पछिल्ला दिनहरूमा अफगान युद्ध सकिएको धारणा सहितका हेडलाइनले सञ्चार माध्यममा प्राथमिकता पाए । अमेरिकी सेना फर्किएको साँचो हो तर दशकौँ लामो गृहयुद्धले निरन्तरता पाउने नै छ । यथार्थमा युद्ध नयाँ चरणमा प्रवेश गरेको छ । जहाँ तालिवानले देश पूरै कब्जा गरेको छ तर उनीहरूको प्रतिरोध गर्ने शक्ति पनि तयार हुँदैछ ।

यो प्रतिरोधको नेतृत्व सान्ध्रुस्टबाट ग्राजुएट ३२ वर्षीय अहमद मसाउदले गरेका छन्, जो ‘लिजेन्डरी’ अफगान कमान्डर अहमद शाहका छोरा हुन् । सन् १९८९ मा सोभियतले अफगान छाड्नुमा बाबु मसाउदको भूमिका पनि थियो । सेप्टेम्बर ११ को आक्रमणअघिसम्म तालिवानले अफगानिस्तानको अधिक भूभाग कब्जा गरेको समयमा तिनीहरूको प्रतिरोधको नेतृत्व पनि उनै बाबु मसाउदले गरेका थिए ।

सेप्टेम्बर ११ को घटना हुनुभन्दा दुई दिनअघि ओसामा बिन लादेनले सञ्चालन गरेको समूहबाट उनको हत्या भएको थियो ।

कान्छा मसाउदले अन्तर्वार्ताको क्रममा ‘एक राजनीतिक शक्तिले उनीहरूलाई स्वीकार नगर्ने बहुसंख्यक जनतामाथि गरेको ‘असहिष्णु दमन’ को विरुद्धमा सङ्घर्ष गर्ने बताए । साथै, उनले अफगानिस्तानका लागि धेरै जातीय समूहको प्रतिनिधित्व गर्ने सरकार चाहिएको बताए । मसाउदले उत्तरी काबुलको दुर्गम पहाडी क्षेत्रमा अवस्थित पानिसिर उपत्यकामा तालिवानविरोधी शक्ति जम्मा गररहेका छन् । रोयटर्सले जनाए अनुसार पानिसिरमा भएको मसाउद र तालिवानको भिडन्तमा सात जना तालिवान मारिएका छन् ।

हामीले यो अन्तर्वार्ता इमेल मार्फत लिएका हाैँ ।

बर्गेन : तपाईं किन तालिवानको प्रतिरोध गरिरहनुभएको छ ?

मसाउद : दुर्भाग्यवश, तालिवान कहिल्यै परिवर्तन भएन र उनीहरू अहिले पनि देशमा हाबी भइरहेका छन् । हामीले कुनै एक राजनीतिक शक्तिले उनीहरूलाई समर्थन नगर्ने बहुसंख्यक जनतामाथि गरेको असहिष्णु व्यवहार र दमनको प्रतिकार गरेका हौँ । तालिवानले देशमा रहेका सबै जातीय समूहलाई समावेश गर्दै समावेशी सरकार बनाएमात्र स्वीकार्य हुनेछ ।

अफगानिस्तान थुप्रै जातीय समूहले बनेको छ र कसैको पनि बाहुल्य छैन । यो बहुसांस्कृतिक राज्य हो । यसकारण, यही अवस्थामा उनीहरूले शासन गर्ने अनुमति पाउँदैनन् । हामी उनीहरूको प्रतिकार गर्छाैँ ।

विभिन्न जातीय र साम्प्रदायिक समूहका बीच बराबरीको शक्ति बाँडफाँड भएको जातीय राज्यमा मात्र हामी एकै साथ शान्तिपूर्वक रहन सक्छाैँ । थप, हामी कुनै जालि र लिङ्गको परवाह नगरी सबैमा प्रजातन्त्र, अधिकार र स्वतन्त्रता संरक्षित हुने कुरामा विश्वास गर्दछाैँ ।

बर्गेन : तपाईंको शक्तिमा को को छन् । कति जना मान्छे छन् ? कस्तो हतियार छ ?

मसाउद : पानिसिरको स्थानीय विद्रोही शक्ति, अन्य प्रदेशका स्थानीय विद्रोही शक्ति र बाँकी पूर्वअफगान सेनाबाट हाम्रो शक्ति तयार भएको हो । अहिलेको समयमा हामीसँग पर्याप्त मात्रामा हतियार छ । तर, लामो समय यो प्रतिकार कायम राख्न हामीलाई सहयोग चाहिएको छ ।

बर्गेन : तपाईंका बाबु सोभियत विरोधी हुनुहुन्थ्यो र तालिवान पनि । तपाईं उहाँकै विरासत थाम्दै हुनुहुन्छ ?

