काठमाडौं– जन्म र प्रारम्भिक हुर्काइ खोटाङको दिक्तेल बजारमा । बुवा-आमा दुवै शिक्षण पेसामा । घरको जेठो सन्तान ।

‘मास्टर-मास्टर्नीको छोरा’ भएकाले परीक्षामा राम्रो अंक ल्याउनै पर्ने दबाब । तर, उसलाई पढ्न बाहेक अन्य विषयमा रुचि

अनि कसरी ल्याउनु परीक्षामा राम्रो अंक ?

अर्थात्, मास्टर बुवाले खोजे जस्तो अब्बल पढाइ उसको थिएन । ६ पास भएर सातमा जाँदा उसले प्राप्त गरेको नतिजासँग बुवा सन्तुष्ट हुन सकेनन् ।

बुवाले उसलाई खोटाङबाट विराटनगर लैजाने निर्णय गरे । कारण- विराटनगर सहरका चल्तीका बोर्डिङ हालिदिए छोराले राम्रो पढ्छ कि भन्ने आश ।

वि.सं २०६४ ताकाको समय । दिक्तेलमा मोटरबाटो पुगेको थिएन । त्यहाँबाट गाडी पुगेको नजिकको स्थान भनेको उदयपुरको साउने थियो । दिक्तेलबाट साउने करिब डेढ दिनको पैदल यात्रा तय गरेपछि मात्रै पुगिन्थ्यो ।

गाडी चढ्ने स्थान पुग्न बीचमा एक दिनको बास बस्नुको विकल्प थिएन ।

यही एकल उपाय अनाउँदै उमेरले किशोरावस्था छुन लागेका केटा बुवाको पछि लागेर दिक्तेलबाट उदयपुर हिँड्यो । त्यहाँबाट गाडी समातेर विराटनगर पुग्नु थियो ।

किनभने अब उसको बसाइ र पढाइ विराटनगर सहरमा हुँदै थियो ।

यो माथिको किस्सा– अहिले युवा पुस्तामा लोकप्रिय कमेडियन डोरेश खतिवडा पढाइमा कमजोर सावित भएर विराटनगरको बोर्डिङ स्कुलमा पढ्न झर्दाको हो ।

डोरेस भन्छन्, ‘फुच्चे केटा । भर्खरै ब्रतवन्ध गरेको थिएँ । कपाल छोटै थियो । लामो टुप्पी लिएर विराटनगर झरेको थिएँ ।’

पहाडी परिवेशमा हुर्केका डोरेशलाई विराटनगर सहर विशाल लाग्यो । भिन्न परिवेशले उनको आत्मबल कमजोर बन्यो ।

यतिसम्म कि आफू पढ्ने स्कुलको भवन देखेरै उनलाई सातमा पढ्ने आँट आएन । ६ कक्षा दोहोर्‍याउने निर्णय गरे ।

उनी भन्छन्, ‘एकैपल्ट ठूलो सहरमा आउँदा म आश्चर्यमा नै परेँ । त्यो स्कुलको भवन देखेरै मलाई सातमा पढ्ने हिम्मत आएन । बुवालाई ६ कक्षा दोहोर्‍याउँछु भनेको हुन्छ भन्नुभयो ।’

विराटनगरका आधा दशक

विराटनगरमा उनी काकासँग डेरामा बस्थे । तराई आएपछि डोरेशको बाल मानसिकतामा ‘मलाई नपढेर विराटनगर ल्याएका हुन्, अब पढ्नै पर्छ’ भन्ने चेतना पसेको थियो ।

तर, त्यहाँको वातावरणमा घुलमिल हुने विषय नै उनका लागि सामान्य थिएन ।

हुन पनि कसरी ?

