काठमाडौं–  नेपाल र जापान सरकारबीच गत चैत महिनामा भएको श्रम समझदारीअनुसार भाषा र सीप परीक्षा गत कात्तिक महिनामा सञ्चालन भएको थियो ।

उक्त भाषा र सीप परीक्षण परीक्षामा सहभागि अधिकांश परीक्षार्थी असफल भएका थिए । जापानको सरकारले नेपालबाट भाषा र सीप परीक्षा सञ्चालन गर्ने अनुमति जापान फाउन्डेसनलाई दिएको थियो ।

फाउन्डेसनले पहिलो चरणका लिएको नर्सिङ केयर गिभरको परीक्षामा सवै परीक्षार्थी असफल भएका थिए । भने एक जना परीक्षार्थीले मात्र भाषा उत्र्तीण गरेको पाइएको छ । भाषा पास गरेका परीक्षार्थीले पनि सीप परीक्षणमा असफल भए ।

उर्तीण भएका श्रमिक रोजगारीका लागि लिने व्यवस्था छ । तर, सिप परिक्षणमा पहिलो चरणमा सहभागी भएका मध्ये अधिकांश असफल भएपछि पहिलो चरणका रोजगारीका लागि जापान जाने नेपाली श्रमिकको सम्भावना अन्त्य भएको छ । रोजगारीका लागि उचित गन्तव्य मानिएको जापानामा पहिलो चरणमा नर्सिङ केयर गिभरमा जान अवसर गुमेको हो ।

जापानले लिएको भाषा र सीप परीक्षामा नतिजा राम्रो नआएको विषयबारे अध्ययन भइरहेको सरकारी निकायको भनाइ छ ।

नतिजा र समस्यका बारेमा सम्बन्धीत निकायसँग छलफल भइरहेको श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका वैदेशिक रोजगार शाखा प्रमुख उमेश ढुंगानाले बताए । सीप र भाषा परीक्षाको नतिजा आएपछि बजारमा हल्ला भएजस्तो जापानले कोटा नकाटने शाखा प्रमुख ढुंगानाले जानकारी दिए ।

प्रयोगात्मक कम र प्रशिक्षण केन्द्रको अभाव 

फाउण्डेसनले लिएको सीप र भाषा परीक्षामा १ जना परीक्षार्थी मात्र उत्तीर्ण भएका छन् भने, सीप परीक्षणमा सहभागी सबै परीक्षार्थी अनुत्तीर्ण भए । यसलाई हेर्दा वैदेशिक रोजगारीमा जान खोज्नेको क्षमता र नेपालको शिक्षा प्रणालीमा नै प्रश्न चिह्न खडा भएको छ । यसले नेपाली शिक्षा प्रणालीमा प्रयोगात्मक सीपको कमी देखिएको छ । जसका कारण पनि भाषा र सीप परीक्षामा धेरै असक्षम नै हुँदै आएका छन् ।

जापानले लिने भाषा तथा सीप परीक्षणमा उत्तीर्ण हुन कम्तीमा ६० अंक प्राप्त गर्नुपर्दछ ।

भाषा परीक्षामा पास भएपछि स्किल टेस्टमा परीक्षार्थी सामेल हुन पाउँछन् । सीपमा टेस्टमा पनि ६० अंक प्राप्त गरे उनीहरु उत्तीर्ण भएको मानिन्छ । सीप परीक्षामा उत्तीर्ण भएका नेपालीका परीक्षार्थीहरुले योग्यताको प्रमाणपत्र (सटिफिकेट अफ इलिजिबिलिटी) प्राप्त भए मात्र रोजगारीका जान्न पाउने व्यवस्था छ ।

जापानीज भाषा परीक्षा र सीप परीक्षाका नतिजालाई हेर्दा वैदेशिक रोजगारीमा जान चाहनेको भाषा र सीप बारे प्रस्ट हुने वैदेशिक रोजगारविज्ञ मधुविशाल पण्डितको भनाइ छ ।

‘नेपाली परीक्षाथीहरु अभ्यासमा थोरै र सैद्धान्तिक शिक्षामा बढी निर्भर रहेको यो नतिजाले देखाएको छ’ पण्डितले भने ।

