ज्योतिष शास्त्रअनुसार १२ राशिहरू रहेका छन् । राशिहरूको स्थितिको गणनाको आधारमा ज्योतिषीले व्यक्तिको जन्म कुण्डलीमा जन्म राशि, राशि ग्रह तथा राशि स्वामीको आँकलन गरेर व्यक्तिको गुण–अवगुण, प्रवृत्ति, व्यवहार र उसको जीवनमा कति सफलता प्राप्त हुन्छ यसको जानकारी प्राप्त गर्छन् । 

चन्द्रमाको स्थितिका आधारमा जातकको राशि के हुने भनेर निर्भर गर्छ । राशिहरूका  आफ्नै प्रकृति, गुणहरू र प्रतीकात्मक चिह्न छन् । धेरैलाई आफ्नो राशिका बारेमा थाहा नहुन सक्छ । ज्योतिषशास्त्र अनुसार यसरी आफ्नो राशि थाहा पाउन सकिने छ । 

मेष–  मेष राशि अन्तरिक्षमा ० डिग्रीदेखि ३० डिग्रीमा अवस्थित पहिलो राशि, जसको मालिक मङ्गल हो । जन्मको समयमा कसैको नाम अश्विनी, भरणी र कृत्तिका नक्षत्रको एक पाउ अर्थात् ‘चू, चे, चो, ला, ली, लू, ले, लो, अ’ यी नौ वटा अक्षरबाट आएको छ भने मेष राशि हुनेछ ।

वृष–  वृष अन्तरिक्षमा ३० डिग्रीदेखि ६० डिग्रीकोबीच अवस्थित दोस्रो राशि हो । वृष राशिको स्वामी शुक्र ग्रह हो । जन्मको समयमा व्यक्तिको नाम कृतिकाको बाँकी तीन पाउ रोहिणी, मृगशिराको दुई पाउ अर्थात् ‘ई, ऊ, ए, ओ, बा, बी, बू, बे, बो’ अक्षरबाट नाम आउने वृष राशिमा पर्ने गर्छन् ।

मिथुन– अन्तरिक्षमा ६० डिग्रीदेखि ९० डिग्रीको बीचमा अवस्थित, वायु तत्त्व प्रधान राशि हो यसको स्वामी बुध ग्रह हो । जन्मको समयमा कुनै व्यक्तिको नाम बाँकी मृगशिराको दुई पाउ, आर्दा र पुनर्वसुको तीन पाउ अर्थात् ‘का, की. कू, के, को, घ, ङ, छ, हा’  अक्षरबाट बाट आएका मान्छे मिथुन राशिमा पर्छन् ।

कर्कट– अन्तरिक्षमा ९० डिग्रीदेखि १२० डिग्रीमा अवस्थित जल तत्त्व प्रधान कर्कट राशि, यसको स्वामी चन्द्रमालाई मानिन्छ । जन्मको समयमा नाम पुनर्वसुको बाँकी एक पाउ, तिष्य, अश्लेषा अर्थात् ‘डा, डी, डु, डे, डो, ही, हू, हे, हो’ अक्षरबाट बाट आउने मानिसहरू कर्कट राशिको हुन्छन् ।

सिंह– अन्तरिक्षमा १२० डिग्रीदेखि १५० डिग्रीमा अवस्थित अग्नि तत्त्व प्रधान सिंह राशि, यसका स्वामी सूर्य ग्रह हुन् । व्यक्तिको जन्मको समयमा ‘मा, मी, मू, मे, मो, टा, टी, टू, टे’ बाट नामको पहिलो अक्षर आउने वा नाम मेघा, पूर्वफाल्गुनी र उत्तराफाल्गुनी एक पाउ पर्ने सिंह राशिमा  पर्ने छन् ।