पहाडको फुच्चे केटा तराई झरेको थियो । जन्मे-हुर्केको भन्दा भिन्न परिवेश । ठूलो सहर । सबै अपरिचित व्यक्ति । विभिन्न समुदाय साथी–सङ्गी ।

अर्को तर्फ उनीमा पढ्नुपर्छ भन्ने त थियो तर ‘टेक्स्ट बुक’ घोक्न रुचि नै थिएन ।

डोरेश भन्छन्, ‘मलाई पढ्न चाहिँ साँच्चै नै मन नलाग्ने नै हो । विराटनगर आएपछि पढ्नुपर्छ है भन्ने चाहिँ महसुस भयो तर उही पाठ्यक्रमका किताब पढ्न मन नलाग्ने ।’

बाहिरी कुरा पढ्न चाहिँ बेहद रुचि थियो । ‘टिफिन ब्रेक’मा लाइबेरीमा पत्रिका पढ्ने बानी बसेको थियो ।

यही बानीले उनी स्कुलका सिनियर दाइहरुको नजरमा परे । सायद उनीहरुलाई डोरेश मिहिनेती विद्यार्थी लाग्यो !

कक्षा १० मा पढ्ने ‘सिनियर दाइ’हरु सिजन पोखरेल र प्रतीक पोखरेलले लाइबेरीमा पत्रिका पढ्दै गर्दा एकदिन उनलाई भने, ‘भाइ क्विज कन्टेस्ट हुँदैछ भाग लिन्छौं ?’

सिजन र प्रतीक डोरेशका लागि स्कुलका ‘एक्टिभ’ विद्यार्थी थिए । उनीहरुले किन आफूलाई क्विजका लाथि प्रस्ताव गरे डोरेशलाई अहिले पनि थाहा छैन ।

तर, उनी क्विजमा टिम लिडर भएरै भाग लिए । दोस्रो पनि भए ।

यो विराटनगरमा ६ कक्षामा पढ्दाकै कुरा हो । यसरी क्विजमा भाग लिन अवसर दिने दाइहरु प्रति डोरेश आजको दिनमा पनि कृतज्ञ छन् ।

कारण– क्विजमा दोस्रो भएपछि आत्मवल बलियो बन्यो । म पनि साथीहरुभन्दा कम रहेनछु भन्ने विश्वास पलायो ।

डोरेश भन्छन्, ‘क्विजमा दोस्रो भए पछि म पनि साथीहरुभन्दा कम होइन बन्ने आत्मविश्वास भयो । मेरो कमजोर मनोवल वृद्धि भयो । अब विराटनगरको स्कुल पनि आफ्नौ जोन लाग्न थाल्यो ।’

डोरेश ती ‘दाइ’हरुको उक्त प्रस्तावलाई आफ्नो जीवनको ‘टर्निङ प्वाइन्ट‘ मान्छन् ।

किन त ?

त्यसपछि दिनमा मनोवल उच्च भएकाले उनको पढाइ समेत सुधार आयो । २०० विद्यार्थीको ‘क्लास टेस्ट’मा उनी टप टेनमा पुग्न थाले ।

कक्षा अगाडि गएर आफ्नो प्रतिभा देखाउने हिम्मत पनि उनमा पलायो ।

०००

डोरेश विराटनगर झरेपछि नारद खतिवडाको कार्यक्रमको फ्यान बनेका थिए ।

जुन कार्यक्रममा खतिवडाले त्यसबेला चल्तीका नेता गिरिजाप्रसाद कोइराला र सूर्यबहादुर थापालगायतको क्यारिकेचर गर्थे ।

डोरेशले पनि खतिवडाको सिको गर्न थाले । स्वर धोद्रो नहुँदै उनले बूढा नेताको क्यारिकेचर गर्न लागे ।

डोरेश भन्छन्, ‘मैले नेताहरुको आवाज सुनेर होइन नारद खतिवडाले गरेको क्यारिकचेर सुनेर नेताहरुको बोली कपी गर्न थालेँ । अरुलाई सुनाउँदा नेताहरुको आवाजसँग मिल्यो भन्न थाले ।’