सरकारले व्यवहारिक शिक्षालाई महत्व नदिँदाको परिणाम देखिएको उनको भनाइ छ ।

‘सरकारसँग रोजगारीका लागि जाने नेपाली श्रमिकलाई दिने तालिम केन्द्र नहुँदाको नतिजा हो जापानको भाषा र सीप परीक्षा’ उनले भने,‘ सरकारले रोजगारीमा जाने कामदारका लागि प्रदेशस्तरमा तामिल केन्द्र सञ्चालन गर्नुपर्छ । जसका कारण रोजगारदाता देश चाहेजस्तो दक्ष श्रमिक आपूर्ति गर्ने सकिन्छ , राज्यले श्रम सम्झौता गरेर मात्र हुँदैन । आफना श्रमिकको अवस्था पनि सुधार्नुपर्छ । रोजगारदाता देशले चाहेको श्रमिक आपूर्ति असक्षम हुदाँ विदेशी श्रम बजारमा नेपाली कामदरको छबी बिग्रन्छ ।’

सरकारले वैदेशिक रोजगारीमा जाने श्रमिकलाई लक्षित गरेर सीप तालिम केन्द्र सञ्चालन गर्ने नसक्दा दक्ष र विदेशी बजारबाट माग भएअनुसारको जनशक्ति उन्पादन हुनसकेको छैन । यसरी सीप विकास तालिम केन्द्र नहुँदा रोजगारीको खोजीमा विदेशी श्रमिक अदक्ष नै वैदेशिक रोजगारीमा जान्न बाध्य छन् ।

कोटा कटौती हुने सम्भावाना 

भाषा परीक्षामा सहभासग हुन १३ हजार नेपालीले आवेदन दिएको जापान फाउन्डेसनले जनाएको छ । जसमा लक्की ड्रमार्फत १ हजार जनालाई छानेर नर्सिङ केयर गिभर र भाषा परीक्षामा सामेल गराइएको थियो । पहिलो चरणको सामान्य भाषा परीक्षामा ५ सय ९ जना छानिएकोमा ४ सय ९७ जनाले मात्र परीक्षा दिएका थिए ।

जसमा ५६ जना मात्र उतीर्ण भए । उतीर्ण भएकाहरुमध्ये पहिलो चरणमा नर्सिङ भाषा परीक्षामा १२ जना र सीप परिक्षणमा १५ जना सहभागी भएको फाउन्डेसनले जानकारी दिएको छ ।

भाषा परीक्षामा सहभागिमध्ये १ जना मात्र पास भए भने सीप परीक्षामा कसैले पास गर्न नसकेको जापान फाउन्डेसनले जनाएको छ । जसका कारण नेपालका लागि छुटाएको कोटा कटौती हुने सम्भावाना देखिएको रोजगारविज्ञ पण्डित बताउँछन् ।

नेपालभन्दा बाहेका देशबाट फाउन्डेसनल पनि खासै सन्तुष्टी नतिजा नआएको देखिएको छ । फाउन्डेसनल इन्डोनेसियाबाट लिएको भाषा र सीप परिक्षामा सहभागि ४६ जनामध्ये १७ जनाले मात्र भाषा उत्तीर्ण गरेको पाइयो । भने सीप परीक्षामा सहभागी ४६ मध्ये २७ जना मात्र पास भएका छन् । यस्तैगरि फिलिपिन्सबाट ४७ जना परिक्षामा सहभागि भएकामा ३८ जना उत्तीर्ण भएका छन् ।

सिप परीक्षामा ५३ जना सहभागीमध्ये ४२ जना उत्तीर्ण भएको फाउन्डेसनको तंथ्याकमा छ । कम्बोडियाबाट जापानीज भाषा परीक्षामा १ सय १० जना सहभागीमध्ये ६ जना पास भएको फाउन्डेसनले जनाएको छ ।

सिप परीक्षामा १ सय १४ सहभागीमध्ये ४ जना उत्तीर्ण भएका थिए ।

जापानमा श्रमिकका अभाव हुन थालेपछि विभिन्न १४ वटा क्षेत्रका लागि ५ वर्षमा ३ लाख ४५ हजारको संख्यामा विदेशी श्रमिक भित्राउन योजना अघि सरेको थियो ।

नेपालबाट कति संख्यामा श्रमिक लैजाने भने यकिन संख्या नछुटाएपनि वार्षिक १५ हजारको नेपाली श्रमिक रोजगारीका जनाएको थियो ।

विकाशित देशले भाषा र सीपमा राम्रो परिमाण नपाएपछि कोटा कटौती गर्ने सम्भावाना हुने गरेको पण्डितको भनाइ छ ।

इन्डोनेसिया, मंगोलिया, म्यानमार, थाइल्याण्ड, कम्बोडिया, भियतनाम, फिलिपिन्सदेशमा नेपालको कोटा दिने सम्भावाना बढेको छ । श्रम सम्झौतामा उल्लेख भएभन्दा फरक तरिकाले कोटा कटौती नहुने प्रमुख ढुंगानाले बताएका छन् । अन्य देशको नतिजा पनि सामान्य आएका कारण कोटा कटौती नहुने उनको भनाइ छ ।