चीनबाट शुरु भएको कोरोना भाइरसको संक्रमण ६० भन्दा धेरै देशमा फैलिएको छ । रोग फैलिएको देशमा तथा कोरोनामुक्त देशमा पनि त्रासको वातावरण छ ।
आफ्ना बालबालिकालाई कसरी बचाउने भन्ने अभिभावकहरु गहिरो चिन्तामा छन् । घर, स्कुल लगायत सबैतिर कोरोना संक्रमणको हल्ला सुनेर बालबालिका झन त्रसित छन् । बालबालिकालाई कोरोनाको संक्रमणबाट तथा कोरोना फोबियाबाट बचाउन सही जानकारी तथा उपाय अबलम्बन गर्न जरुरी रहेको जनस्वास्थ्य विज्ञ डा. रवीन्द्र पाण्डेले बताएका छन् ।
बालबालिकालाई कोरोनाको संक्रमणबाट कसरी जोगाउने ? डा पाण्डेका केही टिप्स यस्ता छन्-
– विश्वभर झन्डै एक लाख व्यक्तिमा कोरोना संक्रमण प्रमाणित हुँदा तथा ३ हजार भन्दा धेरै व्यक्तिको मृत्यु हुँदा बालबालिकामा कोरोना संक्रमण नगन्य मात्रामा देखिएको छ ।
– अहिले फैलिएको रुघाखोकी सिजनल तथा सामान्य रुघाखोकी हो । कोरोनाको लक्षण हैन । नेपाल हालसम्म कोरोनामुक्त छ ।
– बालबालिकाका गतिविधि, घुमफिर, काम, खानाको प्रकार तथा अन्य व्यक्तिहरुसंग सम्पर्क कम हुने भएकोले कोरोना सर्ने वातावरण कम हुन्छ ।
– बालबालिकामा दीर्घरोगहरु जस्तै क्यान्सर, मधुमेह, मुटुको रोग, दम, मृगौलाको रोग एचआईभी संक्रमण आदि हजारौंमा एकजनालाई पनि नहुने भएकोले जोखिम बर्गमा राखिएको छैन ।
– बालबालिकामा कोरोना संक्रमणको लक्षण सामान्य रुघाखोकीको जस्तो हुन्छ । जस्तै – खोकी, नाक बन्द हुने, नाकबाट पानी बगिरहने, पखाला लाग्ने, ज्वरो आउने, सास फेर्न गाह्रो हुने नै हो । ती लक्षण मौसमी रुघाखोकीसंग मिल्छन ।
– कोरोना संक्रमण भएको व्यक्तिले नजिकैबाट खोकेमा, हाच्छ्यु गरेमा नाक तथा मुखबाट आउने कणहरुले कोरोना सार्ने सम्भावना हुन्छ । ती र्याल, सिंगान, खोकीबाट आएका कण कुर्सी, बेन्च, डेस्क, गाडीको सिट, टावेल लगायतका कपडा आदिमा बस्न सक्छन् । ती ठाउँमा हातले छोएमा हात मार्फत शरीरमा प्रवेश गर्छन् ।
– यो रोगको कुनै खोप तथा औषधि नभएकोले घातक मानिएको हो । तर संक्रमण भएका १०० जनामा जम्मा २-३ जनाको मृत्यु हुन्छ | मृत्युदर धेरै उमेर भएका व्यक्तिमा उच्च देखिएको छ । संक्रमित बालबालिकामा मृत्युदर १००० जनामा एक जनामा पनि छैन । अर्थात ०.१ % भन्दा थोरैमा छ ।
– मास्कको अभाव भएमा डराउनु पर्दैन । निरोगी व्यक्तिको लागि मास्कको खासै काम छैन । संक्रमण भएको व्यक्तिले अरुलाई नसरोस् भनेर मास्क लगाउनु पर्ने जनस्वास्थ्य विद तथा वैज्ञानिकको मान्यता छ । मास्क लगाएपछि नाक चिलाउने, बोल्न गाह्रो हुने, चस्मामा बादल लाग्ने, मास्क मिलाउन बारम्बार हात मास्क, आँखा, नाक, मुख आदिमा गइरहने भएकोले झन् संक्रमणको डर हुन्छ । हामीकहाँ पाइने सर्जिकल / मेडिकल मास्क, कपडाका मास्क आदिले कोरोना भाइरस रोक्न सक्दैनन् । त्यसको लागि N 95 लगायतका स्तरीय मास्क मात्र उपयोगी हुन्छन ।
– कोरोनाको संक्रमण रोक्ने सबैभन्दा प्रभावकारी उपाय भनेको हातले नाक, मुख, आँखा नछुने, कुहिनामा वा टिस्यू पेपरमा छ्युं गर्ने ( हातमा नगर्ने ), ह्याण्ड स्यानिटाइजर तथा स्प्रिट कपासले प्रत्येक घण्टा हात सफा गर्ने, खाना खानुभन्दा अगाडि घटीमा २० सेकेन्ड साबुनपानीले हात धुने, तथा सफा टावेलले मात्र हात पुछ्ने ।
– भीडभाडमा नजाने, रुघाखोकी लागेको व्यक्तिसँग नजिकै नबस्ने, घुम्न नजाने ।
– मनतातो कागती पानी खाइरहने । मुख सुख्खा नराख्ने । अलिअलि पानी लगातार पिउने ।
– इन्फ्लुएन्जाको खोप लगाउने । यो खोपले अप्रतक्ष्य रुपमा रुघाकोकी सर्नबाट बचाउँछ ।
– मुखमा अमला, अदुवा, लसुन, ल्वांग राखिरहने ।
– घाममा बस्ने, कपडा घाममा राख्ने ।
– नियमित मुख कुल्ला गर्ने ।
– सरसफाइमा ध्यान दिने ।
– बाहिरको खाना सकभर नखाने । घरमै बनाएको खाना खाने ।
– सागसब्जी, फलफूल, दाल, गेडागुडी, दही प्रशस्त खाने ।
– बिना जरुरी काम घरबाट बाहिर ननिस्किने ।
– अरुका काँटा, चम्चा, प्लेट, तुम्लेट, टिफिन सेयर नगर्ने ।
– राम्रोसंग पाकेको माछामासु मात्र खाने । काँचो, हाफ बोइल नखाने ।
– बाटोमा बेच्ने चटपटे, पानीपुरी लगायतका खाना नखाने ।
– जनावरसंग धेरै नजिकिने नगर्ने ।
– इन्टरनेटमा भेटिने अपुष्ट कुराको विश्वास नगर्ने । डर नमान्ने | आफूलाई सिर्जनशील काममा व्यस्त राख्ने । अन्धविश्वासको पछि नलाग्ने ।
– रुघाखोकी छिटो निको नभएमा, सास फेर्न गाह्रो भएमा चिकित्सकसंग जांच गराउने ।
प्रतिक्रिया