डोरेशले कक्षा ६ मै पढ्दा साथीहरुको अगाडि आफ्नो क्यारिकेचर गर्ने प्रतिभा देखाउन पाए ।

‘हेल्थ एन्ड पपुलेसन’ पढाउने सरले कक्षा अगाडि आएर प्रतिभा देखाउन लगाउने क्रममा एक दिन डोरेशको पालो आयो ।

उनले कक्षा अगाडि पुगेर क्यारिकेचर गरे । भन्छन्, ‘मेरो क्यारिकेचर सुनेर साथीहरु हाँसे । उनीहरुले मन पराए ।’

शुक्रबार डोरेशले क्यारिकेचर गरे आइतबार प्रध्यानाध्यापकले आफ्नो कार्यकक्ष बोलाए ।

डोरेशलाई लाग्यो, ‘अब क्यारिकेचर गर्‍यो भनेर सरले मलाई गाली गर्नु हुनेभयो ।’

प्रधानाध्यापकको कक्षमा झन् ‘हेल्थ एन्ड पपुलेसन’ पढाउने सर देखेपछि उनलाई लाग्यो- अब पिटाइ खाने पक्का ।

प्रध्यानाध्यापकले डोरेशलाई भने, ‘अस्ति के गरेको थिइस् फेरि गर त ।’

उनलाई के हुँदै छ पत्तो थिएन । तर, पनि क्यारिकेचर गरे ।

अनि प्रध्यानाध्यापकले भने, ‘राम्रो गर्दो रहेछस् । अब स्कुलको वार्षिक कार्यक्रममा तैँले यही क्यारिकेचर गर्नुपर्छ है ।’

०००

६ मै पढ्दा डोरेश क्यारिकेचर गर्न वार्षिक कार्यक्रमको मञ्चमा उक्लिए ।

त्यसपछि उनी स्कुलमा चर्चित बने । वार्षिक कार्यक्रममा उपस्थित अभिभावकले उनलाई चिन्न लागे ।

डोरेश भन्छन्, ‘अर्को वर्षदेखि अभिभावकहरुले तिमी कति बेला स्टेज चढ्छौं भनेर सोध्न लाग्नुभयो ।’

यसरी डोरेश हँसाउनका लागि मञ्चमा उक्लन सुरु गरे ।

सँगै स्कुलका हरेका कार्यक्रममा पनि सहभागी हुन थाले । नृत्य, गायन, क्विज, नाटक उनी सहभागी नभएको कार्यक्रम विरलै हुन्थे ।

भन्छन्, ‘स्कुलका कार्यक्रममा सरहरुले नाटक लेख्नुहुन्थ्यो । त्यो नाटकको मुख्य र कमिक पात्र नै म हुन्थेँ । भनौं न, यस्ता कार्यक्रममा सहभागी भएर मेरो पढाइ नै छुट्थ्यो ।’

अब भने उनलाई फरक समुदायक साथी–संगत पनि अस्वाभाविक लाग्न छाड्यो । मधेसी समुदायका साथीहरु नै प्रिय बने । ती साथीहरुको लवज उनले आफ्नो प्रस्तुतिमा समेत मिसाउँदै गए ।

स्कुल छोड्ने बेलाको स्मणर गर्दै डोरेश भन्छन्, ‘विराटनर जाँदा मेरो मनोवल कमजोर थियो । तर, म स्कुलबाट सक्रिय विद्यार्थी बनेर निस्किएँ ।’

साइन्स पढ्न काठमाडौं

०६८ सालमा डोरेशले एसएलसी विशिष्ट श्रेणीमा पास गरे । उनलाई विराटनगरमै बसेर प्लस टूमा अकाउन्ट लिएर पढ्ने इच्छा थियो ।

तर, बुवाले साइन्स पढ्नुपर्छ भन्ने सल्लाह दिए । उनले पनि काठमाडौं पठाए साइन्स पढ्ने सर्त राखे । बुवाले मानेपछि काठमाडौं छिरे ।

