काठमाडौं – पछिल्ला वर्ष नेपालमा सम्बन्ध विच्छेदका घटना बढ्दैछ । व्यक्तिगत घटना दर्ता विवरणको केन्द्रीकृत तथ्याङ्क राख्ने गृह मन्त्रालयका अनुसार वि.सं. २०८० बैशाखदेखि फागुन(११ महिना) अवधिमा सम्बन्ध विच्छेदका २१ हजार १२५ घटना दर्ता भएका छन् । जब कि दशकअघि अर्थात् २०७० सालमा सम्बन्ध विच्छेदका जम्मा ३९४ घटना दर्ता गरिएको थियो ।
बढ्दो वैदेशिक रोजगारीका कारण श्रीमान/श्रीमती एक्लाएक्लै हुनुपर्दा निम्तने एक्लोपनमा सम्हालिन नसक्नु, घरेलु हिंसा, जीवनसाथीबाटै असहयोग र अपमान, विवाहेत्तर सम्बन्ध, धोखाधडी, कम उमेरमै प्रेम विवाह र पछि पश्चाताप, गरिबी, वैचारिक/व्यवहारगत बेमेल, बालबच्चाको हेरचाहमा बेवास्ता र शारीरिक/मानसिक तथा यौन दूर्व्यवहार लगायत नै सम्बन्ध विच्छेदका मूल कारण हुने गरेको छ ।
काठमाडौं जिल्ला अदातलमा आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा ३ हजार ८८१ ले सम्बन्धविच्छेदका लागि मुद्दा दायर गरेका थिए । त्यस्तै, २०७९/०८० मा ४ हजार १५६ र २०८०/०८१ (जेठ २१ गते) सम्म ४ हजार ५६ मुद्दा दायर भएका छन् ।
तथ्याङ्क अनुसार हरेक वर्ष सम्बन्धविच्छेद गर्नेको संख्या बढ्दै गएको छ ।सम्पत्ति नलिइकनै दाम्पत्य जीवन टुङ्ग्याउनेको संख्या पनि बढ्दै गएको अदालतका सूचना अधिकारी मेलिस बास्कोटा बताउँछन् ।
पारिवारिक मेललाई बढी महत्व दिइने समाजमा सम्बन्ध विच्छेदलाई लिएर अनेक टिप्पणी हुने गर्छ । तर, दाम्पत्य जीवनमा निम्तिएको दरार टाल्न नसक्ने अवस्थामा यस्तो निर्णय विश्वभर नै सर्वमान्य हुन्छ । त्यसैले अधिकांश मुलुकले कानूनमै या परम्पराका आधारमा सम्बन्ध विच्छेदलाई मान्यता दिइरहेका हुन्छन् ।
यो सामग्रीमा हामी पछिल्ला वर्षमा विश्वभर भएका केही चर्चित सम्बन्ध विच्छेदका घटना र त्यसमा जोडिएको सम्पत्तिबारे चर्चा गर्दैछौं ।
‘आई लभ यू’ भन्दै छुट्टिएका रेखा-छवि
नेपाली सिनेमाकी चर्चित नायिका रेखा थापा र चलचित्र निर्माता छवि ओझा वि.सं. २०६९ सालमा अलग भए । उनीहरूले १२ वर्षको सहयात्रालाई औपचारिक रूपमा अन्त्य गरेका थिए । उनीहरू सम्बन्धविच्छेद गर्न कुनै अड्डा अदातलत गएनन् ।
ओझाकै कार्यालय ‘नमस्ते नेपाल’ मा सिने पत्रकार प्रकाश सुवेदीको उपस्थितिमा सम्बन्ध विच्छेदको पत्रमा हस्ताक्षर भएको थियो । पत्रकार सुवेदीका अनुसार रेखा र छविले एक-अर्कालाई अंगालो मारेर छुट्टएिका थिए ।
छुट्टिने बेला भावुक बनेकी रेखाले छवि सधैँ आफ्नो अभिभावकको रूपमा रहने बताएकी थिइन् । प्रतिउत्तरमा छविले पनि रेखालाई सहयोग गर्न सधैँ तयार रहेको बताएका थिए ।
सम्बन्धविच्छेद गरेर बाहिरिने क्रममा रेखाले आफ्नै कारमा राखेर छविलाई घरसम्म छाडेकी थिइन् । उनीहरू एक अर्कालाई ‘आई लभ यू’ भन्दै छुट्टिएका थिए ।