कन्या–  अन्तरिक्षमा १५० डिग्रीदेखि १८० डिग्रीमा अवस्थित पृथ्वी तत्त्व प्रधान कन्या राशि, जसको मालिक बुध मानिन्छ ।  जन्मको समयमा मानिसको नाम उत्तरफाल्गुनीको बाँकी तीन पाउ, हस्ता र चित्रा नक्षत्रको दुई पाउ अर्थात् ‘टो, पा, पी, पू, ष, ण, ठ, पे, पो’ यी नौ वटा अक्षरबाट बाट आएको छ भने तपाइ कन्या राशिमा पर्नुहुनेछ ।

तुला– अन्तरिक्षमा १८० डिग्रीदेखि २१० डिग्रीमा अवस्थित वायु तत्त्व प्रधान तुला राशि, जसको स्वामी शुक्र मानिन्छ । जन्मको समयमा कुनै व्यक्तिको नाम चित्रा नक्षत्रका बाँकी दुई पाउ, स्वाती, विशाखाको तीन पाउ अर्थात् ‘रा, री, रू, रे, रो, ता, ती, तू, ते’ यी नौ वटा अक्षरबाट बाट आएको छ भने तपाई तुला राशिमा पर्नुहुनेछ ।

वृश्चिक– अन्तरिक्षमा २१० डिग्रीदेखि २४० डिग्रीमा अवस्थित जल तत्त्व भएको, स्थिर स्वभावको अत्यन्त महत्त्वपूर्ण राशि वृश्चिक, जसको स्वामी मङ्गल हो । जन्मको समयमा विशाखाको एक पाउ, अनुराधा र ज्येष्ठा अर्थात् ‘तो, ना, नी, नू ,ने, नो, या, यी, यू’ लगायतका अक्षरबाट नाम सुरु हुन्छ भने उनीहरू वृश्चिक राशिमा पर्छन् ।

धनु– अन्तरिक्षमा २४० डिग्रीदेखि २७० डिग्रीमा अवस्थित अग्नि तत्त्व प्रधान धनु राशि, धनुको स्वामी बृहस्पति हो । जन्मको समयमा मूल, पूर्वषाढा, उत्तरषाढाको एक पाउ अर्थात् ‘ये, यो, भा, भी, भू, धा, फा, ढा, भे’ बाट नाम सुरु हुने धनु राशिमा पर्छन् ।

मकर– अन्तरिक्षमा २७० डिग्रीदेखि ३०० डिग्रीमा अवस्थित पृथ्वी तत्त्व प्रधान मकर राशि हो, जसको मालिक शनि देव हुन् । जन्मको समयमा उत्तरषाढाको बाँकी तीन पाउ श्रवण र धनिष्ठाको दुई पाउ अर्थात् ‘भो, जा, जी, खी, खू, खे, खो, गा, गी’ अक्षरबाट बाट नाम सुरु हुने मकर राशिमा पर्ने छन् ।

कुम्भ– अन्तरिक्षमा ३०० डिग्रीदेखि ३३० डिग्रीमा अवस्थित वायु तत्त्व प्रधान, स्थिर स्वभावको कुम्भ राशि एक रहस्यमय राशि हो । जन्मको समयमा बाँकी धनिष्ठा नक्षत्रका दुई पाउ, शतभिषा र पुर्वभाद्रपदाका तीन पाउ अर्थात् ‘गू, गे, गो, सा, सी, सू, से, सो, दा’ अक्षरबाट नाम सुरु हुने कुम्भ राशिमा पर्नेछ ।

मीन– अन्तरिक्षमा ३३० डिग्रीदेखि ३६० डिग्रीमा अवस्थित, जल तत्त्व प्रधान, दोहोरो स्वभावको अन्तिम राशि मीन, जसको स्वामी बृहस्पति हो । जन्मको समयमा पूर्वभाद्रपदा नक्षत्रको बाँकी एक पाउ, उत्तरभाद्रपदा र रेवती अर्थात् ‘दी, दू, थ, झ, ञ, दे, दो, चा, ची’ यी नौ वटा अक्षरबाट नाम सुरु भएको छ भने धनु राशिमा पर्नेछन् ।