काठमाडौंमा शंखमुलको होस्टलको बसाइ । कलेज नयाँ वानेश्वर । यी दुई वर्ष भने उनी पढाइमै केन्द्रित भए । भन्छन्, ‘यो दुई वर्ष मेरो कलाकारिता यात्रालाई सहयोग पुग्ने केही गरिनँ ।’

न यसबेलासम्म डोरेशमा कलाकारिता गर्ने दृढ संकल्प नै थियो । तर, कलाकारिता क्षेत्रमा रुचि भने पक्कै थियो ।

भन्छन्, ‘यो क्षेत्र मन पर्थ्यो । आउने प्रक्रिया थाहा पनि थिएन । मनोरञ्जनका लागि सरिक हुने क्षेत्र थियो । फिल्म हेरिन्थ्यो लगाव दिएर बाँकी केही थिएन ।’

डोरेशले प्लस टू प्रथम श्रेणीमा पास गरे । त्यसबेला उनलाई स्नातकमा ‘एग्रिकल्चर’ पढ्ने रहर थियो ।

बिराम परेका कारण उनले प्रवेश परीक्षा दिन पाएनन् । उनी बिरामी निको हुँदा अन्य टेक्निकल विषयको पनि प्रवेश परीक्षा सकिएको थियो ।

अनि त्रिचन्द्र कलेजमा जिओलोजी विषय पढ्न भर्ना भए । जिओलोजी पढ्नुको दुई कारण थिए । पहिलो– ग्याप नहोस् । दोस्रो– केमेस्ट्री पढ्नु नपर्ने ।

भन्छन्, ‘पढिएन भने एक वर्ष ग्याप हुने भयो । त्यो मन लागेन । जिओलोजी नै पढ्नुको कारण केमेस्ट्री विषय नहुनु हो । मलाई केमेस्ट्री एकदमै गाह्रो लाग्ने । जिओलोजीमा यो पढ्नु नपर्ने ।’

लोकसेवा हापेर, कमेडी

स्नातक सकेपछि डोरेशमा एउटा पेसा अँगाल्नुपर्ने अवस्था थियो । उमेरले पनि युवावस्थामा प्रवेश गरेको थियो ।

बुवाको इच्छा ‘छोरा सरकारी जागिरे बनोस्’ भन्ने थियो । उनको इच्छा विदेश जाने थियो ।

बिहान उनी लोक सेवाको तयारी कक्षा लिन्थे । दिउँसो ‘आईएलटीएस’ कक्षा । बाँकी बसेको बरोजगार समय बानेश्वरको चिया पसलमा बित्थ्यो ।

स्नातकपछि यो उनको दैनिकी बनेको थियो । त्यस चिया पसलमा उनका साथी सरोज भण्डारी पनि आउँथे । उनीहरुको भेट फेसबुक ग्रुप ‘एमएमआर’ले गराएको थियो । उनीहरु एक अर्कालाई सम्धि भनेर सम्बोधन गर्थेँ ।’

सरोज स्टयान्डप केमेडीमा संघर्षरत थिए । नेपालमा स्ट्यान्डप केमेडी गराउने ‘नेपग्याजम’सँग उनी आबद्ध थिए ।

सरोजले एकदिन चिया पसलमा डोरेशलाई भने, ‘सम्धि मैले त स्ट्यान्डअप कमेडी गरेर पैसा पाएँ नि ।’

यो सन् २०१८ ताकाको कुरा हो । जसबेला नेपालमा स्टान्डप कमेडीको सिन विकास भइसकेको थिएन ।

भारतमा भने एउटा लहर आइसेकेको थियो । त्यहीँबाट डोरेश ‘स्ट्यान्डप कमेडीसँग’ परिचित थिए ।

‘सरोजले पैसा पनि पाइन्छ’ भनेपछि डोरेशलाई पनि स्टान्डप कमेडी गर्ने इच्छा लाग्यो । एक साथी लिएर डोरेश ‘नेपग्याजम’को स्टुडियोस्थल गल्कोपाखा पुगे ।

