काठमाडौँ : युद्ध आफैमा एउटा त्रासदी हो । युद्धमा धेरै वियोगान्त कथा लेखिने नै छन् । युद्धमा भोगेका हजारौँ कथाहरू धेरैका लागि पठनीय हुन सक्छ । तर, ती मध्येका थोरै कथा बाहिर आउँछन् । या भनौँ थोरै कथा धेरैको आँखामा पर्ने छन् ।

यो एउटा यस्तो युद्ध हो । जहाँ युक्रेनी बाबु र छोरा एउटै मोर्चामा भिँडी रहेका छन् । २२ वर्षीय युइगेन ग्रोमाड्सकीका लागि त सुरुवाती दिन साँच्चै अचम्मको थियो । युद्धको पहिलो दिन रुसी ट्याङ्करले खार्किभ लिनका लागि एक पछि अर्को आक्रमण गरी रहेको थियो । ती युवा भने बाबुसँग काँधमा काँध मिलाएर युद्ध मैदानमा प्रवेश गरेका थिए ।

पहिलो एक घण्टामा उनले बहादुरीको नमुना देखाएका थिए । उनको नेतृत्वमा कत्ति थिए र कत्ति हतियार थियो भन्ने पनि यकिन थिएन । यसका बाबजुद उनले आक्रमण गर्न आएका रुसी सेनालाई पहिलो पटक पराजयको स्वाद चखाएका थिए । केहीलाई बन्दी बनाउन पनि सफल भए । उनले देशको सर्वोच्च सैनिक पुरस्कार पाउने अपेक्षा थियो ।

त्यस पछि युद्धका हरेक दिन युक्रेनीहरू उनको चर्चा गर्न थाले । युद्ध सुरु हुँदा उनी लेफ्टिनेन्ट थिए । त्यो बाट बढुवा भएर सिनियर लेफ्टिनेन्ट छन् । उनी १७ औ शताब्दीका लोकप्रिय सैन्य नेता इभान सर्कोको नाममा राखिएको ब्रिगेडमा आबद्ध छन् । इयुगेनको नेतृत्वमा रहेको टोलीमा आबद्ध हुनेहरूले आफूलाई सेनाको विशेष नै ठान्न थालेका छन् ।

डिसेम्बर महिनाको बिहान खार्किभको ७५ किलोमिटर पूर्व एकदम सिरेटोले हान्ने गरेको छ । त्यहाँको तापक्रम माइनस ७ डिग्री सेल्सियस भएको छ । त्यहाँ खुल्ला स्थान छ । रुसी सेना छैन र गर्मी महिनामा उनले बिताएको धेरै स्थान जस्तो कुनै विपत्ति आएमा लुक्ने ठाउँ पनि छैन ।

इयुगेन शक्ति भर्सीटालीटीको रूपमा विकास भई रहेको छ । उनी युद्धको सुरुवात दिन निराशाजनक भएको बताउँछन् । युक्रेनी सेना धेरै जस्तो स्थानमा घर फर्काइएका थिए । पछिल्ला समय युद्धले केही गति युक्रेनको पक्षमा लिएको उनको मत छ ।

गृष्म ऋतुसम्म उनीहरू तयारी नगरेर युद्धमा गए जस्तो या अलि बढी रक्षात्मक थिए । सेप्टेम्बर महिना देखि उनीहरू आक्रामक भएका थिए । यो क्रम बालकलियाबटा सुरु भएर कुपीयान्स्कमा पुगेको थियो ।

इयुगेनले थप प्रेरणा पाइ रहेका थिए भने युक्रेनी सेनाको आत्मबल बढी रहेको थियो । भर्खरै ग्य्राजुएट भएको समयमा मार्च महिनामा उनलाई भेट्न सञ्चारकर्मी अनुसार त्यो समयमा उनी अलि बढी रक्षात्मक स्वभावका थिए ।

त्यस समयमा रुसी बन्दिलाई उनले कब्जामा लिएको कुरा धेरैलाई थाहा दिन चाहँदैन थिए । हिरो अफ युक्रेन ,अर्डर अफ द गोल्ड स्टारले विभूषित उनी उनका लागि गर्वको विषय थियो । उनको नेतृत्वमा हजारौँ लडाइ लडिएको छ । उनकै सामु धेरै पहिरो गई सकेको छ ।

मुटुको धड्कन बनाउनु तथा मृत्युको जोखिम बढाउन दुवै युद्धको विशेषता हुन् । उनकै आँखा अगाडि उनका धेरै साथीले यो संसार छाडेर गई सकेका छन् । युक्रेनी सरकारले पनि आफ्ना १३ हजार सैनिक मारिएको जनाएको छ ।

मृत्युका बारे उनका आफ्ना केही मान्यता छन् । मृत्युले बहादुरलाई माया गर्छ । उनकै विचारमा चलाख हुन आवश्यक भए पनि मृत्युसँग डराउन आवश्यक छैन । उनको यो कथन आम मानिसको हकमा होइन । यो कथन कम्ब्याट देशमा खटिने योद्धाहरूको हकमा हो ।

हिलोको दलदल भएको एउटा स्थान उनका लागि विशेष हो । यस स्थानमा रुसी सेना लुकेको हुन सक्ने आँकलन सहित उनले धेरै समय त्यहाँ बिताएका थिए ।

