गण्डकी– स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन २०७४ ले नवीकरणीय ऊर्जा र स्थानीय विद्युत् वितरण प्रणाली व्यवस्थापन, सञ्चालन र अनुगमनसम्बन्धी योजना तथा नीति तर्जुमा गर्ने अधिकार स्थानीय तहलाई प्रदान गरेको छ । 

ऐनले अधिकार प्रदान गरे पनि स्थानीय तहहरूको त्यसतर्फ जागरूकता नदेखाइरहेका अवस्थामा पोखरा महानगरपालिकाले नगर ऊर्जा योजना (२०८१–०८६) तयार गरी हालै त्यसलाई औपचारिक रूपमा नै सार्वजनिक गरेको छ । 

दिगो तथा भरपर्दो ऊर्जाको पहुँच वृद्धि गर्दै नागरिकको आर्थिक तथा सामाजिक विकासका लागि विभिन्न संयन्त्र तयार पार्दै अघि बढेको महानगरले ऐनकै अधिकार प्रयोग गरी ऊर्जा विकास उपसमिति समेत गठन गरेको छ । उक्त समितिले ऊर्जा योजनाको कार्यान्वयन र अनुगमन गर्ने गर्दछ ।

ऊर्जा विकास उपसमितिद्वारा तयार गरिएको उक्त योजना जर्मन सहयोग नियोग (जिआइजेड) नेपालको रिप ग्रिन कार्यक्रमको प्राविधिक सहयोगमा नौ चरणमा आधारित समग्र प्रक्रियाबाट तयार गरिएको हो । 

योजना तयारीको क्रममा विभिन्न सरोकारवालासँग छलफल तथा परामर्श गरिएको जिआइजेड नेपालका वरिष्ठ ऊर्जा विशेषज्ञ डा नारायणप्रसाद चौलागाईले जानकारी दिए । ऊर्जा योजनालाई महानगरपालिकाले प्रभावकारी कार्यान्वयन गर्ने उनले विश्वास व्यक्त गरे । उक्त योजना २०८१ फागुनमा पोखरा महानगरपालिकाबाट औपचारिक रूपमा अनुमोदन गरिएको थियो ।

नवीकरणीय ऊर्जा अनुदान नीति २०७३ अनुसार महानगरपालिकाले नवीकरणीय ऊर्जा प्रविधि अपनाउने र ऊर्जाको गुणस्तर सुनिश्चित गर्ने कुरामा सहयोग गर्दै आएको छ भने पछिल्ला समयमा नवीकरणीय ऊर्जाको प्रयोगमा सुधार भइरहेको छ । 

नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले प्रकाशित गरेको प्रतिवेदन २०८० अनुसार पोखरा महानगरपालिकामा शतप्रतिशत विद्युतीकरण भएको छ । महानगरपालिकाभित्रका कूल एक लाख ४० हजार ४५९ घरधुरीमध्ये ७० दशलवल ०९ प्रतिशत घरधुरीमा १५ एम्पिएर मिटर जडान गरिएको छ भने २८ दशमलव ०८ प्रतिशत घरधुरीमा पाँच एम्पिएर मिटर जडान गरिएको छ । त्यस्तै एक दशमलव ८३ घरधुरीमा ३० एम्पिएर जडान गरिएको छ ।

महानगरपालिकाका प्रमुख धनराज आचार्यले नगर ऊर्जा योजना सार्वजनिक गर्दै दक्ष र दिगो ऊर्जामार्फत समुन्नत पोखरा भन्ने परिकल्पनासहित नगर ऊर्जा योजना ल्याएको स्पष्ट गरे । 

विसं २१०० सम्ममा ‘समुन्नत पर्यटकीय पोखरा’ निर्माणको लक्ष्यसहित पोखरा महानगरपालिका कार्बन तटस्थ सहर निर्माणको अभियानमा प्रतिबद्धताका साथ आफूहरू लागेको महानगरपालिकाका प्रमुख आचार्य बताउँछन् । 

‘किफायती, भरपर्दो, दिगो र आधुनिक ऊर्जामा सबै नागरिकहरूको पहुँच सुनिश्चित गर्ने दिगो विकासको विश्वव्यापी लक्ष्य अनुरूप महानगरभित्र स्वच्छ ऊर्जा र ऊर्जा दक्षतामा जोड दिने उद्देश्यसहित नगर ऊर्जा योजना निर्माण गरिएको हो’, उनले भने ।

दैनिक जीवनमा प्रयोग गरिने सामग्रीहरूमा विद्युतीय उपकरणको उपयोग गर्दै नवीकरणीय ऊर्जालाई प्रवर्द्धन गरी कार्बन उत्सर्जनको खुद शून्य २०४५ को लक्ष्य अनुरूप नीतिहरू अवलम्बन गरिएको उनको भनाइ छ । 

पोखराको कार्बन तटस्थता लक्ष्य र समृद्ध पर्यटकीय पोखरा निर्माणका लागि समग्र ऊर्जा स्थितिको अध्ययनसहित सम्भावित योजनाहरूको पहिचानका लागि नगर ऊर्जा योजना तयार गरिएको उल्लेख गर्दै उनले यसबाट महानगरको ऊर्जा दक्ष प्रविधिहरूको एकीकरणसँगै किफायती, स्वच्छ र भरपर्दो ऊर्जा विकासका लागि उल्लेखनीय योगदान विश्वास लिइएको बताए  ।