रेखाले सम्बन्धविच्छेद गर्दा ओझाबाट एक रुपैयाँ पनि अंश नलिएको दाबी गर्दै आएकी छिन् । तर, उनले अंशवापत ५६ लाख रुपैयाँ लिएको पाइन्छ । ०६९ जेठ २७ मा काठमाडौंको साबिक ८ नम्बर वडाको कित्ता नम्बर १३८ मा रहेको घरजग्गा डिल्लीबजार मालपोत कार्यालयमा पुगेर रेखाले छविको नाममा स्रेस्ता कायम गरेकी थिइन् ।
रेखाले घरजग्गा छविलाई र छविले रेखालाई अंशबापत ६५ लाख रुपैयाँ नगद दिएपछि मिलापत्रका आधारमा जिल्ला अदालत काठमाडौंबाट १९ असार ०७३ मा सम्बन्धविच्छेद भएको थियो ।
विराटनगरकी रेखा एसएलसी दिएर घुम्नका लागि काठमाडौ आएकी थिइन् । त्यही क्रममा उनको छविराजसँग भेट भएको थियो । उनी फिल्म ‘हिरो’ का लागि हिरोइन खोजीमा थिए ।
ओझासँगको पहिलो संवादमा नै चलचित्र ‘हिरो’मा रेखाले सहायक हिरोइनको भूमिका पाइन् । सोही फिल्ममा काम गर्दा छवि ओझा र रेखाबीच अफेयर सुरु भएको थियो ।
राजेशपायल राई
वैवाहिक जीवनलाई गुपचुप राखेका चर्चित गायक राजेशपायल राईको पनि गत वर्ष सम्बन्धविच्छेद भयो । साङ्गबुङ राईसँग सुटुक्क विवाह गरेका उनले २०७९ सालमा मात्रै काठमाडौं महानगरपालिका–३१ बाट विवाह दर्ता प्रमाणपत्र लिएका थिए । तर, एक वर्षमै उनीहरू अलग भए ।
गायक राईले उमेरमा आफूभन्दा २६ वर्ष कान्छीसँग विवाह गरेका थिए । श्रीमती साङ्गबुङ राईको तीव्र दबाबमा उनको सम्बन्धविच्छेद भएको पाइन्छ । साङ्गबुङले आफूमाथि राजेशले हिंसा गरेको आरोप लगाएकी थिइन् । रक्सी खाएर आफू र छोरालाई कुट्ने गरेको उनले बताएकी थिइन् ।
उनीहरूले काठमाडौं जिल्ला अदालतबाट सम्बन्धविच्छेद गरेका हुन् । सम्बन्धविच्छेद गर्दा उनीहरूका छोरा दुई वर्षका थिए । सम्बन्धविच्छेद गर्दै राजेशले साङबुङलाई ६ करोड रुपैयाँभन्दा बढी सम्पत्ति दिएको चर्चा थियो ।
राजेशले साङ्गबुङलाई काठमाडौं नक्सालमा रहेको करिब पाँच करोड रुपैयाँ मूल्य पर्ने तीन तलाको घर र ५० लाख रुपैयाँ नगद दिएको बताएका थिए । साथै, भविष्यमा पनि थप एक करोड रुपैयाँ दिने सम्झौता भएको थियो । यस्तै, काठमाडौंमा रहेको एउटा घडेरी पनि साङ्गबुङलाई दिने सम्झौता गरिएको खबर बाहिरिएको थियो ।
सम्बन्धविच्छेदपछि बच्चा आमासँग बस्ने र राजेशले छोराको पढाइ खर्च साथै भरणपोषण निम्ति छुट्टै मासिक १५ हजार रूपैयाँ साङ्गबुङलाई उपलब्ध गराउने सम्झौता भएको थियो ।
खोटाङमा जन्मिएका राई ५ घण्टामा ९ गीत गाएर विश्व रेकर्ड राख्ने पहिलो गायक हुन् । उनका ‘फैलियो माया दुबो सरी’ र ‘बैगुनी रैछौ मायालु’ जस्ता थुप्रै हिट गीत छन् ।
राजेशपायलका किस्सा : १५ सय कोठाभाडा तिर्न सकस, ०६५ को खड्गो
शिल्पा पोखरेल