त्यसै स्थानमा सेप्टेम्बर महिनाको महत्त्वपूर्ण युद्धको सामना उनले गरेका थिए । धेरै जना एकदमै उत्साहित थिए । उनीहरू प्रत्याक्रमणमा सफलता पाउँदै आफ्नो स्थान फिर्ता गरी रहेका थिए । त्यो सँगैको एउटा गाउँ सहित रुसी निगरानीबाट फिर्ता गराए पछि उनलाई अहिले धेरै आनन्द मिलेको छ ।

कालो र सेतो रङ्ग लक्षित चित्रले सडक भएको प्रस्ट दर्साउँथ्यो । त्यहाँ पुग्नेलाई बाहिर निस्कनका लागि केही कठिनाइ पनि थियो । त्यही स्थानमा रहेको युक्रेनी सेनाले अझै कुने पनि समय प्रत्याक्रमणका लागि तयार भएर बस्नु पर्ने सम्भावना देखेका छन् ।

त्यसै स्थानमा पछिल्लो समय एउटा भीषण लडाइ फेरि भएको छ । यो लडाइका माझ पनि यइुगेनको निन्द्रामा कनै खलबल भएको छैन । मृत्युको भयले केही पनि गरेको छैन । त्यहाँको काम सकेर अर्को स्थानमा जाने समय नभएसम्मका लागि उनका लागि २ घण्टाको समय मात्र बाँकी छ ।

युद्धका अबका समय पनि कठिन छन् । तर, इयुगेन यसका लागि एकदमै सतर्क छन् । साथै सावधान पनि छन् । त्यत्तिकै उत्साहित पनि । उनकै विचारमा वैकल्पिक शक्ति थपिँदो छ । विगतमा लडेका थुप्रै लडाइ भन्दा यसमा केही आधार छन् ।

मौसमले भने केही समस्या पैदा गरेको पक्कै हो । यसका बाबजुद उनको उत्साहमा कुनै कमी छैन । हरेक कोण र कुनामा आफ्नो जत्था अगाडि भएको उनको अनुभव छ ।

अन्य युवाको जस्तो उनलाई पनि रमाइलो गर्न मन लाग्छ । केहीमा रमाउन मन लाग्छ । यसका लागि उनले रुसी सेनासँग खोसेर लिएको टोपी लगाउने गरेका छन् । कुनै ट्याङ्कको माथि बसेर परसम्म हेर्दा उनलाई आनन्द आउँछ । पछिल्ला उपलब्धिले रुसी सेनालाई सबै क्षेत्रमा हराउन सकिन्छ भन्ने आत्म विश्वास उनीमा पलाएको छ ।

त्यसो त उनले यस लडाइमा केही नगुमाएका होइनन् । समय समयमा ऐना अगाडि उभिएर अनुहारको बायाँ पट्टीको दाग हेर्ने गरेका छन् । एक पटक पनि उनी हराइएका थिए । १० दिन उनले अस्पतालमा बिताएका थिए । उनको अनुहारमा जताततै सुनिएका थिए । उनी हाँस्न खोज्थे । तर, हाँस्न सक्दैनथे ।

मार्च महिनाको घटना हो यो । कुपीयान्सकमा उनीहरूको समूह माथि नै आक्रमण भएको थियो । त्यसो त युद्धको सुरुवातमा नै २४ फेब्रुअरीको दिन यइुगेनेको जिन्दगीमा ठुलो चोटको दिन आएको थियो । त्यसै दिन उनका बाबुले आमा मार्फत रुसी सेना प्रवेशको साइरन बजेको खबर गरिन् ।

बाबु ओलेग सेवा निवृत्त सैनिक हुन् । उनको सा पुस्ताले सेनामा बिताएको हो । यस कारण उनको अन्तर करणले कुनै पनि हालतको रुसको आक्रमणबाट सहरलाई जोगाउन पर्छ भन्ने महसुस गर्न थाल्यो ।

उनले अन्य साथीहरूलाई पनि फेसबुकमा सन्देश पठाए । आफू पनि छोरालाई लिएर युद्धमा होमिएको थिए । त्यसै दिन रुसी आक्रमणबाट बाबुको निधन भयो, छोरा युद्धमा खटी रहे ।

बाबु मर्दा युद्ध मैदानमा रहेका छोरा जसोतसो २० मिनेटको समय मिलाएर अन्त्येष्टिका लागि आएका थिए । उनी सरकारले दिएको कुनै पनि सम्मान आफ्नो बाबुमा समर्पित गर्न चाहन्छन् ।

२४ सेप्टेम्बरका दिन राष्ट्रपति भालाडोमिर जेलेन्सकीले इयुगेनलाई राज्यको नायकको रूपमा व्याख्या गरेका थिए । खार्किभ जोगाउन गरेको भूमिकाका कारणलाई उच्च सैनिक पदावधि त दिइयो । उनका बाबुका नजिकका साथी जनरल भालेरी जलुज्नीले इयुगेनले पदक ग्रहण गरेको दृश्य हेरिरहेका थिए । यो दृश्यले उनलाई पनि एकदमै आनन्द दिलायो ।

सन् १९९८ मा यो पदक दिन सुरुआत भए यता त्यस देशका ४ करोड ४० लाख मध्ये ६ सय ५२ ले मा पात्र पाएका छन् । यो आफैमा एउटा महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हुँदै हो । यो युद्धको समाप्तिमा धेरै कथा लेखिने छन् । त्यसमा यी बाबु छोराको त्यागको कथा त छँदै छ ।