सुरुवाती बेला भएकाले अडिसनका लागि पालो कुर्नु परेन । अडिसन सहज नै बनेको उनी सुनाउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘त्यहाँको अडिसन भनेको चाहिँ पफर्म गर्न लगाएर भिडियो खिचिने रहेछ । त्यसलाई स्क्रिन टेस्ट भनिने रहेछ ।’

उनलाई ‘ठीकै गरेँ’ जस्तो महसुस भयो । तर, दुई सातासम्म नेपग्यामले युट्युबमा भिडियो राखेन । उनलाई लाग्यो- रिजेक्ट भएँ ।

तर, तीन सातापछि नेपग्याजमले भिडियो राख्यो । त्यसपछि नेपग्यामसँगै जोडिएर उनको स्ट्यान्डप कमेडीको यात्रा औपचारिक रुपमा सुरु भयो ।

उनको पहिलो स्टान्डअप केमेडी ‘पण्डितको नाति, मास्टरको छोरा’ शीर्षकमा थियो । दोस्रो ‘संस्कृत’ र तेस्रो ‘सरकारी क्याम्पस र लोकसेवा’ शीर्षकमा थियो ।

पहिलो भिडियोबाटै डोरेश दर्शकको नोटिसमा परे । ‘कफिन्डेन्ट’ भएर जोक्स भन्ने उनको शैली दर्शकले मन पराए ।

यो कफिन्डेन्टको जस उनी विराटनगरको स्कुललाई दिन्छन् । त्यही स्कुलको परिवेश र वातावरणले आफूमा कन्फिडेन्ट पलाएको उनी बताउँछन् ।

भन्छन्, ‘मैले ५ वर्ष विराटनगरमा बिताएँ । त्यहाँको वातावरणले नै मलाई यहाँ ल्यायो । दिक्तेलमै भएको भए म आज एउटा सरकारी जागिरमा सीमित हुन्थेँ । मलाई भूगोलको महत्व कति रहेछ यही कुराले थाहा दियो ।’

०००

डोरेशले दोस्रो स्ट्यान्डप कमेडी भिडियो ‘संस्कृत’मा ‘तरिका हो’ थेगो प्रयोग गरेका थिए । जुन भाइरल भयो ।

यतिसम्म कि रवि लामिछानेले कार्यक्रम ‘सिधा कुरा जनतासँग’ समेत प्रयोग गर्दा डोरेशकै चर्चा भयो ।

भन्छन्, ‘तेस्रो भिडियोसम्म आइपुग्दा त टीभी, पत्रिका र अनलाइनहरुले अन्तर्वार्ताका लागि बोलाउन थालिसकेका थिए ।’

यता नेपग्याजममार्फत् विभिन्न स्थानबाट शोका लागि पनि प्रस्ताव आउन थाले । डोरेश, सरोज भण्डारी र लेकमणि त्रिताल मिलेर शो गर्थे ।

डोरेश भन्छन्, ‘वुटवलभन्दा पूर्व सबै सहर र ठूला बजारमा शो गरियो । हरेक शुक्रबार काठमाडौं बाहिर शो गर्न जानुपर्थ्यो । यसरी नाम पनि बन्दै थियो, दाम पनि आउँदै थियो ।’

यसरी नाम र दाम दुवै आउन थालेपछि डोरेले लोकसेवा र विदेश पढ्न जाने दुवै विकल्प हापे । परिवारले पनि ‘सरकारी जागिर खानुपर्छ’ भन्न छाडेको उनी सुनाउँछन् ।

हुन पनि स्ट्यान्डप कमेडीको सिनमा रहेका कलाकारको सूचीमा शीर्ष स्थानमा दर्ज भएको थियो ।

डोरेशको व्यस्तता राम्रै थियो । नेपाल मात्रै होइन उनीहरुको माग विदेशबाट पनि आउन थालेको थियो ।

