काठमाडौं- नेकपा माओवादी केन्द्रको केन्द्रीय समिति बैठक भर्खरै सकिएको छ । आगामी मङ्सिरमा महाधिवेशन गर्ने गरी केन्द्रीय समितिको बैठकबाट सबै कमिटी भङ्ग गरिएका छन् । अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले संयोजकको जिम्मा लिएर केन्द्री समिति भंग गरेका हुन् । पार्टीमा मङ्सिरको महाधिवेशनपछि प्रचण्डले आफू अध्यक्षमा उठ्दिनँ भन्ने औपचारिक प्रतिबद्धता व्यक्त गर्नुपर्ने कुरा नेताहरूले तीव्र रुपमा उठाउँदै आएका छन् । तर, त्यसो नभएर फेरि प्रचण्ड नै नेतृत्वमा दोहोरिने गरी मङ्सिरमा महाधिवेशन हुने तयारी भइरहेको देखिन्छ । महाधिवेशनमा प्रचण्डसँग प्रतिस्पर्धा गर्ने अन्य नेताहरू तयार हुन्छन् कि हुँदैनन् भन्ने महाधिवेशनमै निर्धारण हुनेछ । तर, अहिलेका लागि प्रचण्ड पुनः महाधिवेशनपछि माओवादीको नेतृत्वमै फर्किने दाउ गरिरहेका छन् ।

यसै सन्दर्भमा माओवादी केन्द्रका महासचिव देव गुरुङसँग खबरहबले कुराकानी गरेको छ । गुरुङ माओवादीमा प्रचण्डको विकल्प खोज्ने कुरा गैरमार्क्सवादी भएको बताउँछन् । उनी माओवादीमा प्रचण्डको विकल्प खोज्ने कुराको अर्थ नै नभएको दाबी गर्छन् । गुरुङ उमेर र अनुहारको कुरा देखावटी भएकाले यस्ता गैरराजनीतिक कुरा गर्न नहुने टिप्पणी गर्छन् । जेन–जीका भावना समेटेर पार्टी गतिशील भएर अगाडि बढ्ने तर नेतृत्व परिवर्तन उचित माग नभएको उनी बताउँछन् । अहिले प्रचण्डको विकल्प नभएको उनको तर्क छ । यसै सन्दर्भमा महासचिव गुरुङसँग गरिएको कुराकानीको संक्षिप्त अंश :

यस पटक प्रचण्डले महाधिवेशनमा नउठ्ने घोषणा गर्नुहुन्छ भन्ने कार्यकर्तालाई आश थियो, त्यस्तो भएन नि ?

उहाँले त्यसो गर्नुपर्छ भनेर हलमा केही व्यक्तिबाहेक कसैले भनेको थिएन । एक दुईजना व्यक्तिको व्यक्तिगत इच्छा पूरा गरेर त भएन । उहाँले छाड्नुपर्छ भनेर कुन कार्यकर्ताले भनेका थिए ? मैले त सुनेको छैन ।

महाधिवेशनपछि माओवादीको नेतृत्व परिवर्तन हुन्छ ?

नेतृत्व कस्तो हुन्छ ? परिवर्तन हुन्छ कि हुँदैन ? भनेर हेर्ने हो कि पार्टी कुन दिशामा जान्छ, कुन दिशामा जाँदैन भनेर हेर्ने हो ? हामीले विचार र लाइन हेर्न खोजेको हो कि ? जनतालाई सुशासन दिने नेतृत्व हेर्न खोजेको हो ? नेतृत्व भनेको काम, विचार र लाइनले गर्ने हो, उमेरले गर्ने होइन, अनुहारले गर्ने होइन । त्यसकारण यसबारे हावादारी कुरा गरेर हुँदैन । महाधिवेशनपछि उहाँ नेतृत्वमा चुनिएर आउनुहुन्छ ।

तर, जेन–जी आन्दोलनपछि पार्टीमा नयाँ अनुहार खोजिएको छ नि ? यसलाई सम्बोधन नगर्ने ?

त्यो उनीहरूको कुरा भयो । कम्युनिस्ट आन्दोलनभित्रको कुरा परेन । यो त गैरकम्युनिस्ट आन्दोलनभित्रको कुरा भयो । गणतन्त्रको प्रतीक ढाल्ने र ध्वस्त पार्दै हिँड्ने व्यक्ति जेन–जी होइनन् । बीपीको शालिक ढाल्ने, राजाको नढाल्ने ? पुष्पलालको ढाल्ने ? गणतन्त्रवादी र कम्युनिस्ट नेताहरुकहाँ मात्रै उपद्रो गर्दै हिँड्ने कुरा त कम्युनिस्ट आन्दोलनविरोधी मामिला हो ।

उसोभए जेन–जीहरूका माग पूरा हुँदैनन् ?

जेन–जीले दलहरूसँग संवाद गरेर नयाँ सरकार बनाएको होइन । उनीहरूले पनि त पुराना अनुहार ल्याए नि ! व्यक्तिभन्दा पनि विधि र सिद्धान्तमा चल्ने कुरा हो । जेन–जीले उठाएका कुरामा त माओवादीले नै उठाएका कतिपय कुरा परेका छन् । जेन–जीले दलहरूसँग संवाद गरेको भए हामीले पनि केही जवाफ दिन्थ्यौँ होला । तर उहाँहरूले उठाएको सुशासन, भ्रष्टाचार अन्त्य, स्वच्छ डेलिभरी, योग्यताका आधारमा काम गर्ने विषयमा त हामी सहमत छौँ ।

तर, पुराना नेताहरूले अवकाश लिनुपर्छ भन्ने जेन–जीको माग पनि त सही नै होइन र ? पार्टीले कसरी हेरेको छ ?