अभिनेत्री शिल्पा पोखरेलले २०७९ सालमा फिल्म निर्माता छविराज ओझासँग सम्बन्धविच्छेद गरिन् । उनीहरूको सम्बन्धविच्छेदलाई लिएर निकै लफडा पनि पर्यो । शिल्पाले आफूमाथि ओझाले कुटपिटर दमन गर्ने गरेको बताएकी थिइन् ।
घरबाहिर जान र कसैसँग बोल्न पनि अनुमति लिनुपर्ने अवस्था आएको शिल्पाले बताएकी थिइन् । श्रीमानले पिटेर कानको जालीसमेत फुटाइदिएको आरोप उनको थियो । उनले अदालतमा घरेलु हिंसाको मुद्दा दायर गरेकी थिइन् ।
उमेरले निकै अन्तर रहे पनि बिहे गर्ने बेला परिवारको साथ र समर्थन रहेको भन्दै ओझासँग आजीवन साथ रहने र प्रेम गर्ने शिल्पाले बताएकी थिइन् । म्युजिक भिडियोमा निकै सफल रहेकी उनले फिल्मी करियरमा भर्खर उचाइ लिँदै थिइन् ।
२०७३ साल असार २९ गते बिहे गरेका छवि र शिल्पाले २०७५ मात्रै बिहे दर्ता गरेका थिए । आफ्नो उचाइ बलियो बनाउन शिल्पाले ओझालाई प्रयोग गरेको आरोप पनि केही चलचित्र निमार्ता तथा कलाकारले लगाएका थिए ।
सम्बन्धविच्छेद गर्दा शिल्पाले अंश दाबी गरेपछि काठमाडौं जिल्ला अदालतमा यो मुद्दा तीन वर्ष लम्बियो । तर ओझा भने शिल्पालाई अंश नदिने पक्षमा थिए ।
अदातलले ओझालाई अंशको भागबण्डा नहुञ्जेल सम्मलाई मानाचामल भर्न आदेश दियो । ओझाले शिल्पाका कारण आफू सडकमा पुगेको अभिव्यक्ति दिँदै हिँडेका थिए । आफूसँग एक रुपैयाँ नभएर साथीभाइसँग मागेर खाएको समेत दुखेसो उनले पोख्ने गरेका थिए । शिल्पासँग छविको चौथो विवाह थियो ।
माल्भिका सुब्बा
पूर्वमिस नेपाल तथा सञ्चारकर्मी माल्भिका सुब्बाले पनि गत वर्ष सम्बन्धविच्छेद गरिन् । अभिनेत्री प्रियंका कार्कीको ‘द फोर्थ ट्राइमेस्ट’ नामक पडकास्टमा अतिथि बनेर पुगेकी उनले श्रीमान रियाज श्रेष्ठसँग सम्बन्धविच्छेद गरेको बताएकी थिइन् ।
कार्यक्रममा उनले खाना बनाउने भाँडासम्म साथीभाइको सहयोगमा किन्नु परेको सुनाउँदै भक्कानिएकी थिइन् । मिस नेपाल तथा सञ्चारकर्मी; जसले सधैँ अरूका समस्याको बारेमा बोल्दै हिँड्यो- त्यो मान्छेको समेत यो दर्दनाक अवस्था कसरी आउँछ भनेर आफैँलाई पत्यार नलागेको उनले बताएकी थिइन् ।
माल्भिकाका अनुसार उनले आफ्नो छोरा दुई वर्षको हुँदा घर छाडेकी थिइन् । एकै घरमै पनि श्रीमान-श्रीमतीबीच बोलचालसम्म हुँदैनथ्यो । त्यसपछि श्रीमानसँग बस्न नसकेर घर छोड्ने निर्णय गरेकी थिइन् ।
सम्बन्ध विच्छेदलाई लिएर उनलाई आफ्नै परिवार अर्थात् माइतीले समर्थन गरेन । त्यसपश्चात उनी एक्लैले त्यो निर्णय गरेकी थिइन् । उनले घर छाडेको ४ वर्षपछि सम्बन्धविच्छेद गरेकी थिइन् ।
माल्भिकाले बताए अनुसार उनले अंश लिएकी छैनन् । तर छोराको लालनपालन र शिक्षा हेरिदिन आग्रह गरेकी थिइन् । उनीहरूले समझदारीमै छोराको को–कस्टडी गर्ने निर्णय लिए ।