अस्ट्रेलियाको कार्यक्रम तय भएर भिसा पनि आएको थियो । तर, सन् २०२० मा कोरोना महामारीले उनीहरु अस्ट्रेलिया जान भने पाएनन् ।

कोरोनाले बिथोलेपछि रङ्गमञ्च सहारा

स्टान्डअप कमेडीको सिन नेपालमा विकसित हुने क्रममा नै थियो । युवा पुस्ताको आकर्षण बढ्दो थियो ।

लकडाउनले अन्य क्षेत्र जस्तै यसमा पनि सिथिलता ल्यायो । यो लगायत विविध कारणले स्टान्डअपको सिनलाई तंग्रन समय लाग्यो ।

सोही समयमा डोरेश टेलिभिजनमा जोडिए । कलाकार राजाराम पौडेल अध्यक्ष र यमन श्रेष्ठ प्रस्तोता भएको कार्यक्रम ‘कमेडी क्लप विथ च्याम्पियन सिजन २’मा उनले शीर्ष कलाकारको रुपमा अभिनय गरे ।

यही कार्यक्रम बीचमा बन्द भएकाले आफू रङ्गमञ्चमा प्रवेश गरेको डोरेश बताउँछन् ।

भन्छन्, ‘एक वर्षका लागि भनेर गएको कार्यक्रम ६ महिनामै बन्द भयो । त्यसपछि के गर्ने ? भन्ने भयो । रङ्गमञ्चमा आउने निर्णय गरे ।’

रङ्गमञ्चमा छिर्न भने डोरेशलाई सहज थियो । उनी चर्चित भइसकेका थिए । अर्कोतर्फ रङ्गमञ्च सर्कलका साथीहरुको संगत पनि थियो ।

उनलाई अभिनय कक्षा लिएरै रङ्मञ्चमा उक्लने इच्छा थियो । तर, रङ्गमञ्चका साथीहरुले सहज उपाय दिए ।

डोरेस भन्छन्, ‘साथीहरुले हामी एउटा नाटक गर्दैछौं । त्यसमा दुई महिना रिहर्सल गर त्यही हो अभिनय कक्षा भने । मैले पनि हुन्छ भनेँ ।’

यसरी उनले गत वर्ष रङ्गमञ्चमा डेब्यू गरे । उनको डेब्यू नाटक ‘म्यारिज प्रपोजल’ हो । जसमा उनले मुख्य चरित्र निर्वाह गरेका थिए ।

अहिले डोरेशको अभिनय रहेको नाटक ‘मीरा’ कान्तिपुर थिएटरमा चलिरहेको छ । जसको शीर्ष कलाकार नायिका रेखा थापा हुन् । रेखाको काकाको भूमिकामा डोरेश छन् ।

फिल्ममा आउने योजना !

डोरेश अहिले स्ट्यान्डअप कमेडीबाट केही टाढा जस्तो देखिएका छन् । तर, प्रस्ताव आउँदा शो भने गरिरहेका बताउँछन् ।

भन्छन्, ‘मलाई रङ्गमञ्च एकदमै रोचक लागेको छ । अहिले बढी यता व्यस्त छु । प्रस्ताव आएको स्थानमा कमेडी गर्न भ्याएसम्म गएको छु । कलेजहरुबाट आउने प्रस्तावमा प्रायः उपस्थित हुन्छु ।’

डोरेशको कुरा बुझ्दा फिल्ममा आउने उद्देश्यले उनी रङ्गमञ्चको अभ्यास गरिरहेका छन् ।

अबको भने आफू चाँडै फिल्म निर्माणको काममा सहभागी हुने योजनामा रहेको उनी बताउँछन् ।

भन्छन्, ‘फिल्महरु लेखेको पनि छु । केही मेकरहरुसँग कुरा पनि भएको छ । अबको गन्तव्य भनेको फिल्म नै हो । हेरौं कति समय लिन्छ ।’