना चाहीँ काठमाडौं भित्र र आसपार केबल कारको ट्रयाक बनाउनु हो । नेपाल सरकारले प्रशासनिक औपचारिकता पूरा गरेमा यसलाई सफल बनाउन फ्रान्सको एउटा कम्पनीले रुची देखाइसकेको छ । यो परियोजना सफल भएमा राजधानीको ट्राफिक जाम र यातायातको समस्या समाधान हुनेछ । निर्माण सफल हुन धेरै समय नलाग्ने र पर्यावरणमैत्री रहेकाले नेपालका लागि केबल कार गतिलो विकल्प हो । पर्यटकका लागि पनि केबलकारको यात्राबाट उत्कृष्ट अनुभव मिल्नेछ ।

ठूलो सङ्ख्यामा, सायद ५ सयजति, फ्रेन्च गैर सरकारी संस्थाहरु नेपालमा विभिन्न क्षेत्रमा कार्यरत छन् । उनीहरुको कामलाई कसरी मूल्यांकन गर्नु भएको छ । र, खासमा उनीहरु यहाँ के गर्छन् ?

सानाठूला गरी धेरै फ्रेन्च गैरसरकारी संस्थाहरु मानवअधिकारी, समावेशिता भोकमरीविरुद्धको अभियानजस्ता नेपालका विभिन्न क्षेत्रमा स्थानीय तहमा केन्द्रित भई क्रियाशील छन् । यस्ता गैरसरकारी संस्थाहरु मानिसहरुले स्थापना गरेका हुन् ।

फ्रान्सबाट नेपाल घुम्न आउने मानिसहरुले यहाँका ग्रामिण क्षेत्रका मानिसहरुसँग मानवीय सम्बन्ध स्थापित गरेका आधारमा नेपालमा फ्रेन्च गैरसरकारी संस्थाहरु स्थापित भएका हुन् । फ्रान्स फर्केपछि यी फ्रेन्च नागरिकहरुले नेपालमा गैरसरकारी संस्था स्थापनार्थ त्यहाँ पैसा जम्मा पार्छन् । यस्ता गैरसरकारी संस्थाका कारण धेरै विद्यालय, स्वास्थ्य चौकी र समुदायिक आवास निर्माण भई नेपाली जनताको जीवनमा योगदान पुगिरहेको छ ।

यो जनस्तरको सम्बन्धको गतिलो उदाहरण हो र यो प्रशंसनीय छ । पहिले फ्रेन्च पर्यटकहरु नेपालमा पर्वतारोहण, पदयात्रा र अन्य गतिविधिका लागि आउने गर्थे । अहिले ‘नेपालीहरु साह्रै राम्रा छन्, हँसिला, मैत्रिपूर्ण र सहनशील छन्’ भन्दै उनीहरुले आफ्नो नेपाल बसाइ लम्ब्याइरहेका छन् ।

सामान्य नेपालीले फ्रेन्च पर्यटकलाई पार्ने छापका कारण फ्रेन्च पर्यटकलाई नेपालका लागि केही गरौं भन्ने लागिरहेको हुन्छ । त्यसैले दुई मुलुकबीच मानवीय सम्पर्क सबैभन्दा महत्वपूर्ण पाटो हो । । यो विशुद्ध जनस्तरको सम्बन्ध हो । फ्रेन्च दूतावासले यस्ता सम्बन्धलाई सहयोगमात्र गर्छ ।

नेपाल र फ्रान्सका जनताहरु स्वस्फूर्त रुपमा आफ्नो गतिविधी आफैं गरिरहेका छन् र यसलाई अझ बढाउँदै लगिरहेका छन् । यी गैरसरकारी संस्थाहरुले राम्रो काम गरिरहेका छन् र म यिनीहरुको कामबाट सन्तुष्ट छु ।

नेपालको वर्तमान राजनीतिक अवस्थालाई कसरी मूल्यांकन गर्नुहुन्छ ?

मैले अघि नै भने नेपाल लोकतान्त्रिक मुलुक हो । केही समयअघिमात्र नेपालले ऐतिहासिक तथा महत्वपूर्ण संक्रमणबाट गुज्रेको छ । राजनीतिक तथा अन्य संक्रमण सहज रुपमा सकिएकाले यो उदाहरणीय पनि छ ।

रक्तपातबिना नै राजतन्त्रबाट गणतन्त्र प्रवेश गरेको शान्तिपूर्ण नेपाली शान्ति प्रक्रिया तथा राजनीतिक संक्रमणबाट विश्वले केही सिक्नुपर्छ । म नेपाली जनताको चाहनाबारे कुनै टिप्पणी गर्दिन । नेपालमा राजनीतिक स्थीरता शुरु भएको छ । यो सारा प्रक्रियामा नेपाली जनताले देखाएको राजनीतिक परिपक्वता सराहनीय छ । र नेपालको भविष्य उज्वल छ भन्नेमा म निश्चित छु ।

विशेषगरी यहाँका युवापुस्ताप्रति मलाई विश्वास छ । उनीहरु स्मार्ट छन्, सचेत छन् र सामाजिक गतिविधि लगायतका हरेक क्षेत्रमा जागरुक छन् । युवापुस्ता नेपालका सच्चा सम्पत्ति हुन् ।

तपाईंलाई भन्न मन लागेको अरु केही छ ?

नेपालमा ‘सुखी नेपाली समृद्ध नेपाल’ मात्र छैन । नेपालका खुशी साथीहरु पनि छन् । म पनि एक हुँ ।

प्रकाशित मिति : ६ श्रावण २०७६, सोमबार  १२ : ०० बजे

४३९ नेपालीको भागमा जम्मा एक प्रहरी 

काठमाडौं– संयुक्त राष्ट्र संघ (युएन) को मापदण्ड अनुसार कम्तिमा ३३३

सेयर बजारमा सामान्य सुधार

काठमाडौं– बिहीबार नेप्से परिसूचक ४.७८ अंकले बढेको छ। अघिल्लो कारोबार

पुँजीगत खर्च गर्न नसक्ने अवस्थाको अन्त्य हुनुपर्छ : प्रधानमन्त्री

काठमाडौं– प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले हरेक आर्थिक वर्षमा बजेट मागिरहने

विकास निर्माणका क्षेत्रमा धेरै काम गर्न बाँकी छ : प्रधानमन्त्री 

काठमाडौं– प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले चालु आर्थिक वर्षमा विकास निर्माणका

पहिलो दिनको एसइई परीक्षा शान्तिपूर्ण

भक्तपुर– आजदेखि सुरु भएको माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसइई) अन्तर्गत पहिलो