सम्बन्धविच्छेद गरेर पछुतो नलागेपनि कतिबेला रित्तो महसुस गर्ने उनी बताउँछिन् । छोराले बुवाआमाको मायाबाट वञ्चित नहोस् भनेर उनीहरू समय-समयमा सौहार्दपूर्वक भेट गरिरहेका हुन्छन् । सम्बन्धविच्छेद गरेपनि आफूहरूबीचमा पतिपत्नीको झैँ सम्बन्ध रहेको कुरा एकपटक अन्तवार्तामा माल्भिका आफैँले खुलासा गरेकी थिइन् ।
बिल गेट्स
माइक्रोसफ्टका संस्थापक बिल गेट्सले ६५ वर्षको उमेर पत्नी मेलिन्डासँग सम्बन्धविच्छेद गरे । विवाहको २७ वर्षमा उनीहरूले अलग हुने निर्णय लिए ।
बिल र मेलिन्डाले सामाजिक सञ्जालमा संयुक्त विज्ञप्ति जारी गर्दै सोचविचार र आपसी छलफलपछि जीवनको आगामी चरणमा एकसाथ अघि बढ्न नसक्ने बताएका थिए ।
उनीहरू संयुक्त रूपमा बिल एन्ड मेलिन्डा गेट्स फाउन्डेशन सञ्चालन गर्छन् । जसले विश्वभरका मानिसको स्वास्थ र राम्रो जीवनका लागि काम गर्छ । उक्त संस्थाले सङ्क्रामक रोगको नियन्त्रण र बालबालिकाको खोपलाई प्रोत्साहन गर्ने जस्ता परोपकारी कामका लागि अर्बौ| डलर खर्च गरेको छ । यस मिसनमा उनीहरू आज पनि सँगै छन् ।
बिल र मेलिन्डाबीच पहिलो भेट १९८७ मा भएको थियो । १९९४ मा उनीहरूले विवाह गरेका थिए । विश्वकै धनी व्यक्तिमध्येका एक बिल आफ्नो समाजसेवाका लागि पनि प्रख्यात छन् ।
भारतीय क्रिकेटर हार्दिक पाण्डे
भारतीय क्रिकेटर हार्दिक पाण्ड्याको वैवाहिक सम्बन्ध पनि अन्त्य हुन लागेको खबर बाहिरएका छन् । प्रोफेसनल करिअरमा लय गुमाइरहेका उनी निजी जीवनमा समेत तनावबाट गुज्रिरहेका बताइन्छ ।
हार्दिकले सन् २०२० को ३१ मेमा सर्भियाकी मोडल नताशा स्टानकोभिकसँग हतारमा कोर्ट म्यारिज गरेका थिए । बिहे अगाडि नै नताशा गर्भवती थिइन् । विवाहको दुई महिनापछि उनीहरूलाई सन्तान लाभ भएको थियो । गत वर्ष उनीहरूले छोरा खेलाउँदै परम्परागत रिवाजअनुसार बिहे गरेका थिए ।
तर, अहिले उनीहरू एक–अर्कासँग छुट्टिएको समाचार विभिन्न सञ्चारमाध्यमले प्रकाशित गरेका छन् । नताशाले केही दिनअघि इन्स्टामा आफ्नो नामबाट पाण्ड्या थर हटाएकी थिइन् । दुवैले एक–अर्कालाई अनफलो गरेका छन् भने एक–अर्काका तस्विरहरू पनि हटाएका छन् ।
नताशा यसपालि आइपीएलमा श्रीमानको खेल हेर्न पनि पुगिनन् । यसैगरी नताशाको जन्मदिन गत मार्च ४ मा हार्दिकले केही पनि पोस्ट गरेनन् ।
केही सञ्चारमाध्यममा प्रकाशित समाचारअनुसार हार्दिकसँग नताशाले ७० प्रतिशत सम्पत्ति माग गरेको पाइएको छ । तर हार्दिकले सबै सम्पत्ति आफ्नी आमाको भएको जानकारी गराएका छन् ।
सामाजिक सञ्जालमा अहिले ‘सम्पत्ति आमाको नाममा र लोन श्रीमतीको नाममा’ लिनुपर्ने जस्ता ट्रोल बनेका छन् । छोराको हेरचाहको लागि नताशाले सम्पत्ति माग गरेको पाइएको छ ।
अंश अर्थात् सम्पत्ति ‘फ्याक्टर’मा प्रश्न !