मसाउद : मेरा बाबुको पथ पछ्याउने क्रममा हिँड्न र उहाँको बिरासतलाई निरन्तरता दिन हामीले सक्दो प्रयास गरेका छौँ । हाम्रो अन्तिम सास रहेसम्म यहाँका जनता र यस क्षेत्रलाई रक्षा गर्न हामी कटिबद्ध छौँ । जसरी, मेरा बाबुले सोभियत आक्रमणकारीहरू तथा घरेलु आतङ्कवादको विरुद्धमा बहादुरीपूर्वक लड्नुभयो, उहाँलाई सकेसम्म अनुशरण गर्दै स्वतन्त्रता, प्रजातन्त्र र उहाँलाई प्यारो लाग्ने अन्य मूल्य र मान्यताका लागि म लड्न तयार छु ।

बर्गेन : सैन्य क्षेत्रमा तालिवानको कमजोरी के के हुन् ?

मसाउद : अरूले सोचेजस्तो शक्तिशाली छैन तालिवान । सरकार र अफगान सेनाको नेतृत्वको कमजोरीका कारण उनीहरू देश कब्जामा लिन सफल भएका हुन् । दुर्भाग्यवश पूर्वराष्ट्रपति अस्राफ घानीले तालिवानसँग कसरी लड्नुपर्छ भन्ने थाहा भएको तथा त्यो इच्छाशक्ति भएको सेनालाई पन्छाए ।

देशको नेतृत्वमा अर्को समस्या थियो । अफगान सेनाको निर्णय प्रक्रियामा घानी र उनका सुरक्षा सल्लाहकार हम्दुल्लाह मोहिबको हस्तक्षेपले पनि सैन्य शक्तिलाई कमजोर बनायो । ती दुवैकै कारण सैन्य प्रशिक्षणमा अभाव देखियो । अझै उनीहरू नै युद्धको योजनामा निर्णायक थिए ।

बर्गेन : तपाईं अझै तालिवानसँग वार्ता गर्ने प्रयास गरिरहनु भएको छ ?

मसाउद : हामी सधैँ वार्ताको पक्षमा छाैँ । मेरा बाबुले पनि प्रतिकार अगाडि वार्ता र शान्तिको प्रयास गर्नुभएको थियो । मेरो बाबुको यो प्रयासलाई चासो र गम्भीरतापूर्वक नलिइए जस्तै तालिवानसँगको मेरो वार्ताले मूर्तरूप लिने कुरामा अहिलेसम्म कुनै नतिजा देखिएको छैन ।
सरकारमा समावेश हुन र केही पद पाउन म वार्ता गर्न लागेको छैन । म सामाजिक न्याय र समानताको ग्यारेन्टी तथा सबैका लागि स्वतन्त्रता र प्रजातन्त्र संरक्षित हुने गरी राजनीतिक स्थायित्वका लागि वार्ता गर्न चाहन्छु ।

यसमा तालिवानले चासो दिँदैनन् र देशमा पेलेरै जाने कुरामा विश्वास राख्छन् भने हामी प्रतिकार गर्छौं । पछिल्लो समय तिनीहरूले दमनलाई प्राथमिकता दिएका कारण पाँच वर्षे प्रतिकारको सामना गरे ।

बर्गेन: तपाईंले किङ्स कलेज लन्डनमा ‘युद्ध अध्ययन’ पढ्नुभएको थियो र सान्ध्रुस्टमा पनि हुनुहुन्थ्यो । के यसले तपाईंलाई तालिवानका विरुद्ध लड्न तयार पारेको हो ?

मसाउद : सान्ध्रुस्टमा मैले लड्न र युद्धको योजना बनाउन सिकेँ । जहाँसम्म किङ्स कलेजमा रहँदाको कुरा छ, मलाई कसरी लडाइँ रोक्ने, कसरी शान्तिको प्रयास गर्ने र कसरी रक्तपात रोक्ने भन्ने कुरा सिकाइएको थियो ।

तर, वार्ताका सीमाहरू हुन्छन् । लडाइँ राजनीतिकै निरन्तरता हो । हामीमाथि आक्रमण भयो भने हामी युद्धका लागि बाध्य हुनेछौँ र हाम्रो जमिन, जनता र मूल्यको रक्षाका लागि प्रतिकारको शुरूवात गर्ने छौँ ।

(पिटर बर्गेन सिएनएनका राष्ट्रिय सुरक्षा विश्लेषक हुन् । सन् १९९३ देखि अफगानिस्तानमा रिपोर्टिङ गरे । ‘राइज एन्ड फल अफ ओसामा बिन लादेन’ उनको पछिल्लो पुस्तक हो । सिएनएनमा १ सेप्टेम्बरमा प्रकाशित उनको यो सामग्री खबरहबका लागि मनोज घिमिरेले भावानुवाद गरेका हुन् । )