हिमनदी पग्लिँदै गए हुनसक्छ ठुलो ज्वालामुखी विस्फोट : अध्ययन | Khabarhub Khabarhub

हिमनदी पग्लिँदै गए हुनसक्छ ठुलो ज्वालामुखी विस्फोट : अध्ययन


२६ असार २०८२, बिहीबार  

पढ्न लाग्ने समय : 2 मिनेट


258
Shares
  • change font
  • change font
  • change font

काठमाडौं– विश्वभरका हिमनदी पग्लिएपछि ज्वालामुखी विस्फोटको डर बढ्दै गएको छ । यस सम्बन्धमा वैज्ञानिकहरूको अनुसन्धानले धेरै चकित पार्ने खुलासा गरेका छन् ।

ग्लेशियरहरू र ज्वालामुखी गतिविधिहरू बीचको सम्बन्धले वैज्ञानिकहरूलाई नयाँ चिन्तामा राखेको छ । यो जलवायु परिवर्तनको अर्को डरलाग्दो पक्ष हो, जसले पृथ्वीमा जीवनलाई अस्थिर बनाउन सक्छ ।

दुई प्राकृतिक शक्तिहरू ग्लेशियरहरू र ज्वालामुखीहरू जति टाढा एक अर्काबाट देखा पर्छन्, तिनीहरूले पृथ्वीको संरचनालाई त्यति नै नजिकबाट प्रभाव पार्छन् । संसारभरि लगभग २४५ सक्रिय ज्वालामुखीहरू ती क्षेत्रमा अवस्थित छन्, जहाँ ग्लेशियरहरू तिनीहरूको तल वा नजिक छन् । यसमा अन्टार्कटिका, रुस, न्युजिल्याण्ड र उत्तरी अमेरिका पर्छन् ।

नयाँ अध्ययनका अनुसार ग्लेशियरहरू पग्लिँदा ज्वालामुखीहरू बारम्बार र अधिक विस्फोटक रूपमा विस्फोट हुन सक्छ, जसले जलवायु परिवर्तनलाई बढावा दिन्छ । यो अनुसन्धान ८ जुलाई २०२५ मा प्रागमा आयोजित ‘गोल्डश्मिट कन्फ्रेंस’ मा प्रस्तुत गरिएको थियो । 

लाखौँ टन बरफ समात्ने ग्लेशियरहरूले पृथ्वीको सतह र यसको मुनिको म्याग्मा तहहरूमा दबाब दिन्छ । यो दबाबले म्याग्मालाई माथि उठ्नबाट रोक्छ तर ग्लेशियरहरू पग्लिए पछि यो दबाब घट्दै जान्छ र तलको ऊर्जा बाहिर आउन उत्सुक हुन्छ ।

अन्वेषक पाब्लो मोरेनो येगर र उनको टोलीले दक्षिणी चिलीको मोचो–चोशुएन्को ज्वालामुखीको अध्ययन गर्दा ग्लेशियरहरू पग्लिए पछि त्यहाँको ज्वालामुखी गतिविधि झन् तीव्र हुने पत्ता लगाएका थिए । 

जलवायु परिवर्तनका कारण हिमनदीहरू द्रुत गतिमा पग्लन थाले पछि तिनीहरूको सतह मुनि दबिएको ज्वालामुखीको चाप अहिले खुल्दै गइरहेको उनीहरूले जनाएका छन् । यो पग्लने प्रक्रियामा बरफको दबाब हटाइन्छ। म्याग्मा र ग्याँसहरू कुनै अवरोध बिना सतहतिर सर्छन् । अन्ततः त्यहाँ ठूलो विस्फोट हुन्छ ।

यो प्रक्रियालाई आइस–अनलोडिङ ज्वालामुखी भनिन्छ, जसलाई वैज्ञानिकहरूले सकारात्मक प्रतिक्रिया लूप मान्छन् । ग्लेशियरहरू पग्लिन्छन्, विस्फोटहरू निम्त्याउँछ, जसले अधिक गर्मी उत्पन्न गर्दछ, जसले थप ग्लेशियरहरू पग्लन्छ ।

आइसल्याण्डमा १० हजार वर्ष पहिले बरफ युगको अन्त्यमा ग्लेशियरहरू पग्लिए पछि ज्वालामुखी विस्फोटको दर ३० देखि ५० गुणा बढेको थियो । यो आइसल्याण्ड दुई टेक्टोनिक प्लेटहरू यूरेशियन र उत्तर अमेरिकी बीचमा रहेको कारण भएको हो । त्यहाँको सतह पहिले हिउँको भारले दबिएको थियो। त्यो पग्लने बित्तिकै विस्फोटको शृङ्खला सुरु भयो ।

अहिले दक्षिणी चिलीका ज्वालामुखीहरूको अध्ययनले ज्वालामुखी गतिविधिलाई २६ हजार देखी १८ हजार वर्षअघि बाक्लो बरफले दबाएको देखाएको छ । तर, त्यो बरफ पग्लने बित्तिकै, जमेको म्याग्मा र ग्याँसहरू बाहिर निस्कन थाले र नयाँ ज्वालामुखी बन्यो । 

अन्वेषकहरूले रेडियोएक्टिभ आर्गन ग्यास र म्याग्मा क्रिस्टलहरू विश्लेषण गरेर प्रमाणित गरे कि बरफ पग्लिए लगत्तै विस्फोटहरू तीव्र हुन्छन् । यसले भविष्यमा पनि यस्तो हुनसक्छ भन्ने प्रमाणित गर्छ ।

नयाँ तथ्याङ्कका अनुसार अन्टार्कटिका, रुस र न्यूजिल्याण्ड ठूलो खतरामा छन्, जहाँ बरफको पाना सबैभन्दा बाक्लो छ र पग्लिएपछि शक्तिशाली विस्फोटको सम्भावना छ ।  न्युजकारखानाबाट साभार 

प्रकाशित मिति : २६ असार २०८२, बिहीबार  १ : १६ बजे

मधेश प्रदेश सरकारद्वारा चालु आवमा ७१ प्रतिशतभन्दा बढी रकम खर्च

जनकपुरधाम – मधेश प्रदेश सरकारले चालु आर्थिक वर्षमा कुल बजेटको

सभामुखले भने : लोकतन्त्रको विकल्प छैन

भक्तपुर – सभामुख देवराज घिमिरेले लोकतन्त्रको विकल्पमा अरू कुनै व्यवस्था

पूर्वनिर्वाचन आयुक्त इला शर्माको निधन

काठमाडौं – पूर्वनिर्वाचन आयुक्त एवं पूर्वपत्रकार इला शर्माको हृदयाघातका कारण

स्थानीय उत्पादन प्रवर्द्धन गर्दै टीकापुर नगरपालिका

कैलाली – टीकापुर नगरपालिका नगरप्रमुखको कार्यकक्षमा प्रवेश गर्नेबित्तिकै देखिन्छन्, चिटिक्क

नेपालसँगको सम्बन्धलाई चीनले प्राथमिकतामा राखेको छ : झलनाथ खानाल

काठमाडौं – नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत समाजवादी)का सम्मानित नेता एवं