सुरूमा त उहाँहरूले सामाजिक सञ्जाल बन्द हुँदा नै सक्रिय हुनुभएको हो नि । २६ वटा प्लेटफर्म बन्द भएपछि नै विरोध भएको हो । त्यसमा त हाम्रो नैतिक समर्थन थियो नि । यो त ठूला दल कांग्रेस एमालेले गरेका थिए । जेन–जी त ती दलको नेतृत्व नै खराब भए परिवर्तन गरौँ भन्नेमा थिए । माओवादी त पर्यवेक्षक मात्र थियो । जेन–जीका माग पूरा गरेको भए त यो अवस्था आउने थिएन । उहाँहरूले सरकारले आफूलाई नियन्त्रण गर्न खोजेको थाहा भएपछि नै यो कुराको विरुद्धमा जानु भएको हो । उहाँहरू नेतामाथि खनिएको हो । तर हाम्रा नेतामाथि होइन । सरकारमा रहेका व्यक्तिमाथि हो ।

उसोभए जेन–जी सडकमा आउनु तत्कालीन केपी ओली सरकार र कांग्रेस-एमाले मात्रे जिम्मेवार छन् ?

सुरूमा त उहाँहरू बढी जिम्मेवार हो । माओवादी होइन । तर, पछि विषय मोडियो । यसमा घुसपैठ भएकै हो । यो आन्दोलन अराजक हुन्छ भन्ने थिएन । संकटकाल नै लगाउनुपर्ने तहसम्म कोही जान सक्नु घुसपैठ नै हो । तर, यसमा ओली बढी जिम्मेवार हुनुहुन्छ । उहाँले पहिल्यै संवाद गरेको भएहुन्थ्यो । पछि, गणतन्त्रवादी नेता कार्यकर्ता र गणतन्त्रप्रति नै प्रहार भएपछि प्रतिगमनको दिशामा गयो कि अग्रगमनको, त्यो पछि हेर्ने कुरा भयो । यो विषयमा त यहाँहरू नै जानकार र ज्ञाता हुनुहुन्छ नि ।

उसोभए अब महाधिवेशनपछि पार्टी कस्तो रूपमा अगाडि बढ्छ ?

हामीले त पाँच-पाँच वर्षमा महाधिवेशन गर्न लागेको हो । तर अहिले परिस्थिति नै यस्तै भयो । किनकि निर्वाचन पनि फेस गर्नुपर्ने छ । निर्वाचनअगाडि महाधिवेशन गरेर ऊर्जा दिन खोजेको हो । जनताको मूल एजेन्डा लिएर पार्टी अगाडि जान्छ ।

मैले फेरि दोहोर्‍याएँ, महाधिवेशनपछि माओवादीमा नयाँ विचारधारा र नेतृत्व आउँछ ?

नयाँ र पुरानोको प्रशन भन्दापनि विचार कसरी पास गर्छ ? कुन लाइन पास गर्छ भन्ने मेजर कुरा भयो । हिजोको स्थिति र अहिलेको अवस्था फरक छ । जेन–जी आन्दोलनपछि मुलुकको स्थिति दयानीय छ । सुरक्षित छैन । मुलुकको सुरक्षा र स्वाधीनताको प्रश्न मेजर बनेर आइसकेपछि अब स्वधीनताको रक्षाका लागि अगाडि बढ्ने हो । अनुहारसँग सरोकार भएन, मुख्य कुरा विचार र लाइनसँग सरोकार छ । पार्टी भनेको देश र जनताको मुद्दा हो । व्यक्तिगत मामिला होइन ।

उसोभए माओवादीको नेतृत्व परिवर्तन हुँदैन । विचार र एजेन्डा मात्र परिवर्तन हुन्छ, होइन ?

बदलिँदो परिस्थितिमा राष्ट्रियता मेजर बनिसकेपछि राष्ट्रियताको मुद्दामा को अग्रसर हुन्छ ? स्वाधीनताको पक्षमा लड्न सक्ने को हुन्छ ? पिछलग्गु भएर जाने भन्दा पनि स्वाधीनताको लागि लड्ने व्यक्ति चाहिन्छ । अनुहारको कुरा गर्ने ? उमेरको कुरा गर्ने ? के अर्थ छ अनुहार र उमेरमा ? यो त देखावटी कुरा हो नि । देखावटी कुराले केही हुँदैन । नेतृत्व परिवर्तनको विषय गैरराजनीतिक कुरा हो । यो कुरा गरेर राजनीतिक अवस्थालाई भड्काउनु हुँदैन । नेतृत्व परिवर्तन गैरमार्क्सवादी कुरा हो । यसको कुनै अर्थ छैन ।

माओवादीको महाधिवेशनमा इच्छाएका र प्रक्रिया पुगेका व्यक्तिले नेतृत्वमा लड्न पाउँदैनन् होला नि ?

प्रतिस्पर्धा त गर्न पायो नि, सबैले गर्नुहोला ।

प्रचण्डलाई नै सर्वसम्मत नेतृत्व दिन पनि सकिने रहेछ ? यसो हुँदा त किन महाधिवेशन गर्नु र ?

यो महाधिवेशनको म्यान्डेटले भन्ने कुरा हो, मैले भन्ने विषय परेन । त्यहीँबाट निर्णय हुन्छ । व्यक्तिले निर्णय गर्ने विषय परेन ।