सम्बन्धविच्छेद गर्दा कसैले अंश दाबी गरेका छन् त कसैले सम्पत्ति बिनै सम्बन्ध टुङ्ग्याएका छन् । सहमतिमै अंशसहित भएको सम्बन्धविच्छेदपछि पूर्व-जोडीबीच खास समस्या देखिँदैन ।
तर, अंशमा सहमति नभएकाका हकमा सम्बन्धविच्छेद मुद्दा निकै वर्ष लम्बिएको छ । कसैले दिएको अंश पनि लिएका छैनन् ।
कस्तो अवस्थामा अंश लिने र नलिने गरेका छन् त ? कानूनले के आधारमा महिलालाई संरक्षण गरेको हो ? सम्पत्तिको बाँडफाँडबारे कानून के भन्छ ?
रेखा थापाले आफू सक्षम भएकै कारणले सम्पत्ति नलिएको दाबी गर्छिन् । के त्यसो भए सम्पत्ति लिने शिल्पा असक्षम हुन् ? बिल गेट्सकी श्रीमती असक्षम हुन् ?
व्यक्तिको इच्छामा भर पर्छः कानून अनुसन्धानकर्ता
कानून अनुसन्धानकर्ता रसना ढकालले कानूनले सम्पत्तिको हक प्रदान गरे पनि लिने र नलिने व्यक्तिमा भरपर्ने बताइन् । उनी भन्छिन्, ‘सम्बन्ध विच्छेदको हकमा दुइवटा प्रावधान छ । त्यो भनेको सम्पत्ति लिने र अर्को सम्पत्ति नलिने हो ।’
‘सम्पत्ति दाबी गर्दा दिने मान्छेसँग हुनु पनि पर्छ । हुँदै नभएको सम्पत्ति ल्याएर दिनुपर्ने बाध्यात्मक व्यवस्था कानूनमा छैन,’ उनले खबरहबसँग कुरा गर्दै भनिन्, ‘श्रीमानले किड्नी नै बेचेर सम्पत्ति दिनुपर्दैन ।’
हाम्रो देशमा सम्बन्धविच्छेदलाई बढी नकारात्मक रूपमा हेर्ने गरिएको छ । तर, यो सौहार्द रूपमा अलग हुने बाटो भएको उनको धारणा छ ।
ढकाल भन्छिन्, ‘कानून अनुसार श्रीमतीसँग सम्पत्ति छ भने श्रीमानलाई दिने हो, श्रीमानसँग छ भने श्रीमतीलाई दिने हो ।’ तर पछिल्लो समय मिलापत्रको अवस्थामा कतिपयले सम्पत्ति चाहिँदैन भनेको उदाहरण धेरै भएको ढकाल बताउँछिन् ।
‘नेपालमा धेरै महिलाहरूले श्रीमान र परिवारका निम्ति पूरै जीवन समर्पण गरेका हुन्छन्,’ उनी थप्छिन्, ‘श्रीमान कमाउन जाँदा घरपरिवार, सन्तान हुर्काउने र सासुससुराको रेखदेख गरेर बसेका हुन्छन् । यस्ता महिलाहरूले सम्बन्ध विच्छेद गरेमा अंश आवश्यक पर्छ ।’
अर्को- श्रीमानहरूले आफूले कमाएको सम्पत्ति श्रीमतीको नाममा राखेका बताउँदै उनले भनिन्, ‘त्यस्तो अवस्थामा श्रीमतीले श्रीमानलाई दिनुपर्ने हुन्छ । श्रीमतीले मानाचामलसमेत भनुपर्छ, तर नेपालको हकमा पुरुषले मानाचामल लिन धेरैगाह्रो छ । बाहिरी तत्वले पनि न्यायलाई असर गरिरहेको हुन्छ ।’
सन्तानको अहित हुनेगरी सहमति हुने छैन भनेर कानूनले प्रष्ट पारेको उनले जानकारी दिइन् । भनिन्, ‘सन्तान आमा वा बुवा कोसँग बस्ने भन्ने कुराले अंश अर्थात् सम्पत्ति भागवण्डामा प्रभाव पर्छ ।’
नेपालको मुलुकी देवानी संहिता, २०७४ को धारा ९३ अनुसार पति-पत्नी दुवैले चाहेमा जहिलेसुकै पनि सम्बन्धविच्छेद गर्न सक्छन् । दुवैको सहमति नभएमा धारा ९४ अनुसार पतिले सम्बन्ध विच्छेद गर्न सक्छन् । धारा ९९ मा अंशवण्डाको प्रावधान छ ।
प्रतिक्रिया